Kamermotie voor journalistiek door rechtszaken Pretium

De motie was een initiatief van Pieter Heerma (CDA) en mede ondertekend door Mohammed Mohandis (PvdA) en ingediend tijdens een Mediaoverleg op 28 november. Tweederde van de Kamer stemde dinsdag 6 december 2016 in met de motie, maar VVD, PVV en drie afgescheiden kandidaten stemden tegen.

Directe aanleiding voor Heerma waren de juridische acties van Pretium Telecom gericht tegen het onderzoek voor, en de publicatie van het webboek Dossier Pretium. Dat juridisch verzet kwam aan bod in een uitzending van Argos en in NRC Handelsblad.

‘Goede onderzoeksjournalistiek is broodnodig, maar die staat onder druk, juist omdat onderzoeksjournalistiek een tijdsintensieve en kostbare vorm van journalistiek is,’ aldus Heerma. ‘Met het zwakker worden van de positie van nieuwsmedia wordt het voor bedrijven interessanter om de journalistiek te frustreren met allerlei juridische procedures. Het voeren van dit soort procedures wordt zo een probaat middel om de waarheid onder tafel te houden.’

Heerma wil dat het onderzoek zich ook uitstrekt naar anti-SLAPP-wetgeving. Slapp staat voor Strategic Lawsuit Against Public Participation: juridische procedures dus die erop gericht zijn censuur te bewerkstelligen, dan wel een journalist of een burgergroepering kapot te procederen. Enkele landen en ook Amerikaanse staten als Californië hebben anti-Slapp wetgeving. Vanuit media komen pleidooien om dit uit te breiden teneinde burgerlijke groeperingen en journalisten te beschermen.

Pretium en Nyks begonnen met advocatenkantoor Bird & Bird eerst een bodemprocedure tegen het journalistiek onderzoek. In februari 2016 deed de rechtbank Den Haag uitspraak. Daartegen is hoger beroep ingesteld door Pretium en Nyks dat op 29 november begon. Die dag kwam er uitspraak in kort geding. Daartegen hebben Pretium en Nyks spoedappel  ingediend dat op 3 januari 2017 gaat lopen. Ook begint in 2017 een bodemprocedure tegen de publicatie, wat het aantal zaken op vijf brengt. Daarvoor is crowdfunding gestart

Tros Radar en Vara’s Kassa zagen ook een serie processen tegen zich gevoerd, waarvan de laatste bij de Hoge Raad zeer recent tot een uitspraak kwam. Pretium voerde meer dan 120 procedures in totaal waarvan een groot deel gericht tegen media. Nyks zelf is eerder dit jaar door de Ondernemingskamer geschorst.