Overheid: stop sleepnet afluisteren

Ga er maar van uit dat Alles wat u Waar ook doet op Elk moment  (AWE) geregistreerd wordt of uw mobieltje nu heeft aanstaan of niet. En of nu wel of niet  online bent. En van zo’n 6 miljard mensen, verdacht of niet, wordt die sleepnet registratie in datacentra sinds jaren en voor de komende vele tientallen jaren opgeslagen en is analyseerbaar door de veiligheidsdiensten van de USA en enkele andere landen.

Mijn technische vrienden en ik en ook de telecombedrijven en internetdienstverleners (die dachten netjes aan hun wettelijke vereiste taplastverplichtingen te hebben voldaan, in geval van verdenkingen) zijn geschokt door de omvang, technische inbraakfoefjes die in vele mobieltjes, computers en netwerkapparaten, en zelfs in chips, zijn geïmplanteerd om bij alle data waar dan ook te kunnen komen. Zonder dat die veiligheidsdiensten zich aan welke wet van welk land dan ook houden.

Dus veel van de ophef en boosheid van politici, zoals over het afluisteren van regeringsleiders zoals Frau Merkel en indertijd Schröder, leden van het Amerikaanse Congress, etc. is ceremonieel en een nutteloos ritueel. AWE = Alles van Iedereen. Ja ook van u.  Dringt het tot u door?

De rechtsstaat in theorie en praktijk

Waarschijnlijk niet want veel van de rustgevende berichten van allerlei instanties – in denial - doen het voorkomen of alles nog steeds gaat via een klassiek rechercheproces van informatie inwinnen, de volgens onze wetten verdachte patronen en -personen uitfilteren, overdracht naar opsporingsdiensten, het aanhouden van verdachte,  behandeling van de zaak door OM, verdediging en vervolgens uitspraak van de rechter.

De wetgevers zijn onze regering en parlement. Alles volgens de scheiding der machten plus een proces van vernieuwing en aanpassing aan technologiegebruik, veranderlijke algemene normen en waarden.

De gankgbare opvatting: “Ja natuurlijk worden er ook fouten gemaakt door mensen onder grote werkdruk, maar als we bijvoorbeeld wat bevoegdheden verruimen of de-facto modi-operandi via wet legitimeren dan gaat opsporing en aanhouding weer veel efficiënter en beter verlopen”.

Helaas weten die juridisch maar niet technisch geschoolde mensen niet dat er een totaal ander veiligheids- en rechthandhavingstelsel in de wereld werkzaam is dan waarmee zij denken te doen te hebben.

Voorbeeld is het wereldvreemde wetsvoorstel van Justitie, BZK en Defensie dat AIVD en MIVD moet gaan toestaan om ook (nu nog bij wet expliciet verboden) draadgebonden internetverkeer en mobiele data ongericht (dus via sleepnetten) te gaan volgen en opslaan, net zoals GCHQ (UK) en NSA (USA) al doen in samenwerking met FBI, en hun onderaannemers.  Aannemen van die wet zou in mijn ogen een historische en desastreuze fout zijn en precies tegenovergesteld aan wat het parlement in de VS juist wil gaan stoppen: mass unwarranted surveillance. 

Stuitende desinteresse

Toch reageren de meeste van mijn leeftijdsgenoten schouderophalend op de berichtgeving over de Snowdon Files. “Was toch al bekend!?” “Nogal nutteloos allemaal, want de echte boeven en terroristen weten vast al dat ze elektronisch worden gevolgd en zullen dus wel andere communicatiewegen hebben gevonden. En mensen die niks mis doen volgens de wet hebben niks te verbergen, toch?”.

Bovendien geven mensen weinig om het beetje privacy wat nog over is door camera’s, bonuskaarten en alles wat we zonder slag of stoot al bij bedrijven over ons laten verzamelen voor kortingen of ‘omdat ze ons dan beter van dienst te kunnen zijn’.

Ja in hun eigen ogen onschuldige mensen hebben wel wat te verbergen. Sterker nog, wat er, zonder dat we het wisten of wilden, is gebeurd is erg bedreigend voor iedereen. De angstig makende dreiging zit namelijk niet in schaal en diepte van het afluisteren, maar in wat er daarna met die gegevens gebeurt of nog kan gaan gebeuren. En door wie met welk doel.

‘Foute afslag’ na 9/11

Op basis van openbare bronnen en gesprekken die ik had met een aantal Amerikaanse en Engelse klokkenluiders kunnen we constateren dat de NSA en hun collega’s na 9/11 een ‘foute afslag’ hebben genomen in hun ijver om terroristen en drugshandelaren in hun kraag te vatten. Binney en Drake hebben uitgelegd dat oorspronkelijk het afluisteren van telefoongesprekken en later internetverkeer, vrij gericht op basis van verdenkingen of associaties tussen mensen plaatsvond. Er werd wel vrij veel getapt na toestemming, door o.a  de FISA Court, maar vervolgens werden ‘bewegingspatronen’ van groepen mensen uit deze gegevensstroom gefilterd en de rest van de metadata werd gewist.  Zeker die van de eigen Amerikaanse burgers als ze niet in verbinding stonden met buitenlandse verdachten.

En vervolgens werden de processen doorlopen zoals ik hierboven beschreef.  Ik begreep dat de NSA dankzij deze werkwijze al lang voor 9/11 de groep onder leiding van Bin Laden traceerde. Maar daar bleek bij de Amerikaanse autoriteiten geen enkele belangstelling voor te zijn.

 Onder leiding van de generaals aan het hoofd van NSA nam men kort na 9/11 het besluit om alles van iedereen te gaan tappen en -  omdat de computersystemen nog niet bestonden om alles te analyseren  - de gegevens van alle burgers, bedrijven en overheden op individuen te gaan opslaan.

Schuldvraag fundamenteel veranderd

In de kelders van het Escorial in Spanje is het archief te bezichtigen wat de koning van Hispanje - die wij zo hebben geëerd - liet aanleggen over bijna alle Hollanders die wel eens ongehoorzaam zouden kunnen zijn. Evenzo de Stasi die bijna alles van de Oost-Duitse burgers in een kilometers lang archief bijhield, verzameld door hun vrienden en buren. Het baatte het Habsburgse Rijk en het Duitse op angst gebaseerde regime niet. Evenzo blijkt het huidige NSA-systeem ook nog steeds niet effectief te zijn. Allerlei recente aanslagen in de VS werden er niet door opgemerkt. Op innovatieve totaal onverwachtse acties kun je computers niet laten zoeken. Het is zeer kostbaar en levert helemaal niet op wat beloofd was.

Wat heeft deze verkeerde afslag naar AWE mass surveillance van bijvoorbeeld 6 miljard mobiele telefoongesprekken per dag  dan wel opgeleverd? Macht van het security-industrieel complex.

1. Niet wij, maar zij bepalen of u onschuldig bent of niet. We zijn nu allemaal verdacht en doelwit, wat we ook doen en waar we ook zijn.  Angst voor de klop op de deur en zuiveringen gaat zijn greep op ons krijgen zodat we gehoorzaam blijven. Ook de onschuldigen of misschien wel juist die. De bestanden met metadata zijn vrij eenvoudig te manipuleren door de diensten.
2. Wordt er om een of andere reden, fout of niet, op u ingezoomd, dan is het aan hen om u te laten oppakken, berechten en straffen. Zonder dat u daar ook maar iets tegen kunt doen. Het is nu al zo in ons land, begreep ik van mensen uit de rechtelijke macht, dat als het OM een verdachte op instigatie van de AIVD voor de rechter brengt, de verdediger een sterk gefilterd uittreksel uit de tapgegevens krijgt. Om de bronnen binnen en van de geheime diensten niet traceerbaar te maken en te onthullen. Maar ook om de verdediging geen gegevens in handen te geven die de verdachte zouden kunnen vrijpleiten. Een ‘dilemma’ voor de rechter noemt men dat. Ik noem dat het overbodig maken van de verdediging en de rechter.  En ook u bent dus nu vogelvrij.
3. In de VS is men al aantoonbaar een stap verder gegaan. Om dit soort dilemma’s te voorkomen worden rechtszaken ‘gefabriceerd’ met moeilijk weerlegbaar bewijsmateriaal dat totaal niet verwijst naar NSA, FBI of CIA. De anti-narcotica brigade DEA, die trouwens ook in ons land werkzaam is, heeft recent ook opgebiecht dergelijke ‘parallel constructions’ (evidence fabrictation) te hanteren en ‘taint teams’ (reputatiebeschadigers) in dienst te hebben.
4. Bedrijven profileren u al in detail aan de hand van koopgedrag maar het dossier over u bevat zo onvoorstelbaar veel over uw persoonlijke activiteiten en relaties met anderen dat uw leven als het ware door hen geheel is ‘opgezogen’.  Ja niet alleen uw pornovoorkeuren. Alles. Parkeren, buskaartjes, met wie u waar heeft gepraat. Boeken die u leest, websites die u bekijkt. Filmpjes van u in de trein, foto’s die u maakt en aan anderen laat zien.

Via ‘psychologische profilering’ worden bovendien inschattingen gemaakt over uw denkbeelden en motieven. Die kunnen door overheden in de wereld als ‘goed’ of ‘kwaad’ worden beoordeeld. Journalisten, demonstranten en activisten hebben recent al kennis gemaakt met overheden die niet van tegenspraak gediend zijn. ‘Denkpolitie’ dus, die mensen toetst aan de visie van de leiding van een land. Wat ons voor ogen stond bij de ontwikkeling van internet, namelijk dat cyberspace zich tussen de oren van mensen bevindt, waar overheden geen jurisdictie hebben, geldt dus niet meer. 

Begrijp goed dat ik niet aan de kant van destructieve opstandelingen en misdadigers sta. Neen, maar ook die behoren zich te kunnen verdedigen, hoe vervelend OM en politie dat soms ook vinden. Werk dan tenminste aan de kwaliteit van rechercheurs en politiemensen in het veld in plaats daar op te bezuinigen.  Als minimaal drie politieke partijen in Nederland  het woord ‘Democratie’ in hun naam hebben verwacht ik toch wel dat ze niet zullen toestaan dat die nu plotseling verloren gaat.

Wat ik met (1.2.3) beschrijf is een politiestaat met een centraal geleidde dictatuur, die worstelt met nieuwe technologie.  Met onderdrukking die moreel, politiek economisch en sociaal is. Dat willen we, dacht ik,  niet.  Of rollen we daar via smartphone app’s, internet en sociale media gewoon, digibeet naïef als we zijn, binnen? Beschaving is maar een dun laagje vernis. Het kost honderden jaren om het aan te brengen. Een democratische rechtstaat is in vele landen nog niet eens gelukt om op te zetten. Maar dat laagje vernis is zo verdwenen.

Stop ermee!

Dus: overheid stop met massa informatie sleepnetten. Houdt de drie machten gescheiden. En Kamerleden, verwerp die wet tot uitbreiding van huidige afluister bevoegdheden. 

Ook kan het geen kwaad om de commissie van toezicht op de veiligheidsdiensten uit te breiden met enkele computer- en telecommunicatiedeskundigen die beweringen van die diensten op bestandsniveau van de computers kunnen verifiëren. En die toetsen op ‘indiscriminate mass surveillance’. Aftappen heeft immers groteske vormen aangenomen zonder dat wetgevers zich dat bewust zijn geweest. Omdat het technisch kan,  hebben ze het gedaan zonder dat het zichtbaar was.

Gelukkig zie ik veel initiatieven wereldwijd van creatieve en technisch vakkundige jongelui die al lang bezig zijn om netwerken op een open, vrije manier te kunnen gebruiken om samen snel te leren en waarde en banen te creëren.

De wederopbouw van de Civil Society, onafhankelijk van bedrijven en nationale overheden, via Internet Freedom is begonnen. Zij willen niet in angst en onderdanigheid leven,  maar bouwen aan duurzame netwerksystemen, bruikbaar door decentrale clusters van zeer diverse verbonden mensen.