Het kan ook anders met de e-mail en telefoonnummers

Voor meer gedetailleerde info zie onder meer Nummers.minez.nl of Enum.nl. Maar ter illustratie twee voorbeelden:

• is het telefoonnummer van iemand bekend, maar het e-mail adres niet, dan kan een bericht worden gestuurd aan het telefoonnummer. In het 'send to:'-veld van het e-mail bericht kan dan bijvoorbeeld staan: '+31205253931'. Het komt vervolgens keurig in de e-mail box terecht;
• Enum kan ook worden ingezet om allerlei soorten van berichten - fax, e-mail, voicemail, voip - op één plek te laten binnenkomen.

Als zodanig gaat het bij Enum niet om unieke diensten maar ligt het voordeel vooral in het eenduidige systeem van gekoppelde telefoon en -internetadressen. Of Enum nu een een groot succes zal worden of niet, het moet goed geregeld zijn.

Zo moet ergens bekend zijn wat de exacte koppeling is zodat een e-mail met gebruik van Enum ook op de juiste plek terechtkomt. In het Enum-model is daarom voorzien in nationale 'zones' waar het beheer van de vertaling van telefoon naar internetadressen is ondergebracht. Daar vindt de registratie van bijbehorende Enum-adressen plaats en is de informatie beschikbaar om verkeer in goede banen te leiden. Simpel samengevat gaat om een taak die vergelijkbaar is met het beheer en uitgifte van telefoonnummers en met het beheer en de uitgifte van domeinnamen.

Het beheer van Enum is toegekend aan de Nederlandse overheid die ook bevoegd is ten aanzien van telefoonnummers. Beheer van domeinnamen berust - op historische gronden en op basis van toevallige factoren - bij de private Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN).

De overheid maakte onlangs het voornemen bekend om haar bevoegdheden met betrekking tot Enum te willen overdragen aan een stichting Enum Nederland die één op één onder de verantwoordelijkheid staat van de SIDN. Dit wordt met het eufemisme 'herdelegatie van Enum' aangeduid. Deze is, na consultatie, in gang gezet.

De vanzelfsprekendheid van deze herdelegatie vind ik stuitend, onder meer om de volgende redenen:

De overheid privatiseert in feite haar publieke bevoegdheid. Dat gebeurt hoogst zelden, maar dan in elk geval zeer zorgvuldig. Het dient dus niet te gaan om een simpel contractje zoals EZ nu met de stichting Enum wil afsluiten. Enum valt in principe binnen de Telecommunicatiewet en hoort dan ook binnen deze wet te worden geregeld. Dat de Telecommunicatiewet nauwelijks rekening houdt met een fenomeen als Enum is jammer, maar eenvoudig oplosbaar: gewoon de wet aanpassen.

Immers, ook de mogelijkheden om de bevoegdheid weer terug te krijgen zijn onduidelijk. Het is namelijk niet meer uitsluitend een beslissing van de Nederlandse overheid, maar van de internationale gremia die gaan over de toedeling van Enum-bevoegdheden.

De Enum-problematiek legt de vinger op een pijnlijke wonde. Het koppelt telefoonnummers aan internetadressen. Telefoonnummers zijn geregeld in de wet en het beheer en de verdeling zijn ter bescherming van aanbieders en gebruikers met veel waarborgen omkleed. Beslissingen over het nummerplan zijn transparant; besluiten van Opta (een zorgvuldig samengesteld zelfstandig bestuursorgaan) over het toekennen of intrekken van nummers zijn voor beroep vatbaar; omdat het bestuursrechtelijke aangelegenheden betreft is de gang naar de rechter eenvoudig.

Bij internetadressering ligt het net een tikje anders: De SIDN is een gesloten stichting waarbij het bestuur in meerderheid via zelfcoöptatie wordt benoemd, de SIDN kan naar eigen goeddunken handelen en voor beroep moet men naar de gewone rechter wat over het algemeen een meer kostbare en met minder waarborgen omklede aangelegenheid is. Ik laat in het midden of Opta c.q. de SIDN hun werk goed doen. Ik geef slechts aan dat wanneer het mis gaat bij telefoonnummers een groot vangnet aanwezig is, bij de SIDN niet en dus ook niet bij de stichting Enum. Uit het consultatiedocument blijkt niet dat via te stellen voorwaarden dit soort onderwerpen zal worden geregeld.

Dan is er nog de stichting Enum zelf. Waarom juist deze? Omdat het een personele unie met de SIDN is? Bij de verkoop van Nozema moesten haar 'monopolie-activiteiten' in een nieuwe staatsonderneming (Novec) komen om misbruik te voorkomen. De Stichting Enum is straks een private monopolist.

In de statuten van de Stichting Enum Nederland zijn geen waarborgen ingebouwd zodat de overheid voorwaarden kan stellen, een rol kan spelen bij de benoeming van bestuurders of anderszins kan interveniëren. Verder is de kans aanwezig dat SIDN-belangen zullen prevaleren bij de besluitvorming binnen de Stichting Enum Nederland.

In de afgelopen consultatie wordt aan dit risico voorbijgegaan, evenmin wordt aangegeven waarom niet voor een openbare tender is gekozen met meer partijen als gegadigde. Zie ook de aanwijzing door de Europese Unie van een Registry voor het .eu-domein, waarbij er wel een openbare tender was en nadere voorwaarden kunnen worden gesteld.

Moet het op deze manier? Natuurlijk niet. Er is geen enkele noodzaak voor herdelegatie. De bevoegdheid kan gewoon bij de Nederlandse staat blijven liggen of bij Opta worden ondergebracht. Niets verzet zich ertegen om vervolgens een private partij de uitvoering te gunnen na een openbare tender. De overheid houdt toezicht en stelt de voorwaarden waaronder. Misschien dat we de Telecommunicatiewet wat zouden moeten aanpassen, maar dat gebeurt wel vaker.

Kan men meteen de positie van de SIDN eens nader bezien. Voor de toekenning van het .nl-domein ligt het eigenlijk niet veel anders dan voor Enum.

*) Prof. dr. Nico van Eijk is verbonden aan het Instituut voor Informatierecht van de Universiteit van Amsterdam en bestuurslid van de Vereniging voor Media- en Communicatierecht. Hij werkt ook als adviseur bij de Rabobank en voor advocatenkantoor NautaDutilh. Voorts is hij lid van de raad van toezicht van de Publieke Omroep.