'Ga lekker met die asielzoeker van je naar zijn land van herkomst blanke negerslet!' en 'Viese rvuil verwende kanker hoer dat je bent hoop dat je binnen kort doodvalt en liefs doe ik het zelf tyfus slet'.
Het zijn slechts twee voorbeelden van uitingen op de Facebookpagina van zangeres Anouk. Ze ontving ze nadat ze kleur had bekend in de discussie over Zwarte Piet. Nog afgezien van de vele tik- en spelfouten, zijn deze verwensingen inhoudelijk gewoonweg vreselijk.
Ook Ebru Umar
Helaas zijn dit soort scheldberichten eerder regel dan uitzondering. In tegenstelling tot bijvoorbeeld twintig jaar geleden, toen mensen ook al scholden en tierden tijdens ruzies, debatten of als ze iets hoorden op tv, wordt nu in de sociale media alles uitvergroot tot een wapenwedloop van virtueel geweld.
Mensen met een afwijkende mening worden tegenwoordig door anonieme internetters met de grond gelijk gemaakt. Afgelopen zomer nog was de uitgesproken Metro-columniste Ebru Umar aan de beurt. Zij werd overspoeld door doodsbedreigingen nadat ze in haar column had gerept over het lawaai dat moskeeën in haar optiek veroorzaken.
Op sociale media zit geen filter, geen sociale rem of controle die ervoor zorgt dat mensen elkaar niet rücksichtslos beledigen of dood wensen
Racistische uitingen
Vergeet ook boekenverkoopster Monique Burger niet, die op Twitter de grond ingeboord werd omdat ze een column had geschreven over 'arme mensen' in haar winkel. En nu zijn er de vele racistische uitingen op de 'Facebook-Pietitie' voor het behoud van Zwarte Piet.
Beatrix’gelijk
Toen ik een jaar of vier geleden met Facebook en Twitter begon, had ik niet gedacht dat de sfeer zo uit de hand zou kunnen lopen. In 2009 was het - zo leek het - alleen koningin Beatrix die de nadelen van sociale media inzag. “Technische vooruitgang en mondialisering hebben de mens onafhankelijker en afstandelijker gemaakt”, zei de vorstin in haar kerstboodschap.
Ze benadrukte dat mensen elkaar vroeger vaker persoonlijk kenden en dat er meer solidariteit was. “Nu is men vooral met zichzelf bezig. Mensen communiceren via snelle korte boodschapjes. Persoonlijke vrijheid is los komen te staan van de verbondenheid van de gemeenschap.”
Volgens de koningin werd ons bestaan zonder gemeenschapsgevoel 'leeg'. Het zou gaan om een leegte die virtueel niet te vullen is. 'Domweg, grofweg emoties uiten is makkelijk geworden. Op spreken zonder respect wordt niemand meer afgerekend. Niet het vreemd zijn maakt de ander agressief, maar de agressiviteit maakt de ander tot vreemde.'
Kortom, er moet vanuit de crowd één code ontstaan tegen mensen die over de schreef gaan.
Bevrijd individu
Destijds vond ik dat Beatrix overdreef, maar nu moet ik vaststellen dat ze gelijk had. “Het ideaal van het bevrijde individu heeft zijn eindpunt bereikt”, zei ze ook. Hoewel ik geen groot fan ben van het koningshuis, ben ik het ook daar zo langzamerhand mee eens. Immers, op sociale media zit geen filter, geen sociale rem of controle die ervoor zorgt dat mensen elkaar niet rücksichtslos beledigen of dood wensen. Sociale media geven je de vrijheid om publiekelijk je mening te uiten, maar dat vraagt ook om innerlijke beheersing en een uiterlijke vorm van sociale controle.
We ondervinden nu wat er gebeurt als het aan zelfbeheersing en sociale controle ontbreekt. Beatrix pleitte eveneens voor een terugkeer naar 'de oude gemeenschapszin'. Hoe mooi dat ook mag klinken, zoiets lijkt onhaalbaar. Wel kunnen we als 'gemeenschap' op Facebook en Twitter opereren door samen op te trekken tegen figuren die denken alles te kunnen roepen.
Je kunt deze mensen namelijk blokkeren of ontvrienden. Verder kan Twitter nog een niet-oké-knop inbouwen, zodat gebruikers hun afkeuring van haat-, scheld- en dreigtweets kunnen laten blijken. Dit zijn slechts een paar voorbeelden van controlemechanismen in sociale media die de koningin niet noemde.
Kortom, er moet vanuit de crowd één code ontstaan tegen mensen die over de schreef gaan. Als we zo'n code naleven, dan krijgen de asocialen op Twitter en Facebook geen kans meer. De gemeenschapszin komt dan weer terug, zij het in een digitale vorm, en zo wordt de sfeer in de sociale media weer sociaal.
*) Kemal Rijken is journalist en auteur van het boek Roma, over de Nederlandse Sinti en Roma. Dit artikel stond ook in de Volkskrant van donderdag 31 oktober 2013
Lijkt me niet nodig of zinvol. Met een paar simpele handelingen kan je tweets van de schelders blokkeren zodat je geen berichten meer van ze ontvangt. Doe ik vaak met verzenders van spam of phishing tweets.
Want als je het wel wilt regelen conform Kemal wenst: Hoe /wie bepaalt dat iets een overtreding van de te zetten norm is?
1. Het omgekeerde zou misschien wel een goed idee zijn. Dat je mensen die je vaak likes geeft of RT's een hogere plaats op je stream verleent omdat ze vaak dingen zeggen die nuttig zijn.
Of hen een status als "curator" geven. Gaat nu al bijna automatisch door de "blaadjes" die ontstaan. en door blogs die dingen overnemen.
2. Al vaker door anderen voorgesteld om op Facebook naast likes ook DIS-Likes aan te kunnen klikken. Wil men blijkbaar niet aan.
3. Anonym Tweet account moet blijven kunnen. Er zijn vele landen, sommige niet heel ver van ons vandaan waar arrestatie of erger volgt als je een tweet met kritiek op autoriteiten post.
Misschien moeten we ( ja ik houdt er ook niet van) allemaal leren omgaan met tegenspraak, kritiek en zelfs haatflames?
Krij toh de kohlere!
Mensen die over de schreef gaan, asocialen, die zijn er altijd geweest en dus ook, of misschien juist, op sociale media. Ook het gezegde 'Hoge bomen vangen veel wind' is niets nieuws. Het is alleen door sociale media een stuk zichtbaarder geworden, en vooral veel persoonlijker.
Sociale media zelf proberen hier al regulering aan te geven. Anoniem is het makkelijk roepen, dus moet je bij Facebook en Google+ je 'echte' naam opgeven. Uiteraard is dat niet te controleren maar het helpt. Het is uiteindelijk jouw reputatie 'on (the) line'
Wat mij betreft zijn die etiquetten er altijd geweest. Maar hebben wij een samenleving zonder 'asocialen' en 'mensen die over de schreef' gaan? Het lijkt me onrealistisch dat dan wel van onze sociale media te verwachten, de hoeveelheid ervan, en de stemming is zelfs een monitor voor onderstromen in onze samenlevingen. Kwetsend, vervelend, asociaal? Absoluut, maar aanwezig in onze maatschappij. Misschien zijn de verhardende uitingen wel een teken van een verhardende samenleving, maar of dat door de digitalisering komt? Dat we met zijn allen moeten proberen daar op een goede manier mee om te gaan, daar ben ik het mee eens.
Rijken heeft zeker een punt te pakken. Sociale media maken het gemakkelijk om snel beledigende en kwetsende opmerkingen te uiten. Een natuurlijke rem, die een rol speelt wanneer mensen elkaar in de ogen kijken, ontbreekt. De media zijn heel laagdrempelig: een opmerking in het heetst van het moment is snel geplaatst en mist de intonatie en context van gesproken woord.
Hij heeft ook gelijk dat wij gezamenlijk bepalen welk gedrag we accepteren en welk niet. Door elkaar niet aan te spreken op, of te ageren tegen schelden, dreigen en herrieschoppen, houden we een cultuur in stand. Als we willen kunnen we dat veranderen.
Diverse discussiefora en online sociale netwerken hebben al een knop waarmee onacceptabel gedrag kan worden gemeld en waar moderatoren aanwezig zijn om de sfeer te bewaken. Herrieschoppers kunnen (tijdelijk) worden geblokkeerd
Het ontwikkelen van één code gaat voorbij aan het feit dat ‘crowd’ divers is: we hebben verschillende meningen, gevoel voor humor en verschillende omgangsvormen. Sociale media zijn daar een weerspiegeling van.
Vrijheid van meningsuiting en diversiteit van opinie zijn belangrijke verworvenheden van onze democratie. Wie zich op openbare, sociale media begeeft zal dus een beetje een olifantenhuid moeten hebben en selectief Oost-Indisch doof. Anouk heeft ballen en kan tegen een stootje. John Ewbank moest bij de hevige kritiek op het Koningslied nog even wennen. En tegenover de schelders staan vaan even zoveel steunbetuigingen en fans.
Wie zich dan nog steeds ergert aan onfatsoenlijk gedrag op sociale media, heeft altijd de keuze om de sociale media ‘uit’ te zetten, te stoppen met tweeten. Hoe minder aandacht de haatzaaiende en beledigende tweets hoe minder ze zich kunnen verspreiden.
Sinds januari 1964 weten we dat je in Nederland niet tegen ècht heilige huisjes moet schoppen. Iedereen die toen iets te maken had met de uitzending van het item Beeldreligie in het programma "Zo Is Het Toevallig Ook Nog Eens Een Keer" kreeg doosjes poep en andere vrolijke schendpost thuisbezorgd. Rinus Ferdinandusse, toen al van de nieuwe media, liet door de PTT zijn telefoon afsluiten na het ontvangen van tientallen ernstige bedreigingen. Mies Bouwman, een keurig Rooms meisje dat kort tevoren nog heilig was verklaard als presentatrice van "Open Het Dorp", werd uitgemaakt voor hoer en rotjodin.
Sinds de opkomst van het web hebben we in dit land geen omgeschopte heilige huisjes meer nodig om scheldtirades en vitrioolspuiterij te triggeren. Elk zeer been volstaat. Onder aanvoering van GeenStijl hebben we van schelden, hetzen, kwetsen en vermomd racisme bovendien een nationaal gezelschapsspel gemaakt, daartoe ruimhartig gefaciliteerd door de exploitanten van social media, die ons ongelimiteerde publicatie-features bieden, maar over het algemeen geen flauwe notie hebben van de implicaties van dat woordje social.
Twitter-celebs als Anouk (heeft 114.518 volgers, volgt zelf niemand) zijn ook al niet geïnteresseerd in de "social" aspecten van hun geroeptoeter. Ze gedragen zich als media, en hebben zich daarom ook als media te gedragen. Dat wil zeggen: modererend en zo nodig censurerend zodra hun volgers zich misdragen. Alleen: Twitter stelt z'n celebrities geen features ter beschikking om het discours in goede banen te leiden.
Het is natuurlijk een schande dat de politie zich gedwongen zag een Tweet-commando op te richten, dat nu dagelijks miljoenen posts scant op wets-schendingen.
Social media-bedrijven moeten zèlf het fatsoen opbrengen om de inhoud van de berichten actief te modereren en waar nodig te kuisen. Mits voorzien van de juiste features, zullen hun users ze daar graag en vaardig bij helpen.