De jongste voorstelling Wendy pan van Circus Treurdier is een schot in de roos, zo blijkt al uit recensies van Herien Wensink in Volkskrant en van Ron Rijghard in NRC. Deze week stuurde Circus Treurdier e-mail rond met de aankondiging dat een aantal optredens, voor zover mogelijk, naar grotere zalen verplaatst is.

Dat mocht ik graag lezen als fan van Circus Treurdier van het eerste uur en inmiddels ook Traandeelhouder. Wie een goed beeld wil krijgen kan bij de NPO TreurTeeVee, voor mij een van de beste humoristische series ooit vertoond op de landelijke televisie (o nee, treurbuis natuurlijk). En in het genre, met twee Treurdier-acteurs, ook Missie Aarde van Kim van Kooten.

Peter van Rooijen, Jan-Paul Buijs en Ellen Parren (ja, van de Oscar) hebben een geweldige hedendaagse absurdistische  traditie opgebouwd, Hun bril past natuurlijk perfect op de huidige actualiteit, maar daartoe laten ze zich niet verleiden. Wel kun je als kijker je die blik eigen leren maken om wat minder verontwaardigd te zijn over, en meer te genieten van Circus Trump, Circus Faber en Circus Javier Milei.

Drie lagen schuldgevoel

Wendy Pan vertoont drie lagen van vergaand schuldgevoel: in haar persoonlijk leven jegens haar ouders die ze niet liefhad en over een vriendje dat ze als tiener de bons gaf en die in de goot belandde als drugsgebruiker; over haar maatschappelijke nalatigheid die de aarde schaadt en tenslotte als actrice Ellen die een stagiair meent op te moeten ondersteunen en verdedigen tegenover Van Rooien en Buijs die hem een harde leerschool gunnen.

Het stuk begin al fraaie met Van Rooijen die als Ellen het toneel betreedt om in een monoloog duidelijk te maken dat mensen, in twee groepen in te delen zijn: de betrokkenen en de onverschilligen. En voor acteurs: degenen, zoals Ellen Parren zelf, die zichzelf meenemen in hun rol en voortdurend twijfelen, en degen die ‘zichzelf thuislaten’ en klinisch hun rol spelen zoals Van Rooijen en Buijs. De laatste soort geeft het publiek de schuld als de voorstelling niet aanslaat, acteurs als Ellen nemen zelf de schuld op zich.

Er ontpopt zich vervolgens een klucht met mooie liedjes rond een bed waarin Ellen meestentijds ligt vanwege de haar overkomen kwaal zich niet meer op twee benen te kunnen voortbewegen. Eerst probeert de huisarts (geweldige rol van de jonge Sam van Hulst) haar kwaal te diagnosticeren, en komt uit op ’een paracetamolletje’, terwijl hijzelf blijkt te worstelen met een gigantisch schuldcomplex over zijn kettingroken en verwaarlozing van zijn moeder, en zijn homo-aard in het kleine dorp.

Dokter, pastoor en moeder

Vervolgens verschijnt de pastoor ten tonele, compleet mat Limburgs accent (deed me denken aan de pastoor van Draadstaal). Dat resulteert in zijn diagnose ‘bezeten door de duivel’, maar na de schijnbaar gelukte uitdrijving moet hij, net als de huisarts, bekennen dat hij het respect ontbeert, God noch duivel bestaan en zelf schuld draagt.

Buijs als moeder Angela van Wendy verwoordt perfect haar ontkenning van eigen schuld: zelf is ze als kind emotioneel verwaarloosd, misbruikt en toegetakeld maar ze weet zeker dit niet op haar dochter te hebben doorgegeven. De vader is, letterlijk, niet meer dan een pop op een stoel in de hoek die (dus de hele voorstelling) de krant leest. Als Buijs hem tot leven wekt, moet hij bekennen geen flauw idee te hebben wat hij net heeft gelezen, laatst staan afgelopen jaren; een mooie sneer naar de media en hun actualiteit die er weinig toe doen.

Dan heeft de stagiair Mees Markus annex Peter Pan zijn succesvolle opwachting gemaakt, als ex-vriendje van Wendy die alsnog seks met haar wil. Maar ondanks zijn beroep op haar schuldgevoel maakt hij geen kans meer.

Want uiteindelijk zit er nog iets van een boodschap in het absurde theater: hou maar op met je schuldgevoel, het helpt jezelf noch anderen noch de samenleving. (En ja, diepgaander nog, zouden we het even moeten hebben over het insect van Kafka…)

*) Gezien: Theater aan het Spui, Den Haag, 12 april 2025; Wendy Pan is nog tot eind mei 2025 in heel Nederland te zien, het meest in Theater Bellevu in Amsterdam.

**) Foto’s: Bowie Verschuuren