Laat kinderen vaker lezen op een tablet

Digitale kinderboeken en educatieve apps

Over kinderen en nieuwe media worden de grootste onzin geschreven, met als dieptepunt de Duitse onderzoeker Alfred Spitzer, auteur van het boek Digitale dementie, die het kindermishandeling vindt als jonge kinderen met een scherm te maken krijgen. Voor volwassenen is het allang geaccepteerd dat zij de hele dag op hun smartphone of tablet kijken, negentigjarigen zijn in dit digitale tijdperk mentaal fitter dan ooit, maar als het om kinderen gaat maken we ons ineens bezorgd.

Spelen kinderen nog wel buiten? Is de computer of tablet niet schadelijk voor hun zenuwstelsel? Kunnen ze zich nog wel concentreren? Het antwoord is: Ja! Sommige kinderen kunnen zich met een digitaal boek op een tablet veel beter concentreren dan met een papieren boek.

Een moeder vertelde: “Mijn zoon vond de boeken van De Grijze Jager leuk als ik ze voorlas, maar om zelf te lezen vond hij ze te dik. Op de tablet heeft hij niet in de gaten hoe dik het boek is en leest hij het zo uit. ”

Zo zijn er veel meer voorbeelden. Kinderen moeten zich optimaal kunnen ontwikkelen. Het is belangrijk dat ze verhalen lezen en intellectueel worden uitgedaagd. Nieuwe media kan hierin een belangrijke rol spelen. Voor kinderen met een taalachterstand is de tablet heel geschikt, omdat beeld en geluid gecombineerd worden en het verhaal zo beter begrepen wordt.
Ouders die slecht Nederlands spreken of zelf niet lezen, kunnen samen met hun kinderen digitale kinderboeken beluisteren. Educatieve games zijn uitermate geschikt voor kinderen met een leerachterstand. Ik zou bijna zeggen: het is kindermishandeling om kinderen die kans niet te bieden.

iPad-school

Een deel van de aversie tegen tablets is wellicht te verklaren door het absurde idee van Maurice de Hond om een schoolsysteem naar een apparaat te noemen, zoals bij de iPad-school gebeurt. Een iPad is een ding en geen ideologie. Over vijf jaar is wellicht een ander apparaat veel nuttiger. Niet de iPad zou centraal moeten staan, maar het zinvol gebruik van nieuwe media. Nieuwe media effectief inzetten zou vanzelfsprekend moeten zijn: we voeren toch ook geen discussie over het gebruik van elektriciteit op scholen?

De discussie of tablets schadelijk zijn voor kinderen is jaren '60 geklets. Toen was er angst voor de verderfelijke invloed van de televisie. Het lijkt me logisch dat urenlang naar een beeldscherm staren voor niemand gezond is, ook niet voor kinderen. Sommige ouderwetse middelen zoals papieren boeken, potlood en papier hebben hun waarde bewezen en zullen dat nog vele jaren doen. Ook mogen kinderen buiten spelen, in bomen klimmen, hutten bouwen, gaten in hun broek vallen en onder de modder thuiskomen. Voor mij is de discussie niet of/of, maar en/en.

Voorlichting

Laten we dus ophouden met zinloze discussies en goede voorlichting gaan geven over het gebruik van nieuwe media. In veel gezinnen zijn tablets en smartphones aanwezig, ook in gezinnen waarin de ouders geen boeken lezen. De smartphone is vaak privé, maar de tablet wordt door het hele gezin gebruikt. Het grotere scherm is ideaal voor jongere kinderen. Helaas weten veel ouders niet dat er goede digitale kinderboeken en educatieve apps bestaan. Ik geef veel lezingen aan bibliothecarissen en leerkrachten, zodat zij ouders kunnen stimuleren deze middelen in te zetten. Laat kinderen met een leer- of taalachterstand deze zomer vaker lezen en leren op een tablet. Dan zijn ze na de zomervakantie een niveau gestegen in plaats van gezakt.

Wat is het aanbod?

• De bibliotheek heeft de app Vakantiebieb ontwikkeld. Hierin staan e-boeken die in vakantieperiodes gratis te lezen zijn, ook voor niet-leden. Er zit ook een mooie selectie kinderboeken in.
• De App Store zijn veel goede digitale prentenboeken te vinden. Ouders kunnen deze samen met hun kinderen lezen. In de gratis app Timo en het toverstokje (dat mijn verhaal bevat) zit een voorleeswedstrijd. De app is ontwikkeld in het kader van Jaar van het voorlezen 2013. Ouders lezen het verhaal samen met hun kind voor of vervangen bijvoorbeeld de naam Timo door die van hun eigen kind. Lezen op een tablet doen kinderen vaak samen met hun ouders. Sommige apps kunnen kinderen ook zelfstandig beluisteren, zodat ze de tekst vaak kunnen horen en zo hun woordenschat vergroten. Daarnaast zijn er educatieve apps om rekenen en taal te oefenen, zoals de app Bru-taal, die onlangs de eerste prijs won bij Meesterapp, een initiatief van het ministerie van Onderwijs en Wetenschap. En er zijn heel veel creatieve apps, waarbij kinderen leren fotograferen, tekenen, animeren, verhalen bedenken, etc.
• In de iBookstore zijn, naast gewone e-boeken, ook kinderboeken met geluid te vinden, zoals leesboekjes waarin je de tekst kunt meelezen via oplichtende tekst. En er worden mooie informatieve kinderboeken aangeboden, met video, foto’s en animatie.

*) Rian Visser is kinderboekenschrijver en ‘leesbevorderaar’