Vastleggen surfgedrag volgende privacydoelwit

Dat heeft Sjoera Nas, internetexpert van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) gezegd tijdens de studiemiddag 'Privacy en de Nieuwe Media van de Vereniging voor Media- en Communicatierecht (VMC) op vrijdag 12 juni in Amsterdam.

Persoonsgerichte marketing krijgt de aandacht van WP 29 ofwel Art.29 Data Protection Working Party. Deze club verenigt de 27 Europese privacywaakhonden en heeft daarmee zware invloed op het Europese privacybeleid. Zo bond de WP 29 de strijd aan met de zoekdiensten die data opslaan van zoekgedrag. Dit resulteerde in een grote serie standpunten.

De aanpak van WP 29 leidt tot 'Opinies'. Die over 'behavourial targeting' moet paal en perk gaan stellen aan het - vooral ongezien - verzamelen van surf- en transactiedata door online uitgevers, adverteerders en winkels, met behulp van bijvoorbeeld cookies, en van het vastleggen en gebruiken van individuele profielen die hieruit ontstaan.

De publieke opinie gaat steeds meer richting transparante mogelijkheden voor gebruikers om het verzamelen van data eenvoudig tegen te gaan en om profielen te laten verwijderen. Nas wilde op haar eigen standpunt inzake de restricties aan het boekstaven van surfgedrag niet vooruitlopen.

Dat kon ze wel op de Opinie van WP 29 die juist diezelfde vrijdag aangenomen zou worden over privacy en sociale netwerksites, de SNS-opinie. (persberichtje CBP) Die bevat de volgende elementen over sociale netwerksites (SNS):

• SNS zijn verantwoordelijk voor de gegevensverwerkingen, applicatieproviders vaak ook;
• Betrokkenen vallen primair onder de uitzondering voor persoonlijk/huishoudelijk gebruik, mits ...
• De standaardinstelling dient te zijn dat pagina's zijn afgeschermd voor interne en externe zoekmachines;
• Inactieve accounts moeten na enige tijd onzichtbaar worden gemaakt. 'Verlaten' accounts moeten worden vernietigd (na waarschuwing van de gebruiker);
• SNS dienen gebruikers te informeren over de risico's, voor henzelf en voor derden;
• Er moet een adequate klachtbehandelingsprocedure zijn, ook toegankelijk voor niet-leden, toegankelijk via de homepage;
• SNS dienen over het algemeen toe te staan dat gebruikers onder pseudoniem publiceren.

 Het CBP heeft voor Nederland nog wat aanbevelingen volgens Nas:

• Toestemming ouders bij profielpublicatie van minderjarige
• Waarschuwplicht dat gebruikers niet zonder toestemming persoonsgegevens van anderen mogen publiceren;
• Beperk soorten gegevens die bij aanmelding aan jongeren worden gevraagd.

Daar kwamen echter nog Kamervragen over, met name gevaar voor blootstelling van kinderen aan direct marketing en het risico van 'benadering door pooierboys of pedofielen'. Daar antwoordde minister Hirsch Ballin van Justitie op. Hij kon niet alle onzekerheden wegnemen. Vooral noodzakelijke toestemming van ouders bij publicatie van profielen door kinderen is moeilijk in praktijk te brengen

Kritiek op CBP

Sjoera Nas ging in op veel gehoorde kritiek op haar club CBP dat de waakhond de tanden wel regelmatig laat zien maar te weinig bijt. Ze deed dat met name voor de Richtsnoeren Internet van het CBP. Er was een aantal keren met succes ingegrepen door het CBP, bijvoorbeeld in de zaak Beoordeelmijnleraar.nl en tegen GeenCommentaar in de strijd met GeenStijl. De virale marketing van Jiggy.nl is aangepakt, en ook Zikle.nl, een sociaal net voor 10-15 jarigen. In de zaak van het Digitaal Bouwarchief, begonnen in Nijmegen, is een standaard gezet: voortaan zijn er drie formulieren, waarvan er tenminste één niet wordt gepubliceerd.

Kritiek in de zaal was er op de voor consumenten weinig toegankelijke want te juridisch getinte privacyregels voor internet. Volgens Nas wordt vaak gebruikgemaakt van de standaard formulieren om eigenaren van websites te manen privacyschending ongedaan te maken. En voor consumenten is er http://Mijnprivacy.nl

Overigens had ook de discussie over internte en privacy een hoog juridisch gehalte, logisch want het was een bijeenkomst van een juridische club. Privacy is echter meer nog een domein van advocaten dan van het publiek.

Advocaten, zeiden enkelen, ook eenvoudig even telefonisch geholpen door een medewerker van het CBP indien ze om uitleg verlegen zitten. Dit schept mogelijk rechtsongelijkheid. Volgens het CBP is hier geen sprake van: de privacywaakhond kent spreekuren waarop iedereen mag informeren.

Probleem is volgens rechter Peter Blok ook dat er nog te weinig rechtspraak is geweest op grond van de privacywet (wbp) en aanverwante regels. Volgens Blok gaan de handhaving van wetten die op traditionele media en journalistiek betrekking hebben steeds meer door elkaar lopen met zaken waarin privacy op internet in het geding is.

Er trad nog naar voren dat je als slachtoffer beter een rechtszaak kunt beginnen op grond van de privacywet als bijvoorbeeld foto ongewenst online staat dan op grond van wetten die normaliter worden aangesproken: bij de privacywet moet de maker aantonen dat er een 'noodzaak' was om iets te publiceren. Bij de 'oude wet' moet het slachtoffer aantonen dat er gerede schade is. De wbp is dus zwaarder bij publicatie.

Volgens enkele advocaten in het publiek komt momenteel het evenwicht tussen het recht op vrije meningsuiting (Artikel 10 van de Europese mensenrechten) en Artikel 8 (privacybescherming) in gevaar: privacy wint het meer en meer. Daar zijn vraagtekens bij te plaatsen.

Volgens Sjoera Nas is haar College niet te streng. Zo is in de zaak Beoordeelmijnleraar.nl erkend dat jongeren een mogelijkheid moeten hebben om zich online over hun docenten te uiten. Maar we hebben het wel begrensd, want je moet je afvragen of het een gerechtvaardigd belang is van een leerling van 13 die misschien een onvoldoende heeft gehad om voor de hele wereld met naam en toenaam vuil te puien over zijn leraar...

Peter Olsthoorn

*)Dit artikel verscheen eerder grotendeels op Emerce.nl