De deeleconomie liefdadig of diefstal of gewoon bemiddeling?

Van Veelen schreef in zijn column: “Toen ik zelf een auto kreeg, nam ik me voor lifters op te pikken, maar ik zag ze nergens meer. Tegelijk met de lifter verdween ook de onbaatzuchtigheid. Online liftcentrales kregen geen voet aan de grond. Tot afgelopen jaar. Toen werden ‘meerij-apps’ als UberPop en Lyft populair…

De lifter hoeft niet langer langs de snelweg te bedelen. Je bestelt de chauffeur gewoon aan huis. Zowel chauffeur als passagier geven elkaar cijfers na elke rit. Zo bouw je reputaties op. Aldus maakte technologische innovatie een einde aan de nadelen van het liften (wachttijd, psychopaten), en tegelijk blijven de voordelen intact (diepe gesprekken voeren). Halleluja, nietwaar: meerij-apps als revival van het hippieliften, gefaciliteerd door moderne technologie.

Zo presenteren die liftbedrijfjes zich althans…” Niets van waar, zo citeert Van Veelen de Berlijnse filosoof Byung-Chul Han over de Duitse variant op Uber, uit een interview met Vrij Nederland onder de prachtige titel Liefdeloosheid in kapitalistische tijden. Het “laat zich erop voorstaan dat het de gemeenschapszin vergroot en dat tijdens de ritjes nieuwe vriendschappen ontstaan, maar in werkelijkheid gaat het hier om geld verdienen en goede beoordelingen krijgen zodat je de volgende keer in je vrije tijd onder het mom van gemeenschapszin weer wat extra zakcenten kunt opstrijken.”

Joost Steins bisschop gaat in zijn column De nieuwe economie, waar iedereen elkaars buurman is niet uit van liften en andere vormen van informele liefdadigheid, maar van economische bemiddelen:

“Het is onzin. Er is niets paradoxaals aan ‘deeleconomie’. Economie gaat over het maken van keuzes, over het verdelen van schaarse goederen tussen mensen. De een heeft koeien, de ander heeft graan en als ze naast elkaar wonen ruilen ze af en toe wat vlees voor een stukje brood. Zodra ze verder van elkaar wonen komt er een vrachtauto aan te pas, en als de chauffeur zich laat betalen in brood en vlees komt er nog steeds geen geld bij kijken.

Geld is handig als de fases van behoefte uit elkaar lopen, als partijen te ver van elkaar zijn, als de producten moeilijk ruilbaar zijn. Een arts zou het niet makkelijk hebben als hij alleen maar brood kan krijgen van een bakker die ziek is. Sterker nog, alles is deeleconomie. Een zzp-er die zijn uren aanbiedt is een deler, maar ook een reguliere werknemer. Hij deelt immers zijn tijd, met zijn werkgever.

Zit de hele wereld dan vol met boeven? Delen is stelen, zegt van Veelen. Het enige innovatieve aan de deeleconomie-bedrijfjes (hij noemt Airbnb en Uber) is dat ze veel geld vragen voor het koppelen. Als we deze redenering volhouden, zit de hele wereld vol met boeven. Makelaars, headhunters, de VVV, slagers, bakkers, het zijn allemaal koppelaars die vraag en aanbod bij elkaar brengen en daar geld voor vragen. Marktplaatsen, heten ze. Economie is per definitie deeleconomie.

Wat de echte verandering is, is dat door Het Grote Netwerk iedereen elkaars buurman is geworden. De koeienboer vindt de graanboer met groot gemak, beiden zijn zowel consument als producent geworden. Uber en Airbnb en vele anderen ontwikkelden platforms die mensen bij elkaar brengen. En de mensen bepalen zelf wel wat de waarde is, wat ze bereid zijn om te betalen of te ontvangen. Ongebruikte capaciteit vindt makkelijker dan vroeger zijn weg naar iemand die het kan gebruiken. Dat geldt voor leegstaande huizen tijdens een vakantie, maar ook voor de thuiswerker die ‘s avonds uren maakt.

Die proletarische lifter van vroeger, dat was een boef, net zoals de kraker. De nieuwe verdeling van schaarsheid is veel verfijnder, de nieuwe economie is veel eerlijker.”