Meerderheid in Tweede Kamer voor nieuwe WIV

AIVD en MIVD krijgen, tot hun opluchting, eindelijk de kans om massaal data te vergaren van datacommunicatie via de kabel. De vorige wet, uit 2002, regelt dat enkel voor de satelliet, wat toen gezien snel groeiend internetverkeer via kabels, een fout is geweest.

Nu wordt de wet zo veel mogelijk techniekonafhankelijk gemaakt. Wat tot gevolg kan hebben dat de WIV straks, noem maar een zijstraat, ook van toepassing kan worden op communicatie van auto’s met de weg of van een netwerk van implantaten in de hersens.

Voorstanders hopen, zo bleek gisteren uit het debat (hieronder de pdf met het hele verslag) , dat de wet voldoende waarborgen zal bevatten om misbruik te voorkomen. Het vertrouwen daarin is in de huidige verhoudingen groot genoeg. De soms veel te lange discussies gingen in de aard maar om één aspect: vertrouwen in de uitvoering van de wet, met voldoende adequaat toezicht op het handelen van de inlichtingendienst.

Hoewel dat bijna een contradictio in terminis is, ook in dit debat: hoe kun je voorkomen dat toepassing van uitgebreide bevoegdheden de privacy van ‘onschuldigen’ zal schenden? Daartoe komt er een nieuwe Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) die vooraf moet bepalen of ministeriële toestemming om vergaand tappen terecht wordt verstrekt. De al bestaande Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) krijgt meer mogelijkheden achteraf te controleren.

Ook in dit debat bleef het meest onbevredigend dat niet hard gemaakt wordt dat massaal data tappen bijdraagt aan het voorkomen en bestrijden van misdaad en terrorisme. Ofschoon diensten waarschijnlijk niet om bevoegdheden zullen vragen omdat ze onnodig zijn en louter om eens lekker privacy te kunnen schenden.

Deze onzekerheid van het wetsvoorstel vormde ook de kern van de uitgebreide behandeling op Netkwesties, met vervolgens ook de hoorzitting en een open brief van wetenschappers. Daarin werd enorm veel verzet verwoord. Dat werd gisteren in de Tweede Kamer tijdens een lang debat overgenomen door Groenlinks, SP, Denk en bovenal D66.

Vooral Kees Verhoeven van D66 eiste een hoofdrol op in het debat over de WIV 2017,met lang spreken en met vele interrupties. Dat waren vaak pogingen om voorstanders van de wet te overtuigen dat hun redenering krom was of dat ze er volledig naast zaten. Met doorgaans het tegengestelde effect.

Mildere, onzekere benaderingen van het tapprobleem, zoals van Carola Schouten (Christenunie), vormden een minderheid. Stellingen waren doorgaans fel. Partijen beschuldigden elkaar van het benutten van ‘zendtijd voor politieke partijen’, niet onterecht. Het wetsvoorstel had de afgelopen dagen ineens veel media-aandacht gekregen in NRC en Volkskrant en een opinieartikel in Trouw van GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman.

Zij was ook in het debat het meest uitgesproken negatief over wettelijke bevoegdheid om uitgebreid data te mogen tappen. De politiestaat is nabij na invoering van deze wet en privacy voorgoed naar de haaien. Iedereen wordt immers potentieel verdachte.

Ronald van Raak toonde zich in het debat rationeler dan Verhoeven en Voortman, met als kern: er is een nieuwe wet nodig, maar gaat dit voorstel niet te ver. Tunahan Kozu (Denk) beroerde juist de emotionele viool met een opsomming van alle maatschappelijke organisaties die zich kritisch over het wetsvoorstel hadden uitgelaten.

  Mustafa Amhaouch gaf toe dat zijn partij CDA wellicht in het verleden wat meer de kant van de oppositie had gekozen, maar dat in het huidige tijdsgewricht privacy minder belangrijk is geworden ten opzichte van veiligheid.

Ockje Tellegen (VVD) was de meest uitgesproken voorstander van de WIV 2017. Jeroen Recourt (PvdA) liet zich niet van de wijs brengen door het feit dat partijgenoot Astrid Oosenbrug in de media en van de oppositie in het debat alle aandacht kreeg voor haar persoonlijke tegenstem. Wellicht dat nog enkele PvdA’ers zullen tegenstemmen.

Bij de stemming volgende week zal de bewaartermijn van drie jaar voor data er zeker aangaan. Dat was ook op deze plek voorspeld. Dat zit immers in het kabinetsvoorstel als wisselgeld. In geen enkel buurland, die ook allemaal massale datavergaring of sleepnetten toestaan voor hun diensten, wordt zo’n termijn geaccepteerd.