Dimitri Tokmentzis (foto) heeft de intensiteit van het datagraaien op mobiel genoegzaam aangetoond in artikelen voor De Correspondent, uitstekend onderzoek vaak met hulp van technici verricht: datagraaien vindt op hele grote schaal plaats in de schemering, met het zwaartepunt in de markt voor apps.

Zijn barre feitenrelaas vormde de basis voor een succesvol boek met een activistische insteek dat wordt gepromoot met een serie manifestaties. Waarschuwingen bereiken echter in ons verkokerde medialandschap vooral de eigen parochianen die zich al zorgen maakten.

Bovenal zijn zelfs verontruste bewust levende jongeren veelal toch te verslaafd aan het mobiele scherm om er afscheid van te nemen, of om gebruik te minderen. Gemak en hunkering naar persoonlijke informatie (van anderen, want zelf lusten ze wel pap van privacy van anderen) is heel wat waard, ook het verschaffen van data aan apps. Zeker aan apps die geschaard worden onder ‘sociale media’ als Facebook, Instagram, Whatsapp en in wat mindere mate Twitter.

Onderzoek door Consumentenbond

Het bereiken van een eenzijdige doelgroep geldt in mindere mate voor de Consumentenbond die meer en meer waarschuwt dat het niet pluis is op de appmarkt. In het jongste nummer van de Consumentengids staat tussen de testen voor platenspelers en bakjes neptiramisu ook het artikel ‘nieuwsgierige apps’.

Dat behandelt het geven van toestemmingen aan exploitanten van apps voor toegang tot persoonlijke gegevens, en voor het uitvoeren van handelingen zonder nader te vragen. Beide gaan ver, zoals bijvoorbeeld  heel vaak de toegang tot contacten vereisen. Onder ‘zelfstandig mogen handelen’ door apps staan de nodige hilarische toestemmingen: ‘e-mails naar contacten versturen zonder je toestemming’ tot zelfs ‘telefoongesprekken kunnen voeren’.

Individuele apps gaan heel ver, zoals De Correspondent al aantoonde. De Consumentengids vermeldt restaurantapp Iens die als een volleerde AIVD de metadata van je belgedrag wil weten, en Airbnb vindt het prettig om toegang tot bestanden te krijgen. Mahjong laat je via de app spelen na toestemming om in logbestanden te neuzen.

De bond biedt een handleiding hoe om te gaan met machtigingen, met apart voor Android en voor iOS de nodige tips. Android-gebruikers kunnen louter vanaf versie 6 per app de aparte toestemmingen bekijken en soms veranderen.

Of het intrekken van toestemming het gebruik van de app belemmert valt te bezien, maar volgens de Consumentenbond kun je veel machtigingen schrappen zonder consequenties voor het gebruik. Zoals bij Facebook toestemming voor ‘toegang tot contacten’. De bond adviseert gebruikers te gaan snoeien in toestemmingen en daarbij het gezond verstand te gebruiken: zijn de machtigingen echt nodig voor gebruik van de app? Zo niet, schrap dan maar.

Bits of Freedom geeft alternatieven voor Whatsapp, gebruikt er op kantoor een voor onderlinge berichten, maar privé vereist het netwerkeffect oftewel de Wet van Metcalfe (hoe meer gebruikers, des te dwingender de noodzaak om mee te doen) dat Whatsapp toch op de telefoon van elke privacyactivist staat.

Die noodzaak om mee te doen geldt vooral voor Whatsapp waarop tussen de ontstellende bergen zinloze boodschappen soms need-to-know informatie wordt rondgepompt in groepen, bijvoorbeeld van verenigingen en schoolklassen.

Verder leert m’n ervaring dat een poging om een leven te leiden zonder smartphone of met louter thuisgebruik (wifi) en verder de apps te laten voor wat ze zijn, niet tot diepe depressies of een anderszins doodongelukkig leven hoeft te leiden. Integendeel. Maar met die boodschap vul je geen zalen verontruste jongens en meisjes.