‘Dat was z’n happy moment.’ Immers, de bekendste uitspraak van Nyks was: You’re not paid for efforts, you’re paid for results. ‘Dat riep hij vaak. Je moet resultaten laten zien en niet vertellen dat je toch zo je best hebt gedaan. En knoopte een medewerker dat niet in z’n oren dan schreeuwde Nyks het zodanig dat hij of zij dat een leven lang niet meer zou vergeten.’

Legendarisch zijn de uithalen van de baas van DEM en Pretium. Op korte afstand moet hij de 120 decibel hebben gehaald. Immers, vele deuren verder stonden de planten nog te trillen in de vensterbank. (Bij wijze van spreken dan, want anders begint Bird & Bird een rechtszaak: ‘er stonden bij Pretium geen planten in het raam.’)

‘Schreeuwlelijk’ is een archaïsche term geworden, maar keert in gesprekken met ex-werknemers regelmatig terug als etiket voor Hans Nyks. Zijn stemverheffing en driften openbaarden zich meestal spontaan, maar waren volgens sommigen ook een bewust ingezette managementtool.

Tragiek

Zowel degenen die met wrok en ruzie vertrokken als personen die voornamelijk met lof over hem spreken, herinneren zich de ongekende uitbarstingen. Die deur op de gang waarachter het geschreeuw van de baas kwam; de bron van de ellende die vooral ouderen ervoeren bij de werving door dit telecombedrijf.

Een flink deel van de mensen die met Nyks werkten creëerden een partner. Maar lang niet iedereen. Van degenen die anoniem wensen te blijven en liever niks zeggen, zegt de persoon die het meest intensief en langst met Nyks werkte:

‘Ik ben niet voor niets weggegaan. Als we met mensen van toen bij elkaar zijn, zeggen we gekscherend: het is een lotgenoten-contactgroep. We willen ons daar niet meer mee bemoeien.

Ik ben een ander pad ingeslagen en werk met ex-collega’s die fysiek en geestelijk klachten hebben overgehouden aan die periode. Dus voor ons is het een soort van echo en galm in het verleden. Die deur willen we dicht gooien.

We hebben zo veel mensen beschadigd zien raken en voor ons is het: tot hier en niet verder. Ik heb er gewoon geen zin meer in. Ik heb op het randje van de afgrond gestaan met een burn-out.’

In de citaten hieronder is ook mededogen voor de dader: Nyks kan er weinig aan doen dat hij zo is, de woede-uitbarstingen waren (verleden tijd is veiliger) onderdeel van zijn karakter. De vraag is enkel: als je dat van jezelf weet, moet dan zo veel mensen afhankelijk van je maken, als directeur bijvoorbeeld?

De herinneringen letterlijk

Is u iets bekend van de woedeaanvallen? ‘Ja, daar heb ik de nodige geruchten van vernomen destijds. Ik heb van een aantal kanten gehoord dat hij heel temperamentvol kon zijn, zonder aanziens des persoons…’ (Michel Cohen de Lara, in de jaren ’80 collega bij VNU)

‘Hij kon aardig boos worden. Driftig is een beter woord.’ (Rob Zwartendijk, mede-directeur bij Ahold)

 ‘Tijdens de wekelijkse vergadering van het managementteam keek iedereen elkaar aan met een blik ‘Wie heeft hij vandaag op de korrel? Tegen wie zet hij het vandaag op een schreeuwen?’ Het gebeurde ook vaak en plein public. Iedereen ging met knikkende knieën die kamer van hem binnen.’ (ex-medewerkster communicatie van Pretium)

‘Zelf nam ik de sores nooit mee naar huis. Degenen die dat wel deden, hadden het kwaad. Ik heb de nodige mensen huilend uit die kamer zien komen.’ (ex-werknemer)

‘Schreeuwen, kleineren en beledigen, dat was het trio waarmee hij iedereen eronder probeerde te krijgen. Iedereen – ongeacht status of persoonlijkheid – was op enig moment bij hem aan de beurt.’ (Koert Klerk - die volgens Hans Nyks een onbetrouwbare bron is.)

‘Het went, in zekere zin. Tot ik zelf een paar keer achter elkaar aan de beurt was. Ik ben een oud-marinier, dus kan wat meer hebben dan de gemiddelde manager. Ik liet hem meestal uitrazen en ging dan weer aan het werk.’ (ex-financieel manager)

‘De wekelijkse managementvergadering; steevast was er iemand die de mantel uitgeveegd kreeg. Hij werd tijdens het schreeuwen steeds roder en het schuim stond op zijn mond.’ (ex-medewerkster direct marketing)

‘Woede, niet soms, maar vaak zelfs. Dat was de communicatiestijl van de man en daar viel absoluut niet aan te komen. Mij heeft het nooit afgeschrikt. Dat hij zo veel mensen afblafte, was hooguit onprettig. Hij was niet bedreigend in de zin dat hij je van de trap zou gooien. Het bleef bij verbale uitingen.’ (Ramses Man, ex-directeur Delphi)

‘Ik heb het in volle glorie mogen meemaken met mijn kamer op dezelfde gang als hij. Hij was zeer explosief en buitengewoon bot. Zozeer dat het m'n voorstellingsvermogen gewoon te buiten ging. De uitvallen waren dagelijkse kost.’ (ex-manager)

‘Hans explodeerde regelmatig en wel op zo’n heftige manier dat ik dacht ‘wat gebeurt hier’. Ik kon m’n oren en ogen niet geloven. Niemand werd overgeslagen, iedereen kwam aan de beurt. Hij heeft mensen echt achter het behang geplakt. Ik heb weleens huilend in een hoekje gestaan, maar ben ook wel uit een vergadering weggelopen.’ (vrouw die enkele malen voor Pretium werkte)

‘Niet alleen vrouwen heb ik in huilen zien uitbarsten hoor, ook mannen. Zelf ben ik nogal stoïcijns in die dingen. Ik kan me goed voorstellen dat ze er nog lang last van ondervonden.’ (ex-personeelsmanager)

‘Stemverheffing? Hans Nyks is overtuigd van de juistheid van zijn opvattingen en verbond zich daar ook emotioneel aan. Dat kon tot stevige gesprekken leiden.’ (Sander Disselköter)

‘Daar kan ik me niet zo over opwinden. Ik hoor dat niet anders van Louis van Gaal, Margaret Thatcher, of Mark Rutte. Ik las in Vrij Nederland dat Diederik Samsom voortdurend loopt te schreeuwen en kwaad wordt. Vind ik Diederik Samsom daarom een rare man? Dat tekent iemand niet. Iemand kan wel snel boos worden, maar dat beïnvloedt niet zijn werk. Hooguit dat mensen daar niet tegen kunnen.’ (ex-directeur van Delphi, die eerder ook voor Pretium werkte.)

‘Iedereen heeft een bepaalde stijl van management en benadrukken van de hiërarchie in een bedrijf. Ik weet wel dat de heer Nyks af en toe, als het hem echt emotioneel raakte, zijn stem kon verheffen en behoorlijk kon schreeuwen.

In veel gevallen voelde hij zich dan heel persoonlijk geraakt. Het is zijn bedrijf, dus ik kan me voorstellen dat je er als baas dan wat emotioneler in staat...

Je moet ertegen kunnen. En je moet je als personeel ook kunnen verplaatsen in de positie van je werkgever.’ (Michael Lute)

‘Hij kan erg driftig zijn. Dan krijg je de volle laag en word je gewoon tot de grond toe afgebrand. Met heel hard schreeuwen. Ook ik ben uiteindelijk vertrokken vanwege die schreeuwpartijen van Hans Nyks. Ineens was het genoeg.’ (Wilfred Beens)

‘Hij bracht het dan als: het gebeurt omdat ik om je geef. Als hij je negeerde, wist je dat je je langste periode bij Pretium had gehad. Zeker op het middlemanagementniveau. Werd er niet meer tegen je gepraat, dan kon je je bureau wel gaan opruimen.’ (Wilfred Beens)

‘Hij kon wel met verheven stem zijn zin doordrijven. Daar moet je tegen kunnen, om lachen. Hij gaf soms ook zelf aan dat dit de verkeerde manier was, maar dat hij niet anders kon.’ (ex-tekstschrijver)

‘We hebben allemaal onze nukken. Die heeft hij dus ook. En de een kan beter met zijn nukken omgaan dan de ander. […schaterlachend…] Dat heb jij, denk ik, ook. Althans, dat hoop ik voor je.’ (ex-marketingchef)