Spannend, toch? Ja, zeker, als je van ambtelijke thrillers houdt. Toch is dit geen moment om achterover te leunen. Het medialandschap verandert sneller dan een AI-chatbot kan antwoorden met “Daar heb ik helaas geen informatie over.”

Minister Bruins heeft besloten om de huidige concessieperiode van de NPO met twee jaar te verlengen, tot 2028. Een formeel dingetje, zou je zeggen. Maar nee, de extra tijd is bedoeld voor een grondige herziening van de NPO. Bruins ontvouwt zijn visie hoe de NPO zichzelf opnieuw kan uitvinden.

Ik zie dat we in een tijd belanden waarin AI en hyperpersonalisatie de nieuwe norm zijn. Immers, we worden straks behalve overladen met gepersonaliseerde kattenfilmpjes ook met AI-agents die ons nieuws voorschotelen. Deze persoonlijke assistenten kennen behalve onze favoriete pizza-toppings onze politieke voorkeuren, slaapritme en guilty pleasures voor series. Dat klinkt handig, maar ook een tikkeltje eng.

Personalisatie, een buzzword

Nu hoor ik u denken: “Wat moeten we met al die AI-futuristische dromen? Het klinkt als iets voor Silicon Valley, niet voor Hilversum.” Ik geef u geen ongelijk. AI en hyperpersonalisatie lijken soms meer geschikt voor bedrijven die klanten vinden met advertenties voor tandpasta waarvan je niet eens wist dat je het nodig had.

Want laten we eerlijk zijn: Wie is De Mol wordt niet spannender door AI-hints die je verklappen wie de mol is, gebaseerd op jouw kijkgeschiedenis. Maar ze kunnen wél kijkers helpen hun ervaring te verdiepen, door bijvoorbeeld exclusieve achtergrondverhalen of tactische hints op maat te bieden.

Bij NPO Doc kunnen AI-algoritmes documentaires bieden die aansluiten bij je interesses en thema’s bieden die je uitdagen of verrassen. En stel je eens voor dat Studio Sport live analyses biedt van jouw favoriete team. Quizzen als De Slimste Mens kunnen vernieuwend worden met interactieve vragen die jou persoonlijk uitdagen – zonder dat je het antwoord al op je voorhoofd geplakt krijgt.

Richten op verbinding

Maar het kan niet stoppen bij personalisatie. De NPO moet ons niet isoleren in bubbeltjes. AI kan ook verbinding creëren. Stel je voor dat Wie is De Mol niet alleen jouw persoonlijke favorieten uitlicht, maar ook discussiepunten naar voren brengt die mensen samenbrengen. Of dat NPO Doc thema’s aandraagt die je nooit zou hebben opgezocht, maar die je wel raken en in debat brengen met andersdenkenden. Het doel moet zijn om bruggen te slaan tussen persoonlijke interesses en gemeenschappelijke verhalen. Dat is cruciaal!

Dit klinkt als een mooie droom. Maar volgens mij heeft de NPO geen andere keus. Commerciële partijen zullen proberen de markt te domineren met algoritmes die sturen op persoonlijke voorkeuren vanuit reclamedoelen. Het is aan de publieke omroep om te laten zien dat AI meer kan dan verkopen – dat het ons ook samen kan brengen, nieuwsgieriger kan maken en kan helpen om de wereld wat beter te begrijpen. AI mag dan een Silicon Valley-uitvinding zijn, maar het is aan Hilversum om er iets écht menselijks van te maken.

De Publieke Omroep als AI-tegendraads?

De hamvraag: kan de NPO dit? Want laten we eerlijk zijn, Hilversum is niet bepaald een bolwerk van innovatie. De discussie gaat vaker over de topspelers zoals Eva Jinek of Matthijs van Nieuwkerk, onzalige samenvoegingen van omroepen uit oogpunt van ‘efficiëntie’, overschrijding van een of andere nieuw getrokken grens dan over fundamentele strategische keuzes vanuit collectief belang.

Misschien moet de NPO eens een Theory of Change maken – zo’n modern model waarmee je helder bepaalt wat je wil bereiken. Geen vage termen, maar concrete vragen:

• Hoe zorgen we dat AI niet alleen voor commerciële bedrijven werkt?
• Hoe blijft de publieke omroep relevant als iedereen zijn informatie krijgt van een persoonlijke digitale assistenten?

Lachen, en dan aan de slag

Laten we niet vergeten: AI is uiteindelijk gewoon een hulpmiddel. Het kan geweldige dingen doen, maar het blijft een middel, geen doel op zich. De echte vraag is wat we willen bereiken met de NPO en hoe AI eventueel kan bijdragen met verrijking voor alle burgers, die elkaar niet willen en mogen kwijtraken in eenzame digitale bubbels?

Minister Bruins heeft nu de kans om de koers te bepalen. En laten we eerlijk zijn: dat mag best met een vleugje humor – beleidsdocumenten zijn immers al droog genoeg. We wachtgen op plan dat niet alleen ambitieus is, maar ook menselijk en praktisch, en waarin een breed spectrum van burgers zich herkent. Voor ‘onze’ NPO die in de nieuwe wereld van meer betekenis kan zijn, waarop we in 2029 nog trots zijn.

*) Afbeelding: Oogappels, de geweldige serie van de NPO over de families van opgroeiende pubers