Op Netkwesties waren we kritisch over de manier waarop media zonder kennis van zaken de onthullingen van Edward Snowden publiceerden vanaf juni 2013. Maar past dan de persoonlijke aanval op hem van het Amerikaanse parlement in dit straatje?

Juist nu president Obama pleidooien bereiken om Snowden een pardon te gunnen, verschijnt er een voorheen ‘geheim rapport’ over Edward Snowden van het House Intelligence Committee, zeg maar de Amerikaanse commissie-Stiekem. Het staat boordevol lasterlijke informatie over Snowden, die hij op Twitter weerspreekt.

De commissie beschuldigde Snowden in de eerder vrijgegeven samenvatting nog van klinkklare leugens, in het hele rapport staat dat minder hard. Snowden-compagnon en journalist Barton Gellman veegde in september de vloer aan met de samenvatting.

 In elk geval geeft dit rapport goed aan hoe in patriottische gelederen in de VS wordt gedacht: Snowden blijft volgens de commissie een landverrader, overdrijver, fantast en notoire leugenaar, ook over feiten. Zo loog hij over zijn functie bij de CIA (‘senior adviseur’), de reden de legeropleiding verlaten te hebben (gebroken benen) en het halen van een middelbaar schooldiploma

Snowden wordt neergezet als een lastpost voor zijn meerderen, die bovendien gemakkelijk collega’s kritiseerde en verlinkte gedurende zijn periode bij de CIA. Snowden ontkent niet dat hij lastig was, maar twitterde dat principes nu eenmaal ‘binary’ zijn; dat wil zeggen absoluut, er valt voor hem niet mee te sjoemelen.

Hij had volgens de Inlichtingencommissie gebruik kunnen maken van wettelijke bescherming onder de Intelligence Community Whistleblower Protection Act van 1998 om wetsovertredingen door de NSA te melden, maar liet dat na en koos voor verspreiding van 1,5 miljoen documenten

Belastende feiten over Snowden

De commissie heeft nauwelijks direct betrokkenen bij Snowden gesproken maar is afgegaan op rapportages van Intelligence Community, de overkoepeling van veiligheidsdiensten. De Commissie wilde niet vooruitlopen op een eventueel proces tegen Snowden en reeds mogelijke getuigen horen, zegt ze. Enkele beweringen aangaande Snowden

* Hij verweerde zich met succes toen hem in 2005 bij een inlichtingenbaan, bemiddeld door de Universiteit van Maryland, toegang tot vertrouwelijke informatie werd geweigerd. Die kreeg hij toch.

* Het was een springplank voor de loopbaan in inlichtingenwerk. Nog in 2005 ging hij over naar BAE Systems dat voor de CIA werkt, om als IT’er aan de slag te gaan.

* In 2006 kon hij bij de CIA zelf in dienst komen, voor een opleiding als Telecom Informatie Systeem Officier (Tiso). Daar maakte hij snel bezwaar bij superieuren  tegen volgens hem ongeoorloofd handelen voor collega’s. Gehoor vond hij nauwelijks.

* Reden voor Snowden om het misbruik van bevoegdheden door collega’s nauwkeurig te gaan boekstaven, om dat naar de adjunct-directeur van de CIA te sturen. Deze vertelde hij (23 jaar oud) dat er weinig deugde in zijn werk.

* In zijn eerste baan als Tiso vertoonde hij volgens chefs onaangepast gedrag en was eigenwijs. Elke maand was er wel een rapportage van heibel. Snowden zelf schreef echter later dat hij hooglijk werd gewaardeerd.

* In 2010 wilde Dell hem werk voor de CIA laten doen, maar die weigerde hem op grond van zijn reputatie zoals die eerder was geboekstaafd. Uiteindelijk gaat hij wel in een CIA-contract aan de slag als IT’er.

* Hij liet zich vervolgens in dienst van de NSA weinig gelegen liggen aan opleidingen die hem leerden welke privacygaranties er golden in het inlichtingenwerk, ook met uitvoering van het afluisterprogramma Prism dat hij later zou onthullen.

* Op Hawaii verscheen hij vaak te laat op het werk omdat hij tot diep in de nacht computerspellen speelde, was oncollegiaal, introvert en arrogant en buitengewoon kritisch, zo is geselecteerd uit gesprekken met ex-collega’s.

* Er zijn ook wat voorbeelden van zulk gedrag, zoals een grote aanvaring met superieuren in 2012 nadat hij een grove systeemfout beging. Dat was het signaal voor Snowden om massaal NSA-documenten te gaan verzamelen

* Snowden beweerde dat de toespraak in maart 2013 van veiligheidschef James Clapper met leugenachtige beweringen over datagraaien  de aanleiding was om te gaan onthullen. Maar al acht maanden eerder begon hij dus NSA-documenten te verzamelen.

* Hij maakte gebruik van eenvoudige middelen als het bekende DownThemAll en wget, maar neusde ook op harde schijven van collega’s en probeerde van hen met succes meer bevoegdheden voor toegang los te weken. Hij nam ook privé informatie van collega’s mee.

* Tot de info die hij van collega’s pikte behoorden ook de antwoorden voor een test om een hogere functie te krijgen, voor Tailored Access Operations vanaf de zomer van 2012.

* Snowden kon ongezien een truc toepassen om ongezien op veel NSA-servers te kunnen komen: met een thin client machine waarvan het inloggen op servers niets steeds werd geboekstaafd. Vanwege zijn werk voor kantoorsysteem Sharepoint (van Microsoft) moest hij bovendien soms grote hoeveelheden data verplaatsen, dus viel de interne diefstal niet op.

* Al in december 2012 benaderde hij journalist Greenwald. In maart 2013 ging hij naar Booz, Allen & Hamilton om een externe NSA-functie te krijgen met meer bevoegdheden, ondermeer als Sigint analist met toegang tot werk van de NSA in het buitenland.

* Vanwege de ongeziene toegang tot servers in zijn oude job reed hij daar ’s avonds regelmatig heen om er nog gebruik van te maken.

Zwakke interne veiligheid NSA

Dit laatste duidt al op een onthutsende slechte interne beveiliging, eerder cultuur dan uitzondering, zo toont dit rapport onmiskenbaar aan. Bij de overgang van Snowden naar werk voor de NSA in 2009, eerst via Perot Systems (onderdeel van Dell), was de NSA zwak in het natrekken van de reputatie van Snowden bij de CIA. De laatste vulde zijn status pas aan met z’n twijfels over zijn geschiktheid en betrouwbaarheid voor het inlichtingenwerk nadat de NSA al in de databank had gekeken of Snowden deugde.

Tegenover collega’s die voor de NSA werkten liet Snowden zich ook voortdurend ontvallen dat hij het niet eens was met massaal datagraaien op computers van burgers door inlichtingendiensten. Hij verdedigde ook het eerdere klokken luiden voor Wikileaks door Bradley Manning.

 Een periodiek onderzoek door de CIA naar Snowden dat van eind 2010 tot mei 2011 liep, leverde geen bijzonderheden op. Achteraf gezien is dit niet goed uitgevoerd volgens de inlichtingencommissie. Zo beperkte de onderzoeker zich bij informatie over Snowdens karakter tot gesprekken met diens zelf opgegeven referenties: zijn moeder en zijn vriendin.

Het staat er echt, door de CIA uitgevoerd veiligheidsonderzoek. Dit betekent dat alle zwakheden van Snowden die worden opgesomd, als een boemerang terugslaan naar de Intelligence Community van de VS, die moeten waken over de diensten. Wellicht is de zwakte van de CIA en NSA om het eigen personeel goed na te trekken boeiender dan alle aantijgingen aan zijn adres.

De commissie stelt vast dat drie jaar na de Snowden-lekkage de NSA niet genoeg heeft gedaan om herhaling te voorkomen. En er is nog steeds gerede kans op herhaling van deze ramp voor de Intelligence Community, aldus de commissie gezien gebrekkige beveiliging.

Bovendien is nog zeker 90 procent van de 1,5 miljoen documenten niet openbaar geworden. Deze ijsberg meet, uitgeprint en opgestapeld, zo’n vijf kilometer hoog in totaal. Er zijn nog 13 ‘grote risico’s’ die, als China of Rusland er toegang toe kreeg/krijgt, het Amerikaans militair optreden in gevaar brengen.