In een vraaggesprek met NRC afgelopen zaterdag, onder de kop ‘Gladde jongens, daar heb ik niks mee’, zegt voormalig bestuursvoorzitter Ad Scheepbouwer op de vraag ‘Waar let u op als u wilt investeren?’

‘Ik kijk of het bedrijf groeit. KPN heeft ooit Xs4all gekocht voor 120 miljoen gulden, terwijl het maar 10 miljoen omzette en 10 miljoen verlies leed. Ik was toen commissaris en dacht eerst: jongens, hoe verdienen jullie het ooit terug? Maar als de omzet groeit als een gestoorde, sukkelen de kosten er toch een beetje achteraan.’

Xs4all werd in 1992 in Amsterdam opgericht door Felipe Rodriquez, Rop Gonggrijp, Paul Jongsma en Cor Bosman. De verkoop eind 1998 kwam als een grote verrassing daar de eigenzinnige cultuur van Xs4all opging in de corporate structuur en cultuur van KPN.

Om die reden werd afgesproken dat Xs4all zelfstandig bleef en de raad van commissarissen zou bestaan uit een lid van KPN, een van Xs4all (Felipe Rodriguez) en een onafhankelijke derde persoon.

KPN wilde Xs4all heel graag hebben vanwege de innovatie met aanbod van internettoegang. Daar kon het grote bedrijf veel van leren. Bovenal had KPN de strategie zo veelmogelijk providers op haar netwerk op te kopen om een laag in de keten weg te halen en daarmee macht en winst te vergroten. Die opzet slaagde.

Bij de overname eind 1998 telde Xs4all een kleine 60.000 abonnees. Per abonnee is 2.000 gulden betaald, een heel hoog bedrag. Felipe Rodriquez had bij verkoop de meerderheid in handen, Cor Bosman 16 procent en Rop Gonggrijp een flink deel. Jongsma was al vertrokken. Met de opbrengst hebben de oprichters, ieder voor zich, behalve hun financiële onafhankelijkheid verkregen ook veel goede doelen gesteund.

In een interview met Netkwesties in het kader van 25 jaar internet in Nederland zei Xs4all- medeoprichter Cor Bosman dat er wel dertig gegadigden waren toen Xs4all de zaak wilde verkopen. Dat wilden de oprichters vanwege de te beperkte schaalgrootte om te kunnen opboksen tegen de grote spelers.

Bosman toen: ‘Het is moeilijk om mensen te overtuigen van onze logica om KPN te kiezen. KPN had veruit het beste aanbod dat voldeed aan onze uitgangspunten. Het was heel veel beter dan alle andere voorstellen. Helemaal los van de financiën. Ze hadden er echt tijd in gestoken om te begrijpen wat wij wilden en nodig hadden. Ik had nooit gedacht dat KPN - onder leiding van Ron van Kemenade - bovenaan de lijst zou komen te staan. Vervolgens hebben we wel ruim een half jaar onderhandeld, inclusief de prijs. We hadden goede adviseurs.’

De overeengekomen periode van zelfstandigheid van drie jaar werd in 2001 met drie jaar verlengd, maar daarna niet meer ondanks de wens daartoe van Xs4all. Stukje bij beetje is Xs4all ‘gelijkgeschakeld’ met KPN, wat gepaard ging met ontslagen. Qua service staat Xs4all met de helpdesk en technologie al jaren aan de top in de internetmarkt volgens de Consumentenbond en abonnees zijn bereid daarvoor meer te betalen.

De investering van KPN in Xs4all in 1998 is dubbel en dwars terugverdiend met de jaarlijkse winsten, aanvankelijk nog met de telefoontikken en later met Adsl.