Adresgegevens inbreukmaker hier inleveren a.u.b.

Persberichtenmachine Stichting Brein heeft eindelijk weer eens een succesje geboekt. Op 24 augustus bepaalde de Amsterdamse rechter in een kortgedingvonnis dat UPC de persoonsgegevens van de UPC-abonnee die zich schuil houdt achter muzan@chello.nl aan Brein moet afgeven. Moet iedereen die af en toe naar muziek en films rondneust op internet zich nu zorgen gaan maken dat zijn provider hem zal 'aangeven' bij Brein?

Er wordt wat afgeprocedeerd over de vraag of providers al dan niet verplicht zijn persoonsgegevens af te geven. Jarenlang procedeerde de dappere postzegelhandelaar en advocaat Pessers tegen het machtige Lycos. Pessers was zwartgemaakt, vond hij, door een anonieme postzegelkoper die hem op internet beschuldigd had van oplichting. Maar om de boze postzegelkoper te dagvaarden wegens smaad had Pessers een adres nodig om de dagvaarding uit te brengen. Immers, anno 2006 worden dagvaardingen nog steeds op papier afgedrukt en door een deurwaarder aan huis bezorgd. Advocaat Pessers wilde dat adres dus hebben.

Hij procedeerde tot aan de Hoge Raad tegen Lycos, dat hardnekkig weigerde de adresgegevens af te geven. Niet om de Lycos-abonnee te beschermen, maar uit principe. Een provider als Lycos heeft als vanouds geen boodschap aan de boodschap, en kon niet verifiëren wie gelijk had: Pessers of de teleurgestelde koper.

Lycos wilde bovendien die afweging helemaal niet maken, en kwam met allerlei argumenten, waaronder de Wet Bescherming Persoonsgegevens, waarom dat niet zou hoeven. Maar Pessers hield vol. Volgens een voor mij gezaghebbende bron stond Brein in deze zaak Pessers met geld en/of met raad en daad terzijde.

En dat hielp wellicht: de Hoge Raad vond dat Lycos de gegevens moest verstrekken. Eindelijk kon Pessers zijn dagvaarding uitbrengen om zijn geschonden imago als postzegelhandelaar te herstellen.

Helaas werd de Lycos-zaak een Pyrrusoverwinning voor Pessers: de door Lycos afgegeven NAW-gegevens van de abonnee bleken vals te zijn. De gemiddelde provider vraagt nieuwe klanten namelijk niet om een kopietje uit het bevolkingsregister. Pessers nam in stilte zijn verlies, maar Brein-directeur Tim Kuik kraaide in de pers victorie: de Hoge Raad had bepaald dat providers persoonsgegevens moeten afstaan! De vrij stringente voorwaarden en de specifieke omstandigheden van het geval vermeldde Brein niet.

Zo gaat-ie goed, dacht Kuik. Gewapend met deze glorieuze overwinning besloot Brein dat het eindelijk tijd was om eens flink angst te zaaien onder uitwisselaars van muziek en films. In Amerika hebben geestverwanten RIAA (muziek) en MPAA (films) al duizenden internetters vriendelijk verzocht een paar duizend dollar op te hoesten wegens auteursrechtinbreuk. Meestal komt het geld uit de portemonnee van nietsvermoedende ouders die geen idee hebben waar hun surfende tienerzoon op zolder zo druk mee in de weer is.

En al die rechtszaken leiden natuurlijk tot Amerikaanse toestanden: het mooiste voorbeeld is de recente rel over de claim van de auteursrechtgiganten tegen een P2P-gebruiker die plotseling overleed.Case closed? Nee hoor. De erfgenamen kregen uit piëteit een paar weken extra de tijd om na te denken over het schikkingsvoorstel.

Maar voor Brein is het allemaal een stuk lastiger. Om te beginnen is downloaden naar Nederlands recht geen inbreukmakende handeling. Dat is geen vergissing maar een keuze van de wetgever, zoals blijkt uit de parlementaire discussie ten tijde van de herziening van de Auteurswet in 2004.

Blijven over de uploaders. Die zijn niet even makkelijk te vinden, want ze verschuilen zich achter een IP-nummer. En de enige die dat nummer aan een naam en adres kan koppelen is de provider bij wie de uploader zijn abonnement heeft lopen.

Tijd dus om, gewapend met het arrest over de postzegelhandelaar, een proefprocedure aan te spannen tegen vijf providers. Maar dat ging onverwacht mis. Brein had een Amerikaans bedrijf ingehuurd om het internet af te speuren naar Nederlandse inbreukmakers.

Om er achter te komen wie binnen een P2P-netwerk auteursrechtelijk beschermde bestanden ter beschikking stelt moet je dus af en toe een kijkje nemen op de harde schijf van een verdachte P2P-er. En daar ging de Amerikaanse detective van Brein te ver mee, vond het Gerechtshof. Dit keer gaf de privacywetgeving wél de doorslag.

Een van de weinige goede wetgevingsinitiatieven uit Brussel is de gezonde achterdocht waar het gaat om het bedenkelijke niveau van privacybescherming in Amerika. En dat is er sinds 9/11 niet beter op geworden. De wetgeving komt er op neer dat tenzij een Amerikaans bedrijf verklaart zich aan een aantal Europese basisregels te houden, persoonsgegevens uit Europa niet naar de VS mogen worden geëxporteerd en vice versa. Brein had wel recht op de NAW-gegevens, maar had de IP-nummers dus op de verkeerde manier bij elkaar geraapt.

Wijs geworden huurt Brein inmiddels geen Amerikaanse bedrijven meer in om uploaders op te sporen. En de druk op individuele providers om de gegevens vrijwillig af te geven neemt toe. Liever nog zou de amusementsindustrie zien dat providers in hun algemene voorwaarden opnemen dat notoire uploaders hun abonnement kunnen kwijtraken.

Daar schiet je natuurlijk weinig mee op, want dan stapt de klant over naar een provider die niet dat soort rigoureuze maatregelen in zijn algemene voorwaarden verstopt heeft. We zouden allemaal vreemd opkijken als TNT Post verplicht zou worden om brieven van bepaalde afzenders niet meer te bezorgen, omdat die afzenders in het verleden wel eens een gekopieerde CD in een envelop gestopt zouden hebben.

Voorlopig staan providers dus niet te springen om hun klanten bij Brein aan te geven. UPC, dat toch al nooit de publieksprijs verdiende, behaalde een publicitaire zeperd toen uitlekte dat het de adresgegevens van twee klanten aan Brein had verstrekt. Niet rechtstreeks, probeerde UPC nog uit te leggen, maar we hadden het verstopt in de bewijsstukken van het kort geding!

Maar toen was het al te laat. De kortgedingrechter had vervolgens weinig moeite om Brein ook de gegevens van muzan@chello.nl te gunnen. Theoretische verweren van UPC dat de echte boef inmiddels een ander emailadres zou kunnen hebben aangevraagd, en het muzan-adres inmiddels aan nietsvermoedende andere UPC-abonnee zou kunnen toebehoren, haalden het niet. Klinkt niet als een verrassing.

UPC wil dat de storm zo snel mogelijk overwaait en heeft al laten weten niet in hoger beroep te gaan. Dat zal Brein goed uitkomen, want daarmee wordt het vonnis onaantastbaar. Er gaat dus een belangrijke precedentwerking van uit.

Het net rond notoire uploaders begint zich dus te sluiten. Het wordt tijd voor een branchebrede afspraak over de vraag in hoeverre providers geacht worden mee te werken aan auteursrechtinbreuk.

Het probleem moet niet onderschat worden, maar is Nederland nu echt zo'n piratenparadijs? Ook in Nederland gaat het vaak om tieners die na een enkele waarschuwing - gericht aan pa die als abonnee geregistreerd staat - echt hun lesje wel geleerd hebben.

En tegen de grootschalige piraten moet het strafrecht worden ingezet. In de offline wereld gebeurt dat al jaren. Tegen handelaren in illegale cd's of Nike-schoenen wordt consequent aangifte gedaan. Vaak door de Stichting Namaakbestrijding, de antipiraterijclub van de grote merkhouders. En politie en OM doen daar ook echt wat mee. Zo komt het probleem niet alleen op de schouders van de providers terecht.

[16 september 2006]

*) Diederik Stols is advocaat bij DLA Piper in Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in auteursrecht, entertainmentrecht en nieuwe media. Stols schrijft regelmatig over deze onderwerpen het Financieele Dagblad en in juridische vakbladen.