Amsterdam waarschuwt Facebook voor de laatste keer

Afgelopen weekend werd één van onze fantastische acteurs, Hans Kesting, in de Stadsschouwburg nog gelauwerd met de Albert van Dalsumring. Een man om van te genieten en huizenhoog tegenop te kijken voor prestaties van formaat. Hij speelt toneelstukken die schuren, schaven en ons op de proef stellen. Zoals het hoort met cultuur en waarvoor we prachtige zalen en gezelschappen onderhouden.

Vanavond echter wordt diezelfde cultuurtempel in hartje Amsterdam gebruikt voor het tegendeel: een even voorspelbare als gratuite en daarom zinloze aanval op Facebook. Door gelijkgezinden die het o zo met elkaar eens zijn: het boze Facebook dient een kopje kleiner gemaakt te worden. Daar gaan ze met zijn allen, in een voorspelbare line-up van bashers.

Facebook onweerstaanbaar

Er is veel mis met Facebook. Dat weet ik als geen ander, want ik schreef een boek met de voors en tegens van wat vreemd genoeg een ‘sociaal netwerk’ ging heten. Dit boek kwam vier jaar geleden uit, Facebook bracht haar bijna miljard gebruikers toen naar de beurs en ze werden op 100 miljard dollar gewaardeerd. Ruim 100 dollar per persoon zijn we waard. Wat velen toen absurd achtten.

Ik probeerde uit te leggen waarom de macht van Facebook nog verder zou groeien, louter omdat gebruikers de fantastische technologie niet kunnen weerstaan. Die groei kwam er ook en nu is Facebook zo’n 240 miljard dollar waard, bij bijna 1,5 miljard gebruikers. M’n voorspelling kwam uit, maar ik sta nog evenzeer achter de toen geuite kritiek. Facebook is te machtig.

Dat boek is vertaald (deels gratis verkrijgbaar), gelezen in Menlo Park en er kwam een discussie op gang met de directeur van Facebook Nederland, Arno Lubrun. Hij werkte trouwens als jonge hacker in de negentiger jaren nog op de helpdesk van het prille Xs4all.

Deze internetprovider ging voor tientallen miljoenen naar KPN in 1997. Xs4all kwam voort uit de Amsterdamse scene die ook het eerste sociale netwerk baarde: De Digitale Stad. Een geweldige eruptie van creativiteit kenmerkte DDS in 1993 en 1994. Maar spoedig restte niet meer dan een smeulende hoop.

Eigen schuld, dikke bult

Hoe kwam dat? De subsidie droogde op en degenen die dit prachtige sociale netwerk trokken, verloren hun aandacht en inzet. Ze gingen bijvoorbeeld naar De Waag in Amsterdam want daar liepen de geldstromen ineens heen. Dat heb ik beschreven in een recent geschiedenisboek over internet, waarin overigens ook het verhaal met Lubrun met Facebook staat.

Een deel van degenen die De Digitale Stad zo tragisch uit hun handen lieten vallen krijgen twintig jaar later een podium in de Stadsschouwburg voor hun poging Facebook een kopje kleiner te maken. Ik heb net afgezegd omdat het een eenzijdig feestje van gelijkgezinden dreigt te worden. Zo krijgt Hans Schnitzler ruim baan, uitstekend schrijver, maar ook een iets te eenzijdige criticaster. Wie levende cultuur wil maken, tart tegenspraak en lokt debat uit. Zo niet de Facebook-bashers.

En wie Facebook niet ziet zitten hoeft het niet te gebruiken. Toch? Je kunt een heel gelukkig en in elk geval sociaal rijker leven leiden zonder Facebook en zonder mobiel internet. Het volk kiest massaal voor gemak en voor – al dan niet intellectueel -vermaak.

Facebook is qua techniek en bediening in feite een extra laag op het - ooit zo sociale, opa vertelt - internet om het mensen gemakkelijker te maken om te communiceren. Facebook is verslavend lekker. Trouwens, net als wijn en een peuk en een kroketje.

Amsterdamse dominees gaan ons vanavond eensgezind vertellen wat er allemaal mis is met Facebook. Maar Facebook is geslaagd waar De Digitale Stad uiteindelijk faalde. Is dat de schuld van Mark Zuckerberg en Arno Lubrun of van degenen die vanavond zichzelf in de schijnwerper wentelen van de Facebook Farewell Party?

Maak goed alternatief

Eenzijdigheid en zwakte regeren, jammer voor de cultuur, voor internet en voor Amsterdam. Waarom geen levendig debat aangaan? En dan de gemakzucht en grenzeloze pret van Facebook en schermverslaving van mobiel internet als onderwerp nemen, iets waar de criticasters van vanavond ook zelf aan ten prooi vallen.

Het zou mooi zijn als die aversie tegen Facebook, zoals vanavond geuit, culmineert in een initiatief voor een echt sociaal netwerk. Dat van ons is, gebaseerd op open source software, zonder absurde dataverzameling en –exploitatie. Die intentie is er wel degelijk bij een aantal criticasters, maar het lukt hen niet tot nu toe.

Maar heeft het volk daar ook wat voor over? Of blijven de zucht naar gemak en vermaak domineren? Amsterdam zou een bakermat kunnen worden voor een nieuw, echt sociaal netwerk. Maar er is meer voor nodig dan elkaar kietelen met slap geklets. Zoiets als moed…