Ams-IX van grote waarde, maar financieel niet

Job Witteman en Henk Steenman, respectievelijk algemeen en technisch directeur van Ams-IX, Europa's grootste knooppunt voor internetverkeer. Honderden internationale partijen sluiten daar aan het op het internet en maken er directe verbindingen ('peering'). Een gesprek over groei, Google en Facebook, videoverkeer en de moeilijke mobiele markt en het vermeende grote nationale belang van Ams-IX

Bijna 450 klanten nu betekent een snelle groei van Ams-IX. Waar komt die vandaan?

Witteman: "Nieuwe leden komen van steeds verder weg, bijvoorbeeld veel internetaanbieders uit het Midden-Oosten. Maar ook de nieuwe structuur met wederverkopers slaat aan. Onze klanten kunnen nu poorten wederverkopen aan kleinere spelers die een directe aansluiting krijgen.

Videoverkeer zoals van YouTube en Uitzending Gemist is een constante groeifactor, en ook van sociale netwerken. En recent is daar de groei van cloud computing bijgekomen. Diensten worden meer en meer op afstand afgenomen door bedrijven in plaats van gebruik van software en data op de pc's in huis. We verwachten daar nog veel meer van."

Hoeveel procent van het verkeer is al video, of IPTV? En hoeveel telefonie?

"We kunnen niet meten wat onze klanten over de verbindingen sturen. In de Verenigde Staten is ruim een kwart van het verkeer van videoverkoper Netflix afkomstig.  Dat is gigantisch. In Europa zijn in elk geval zo ver nog niet, maar zien we wel dat de YouTube’s  groeien. Maar we kunnen niet verder gaan met te zeggen dat tv-distributie en video-on-demand tussen de 10 en 30 procent van het verkeer uitmaken. De meeste IPTV gaat overigens over decoders van UPC, KPN, Tele2 etc."

Kunnen jullie wel iets zien over glasvezelgroei? De afname door glasvezelklanten van poorten bij jullie is gering, zie ik?

Steenman: "Nee, er is geen revolutie, zeker niet. Er is wel evolutie. Vroeger inbelverbindingen, toen ISDN, vervolgens Adsl en e tv-kabel en nu meer en meer mobiel en glasvezel. Gebruik stijgt vrij constant."

En die bedroeg in 2011 tot nu toe ten opzichte van 2010?

Steenman: "Dik 30 procent. Dat is wereldwijd ook ongeveer zo, blijkt uit rapportages van Cisco. In 2010 was het ruim 35 procent."

Hebben jullie inzicht in de groei van mobiel internet?

Steenman: "Dat is wel boeiend. We hebben tot nu toe alleen roamingverkeer afgehandeld en konden niet het verkeer meten. Maar we bieden nu ook inter-IPX om ook daadwerkelijk verkeer tussen partijen af te wikkelen, met garanties. Dat kan een grote vlucht nemen met nieuwe overeenkomsten. Tot nu toe waren mobiele partijen zeer huiverig om over publieke netten verkeer af te wikkelen. Ze doen dat liever onderling, overigens tegen hoge tarieven."

Wordt mobiel internet dan toch goedkoper?

Steenman (cynisch): "Zijn de kosten van mobiel dataverkeer tot nu toe afhankelijk van de infrastructuur?"

Witteman: "Prijzen worden alleen verlaagd onder druk van de overheid, zoals met maatregelen van de Europese Commissie. We zien nu een stijging van prijzen in de markt."

Steenman: "Om het transport van mobiel dataverkeer echt goedkoper te maken moeten mobiele aanbieders op een All IP- datanetwerk overstappen en zo ver zijn ze nog niet. Als ze dat wel bouwen dan kunnen kosten substantieel worden verlaagd."

All-IP betekent ook mobiel spraakverkeer en sms naar internetverbindingen en dus meer verkeer voor Ams-IX?

Steenman: "Jawel, er komt nog een hele groeigolf van mobiel verkeer over vaste IP-verbindingen die op korte termijn wellicht groter zal zijn dan de verkeerstoename van gebruik van glasvezel door particulieren"

Is het juist dat er voorheen vooral telecombedrijven op aansloten en nu ook grote dienstenaanbieders als Google en Facebook?

Witteman: "Jawel, maar meer nog contentaanbieders en -netwerken die hun verkeer beter willen stroomlijnen. Neem ook een Microsoft die elke tweede dinsdag van de maand al hun vele honderden miljoenen Windows-gebruikers beveiligingsupdates stuurt. Zonder exchanges zouden ze dat via vele partijen moeten doen. Nu doen ze dat direct via Ams-IX, en met distributeurs als Akamai die klant zijn bij ons." [Zie kader met klanten]

Kun je aan de hoeveelheid poorten voor partijen als Google en Facebook zien dat hun belang groot wordt?

Steenman: "Dat zegt wel iets over hun groei, maar daar kun je toch geen conclusies aan verbinden over hun marktaandeel van internet. Ze proberen zo snel, goedkoop en veilig mogelijk bij de eindgebruikers te komen. Daarop richt een partij als Google zijn netwerk in. Maar zo kijkt ook de publieke omroep hoe ze Uitzending Gemist en de rechtstreekse Tour-uitzendingen het best kunnen distribueren en is de BBC hier klant."

Google heeft een eigen netwerk van 40 datacenters, maar heeft ook Ams-IX nog nodig?

Steenman: "Google probeert zo dicht mogelijk bij de eindgebruikers te komen en richt daar het hele netwerk op in. Dat leidt tot klanttevredenheid en dus meer reclame-inkomsten. De keuze voor verbindingen en hosting wordt uiteraard aan de ervaring van eindgebruikers en maximalisatie van omzet ondergeschikt gemaakt."

Kunnen jullie zelf niet clouddiensten aanbieden, opslag lekker dicht bij een knooppunt lijkt me gunstig?

Witteman: "Nee, wij zullen zeker geen diensten aanbieden die tot de kern van onze klanten behoren. Ze kunnen dat zelf wel dicht in de buurt van Ams-IX hosten. Een partij als Apple kijkt nu ook naar verdere uitbesteding van distributie voor iTunes etc. en zal grote exchanges in het netwerk gaan opnemen naar onze verwachting."
Wat zijn jullie grootste concurrenten?

Steenman: "De grootste is DE-CIX in Duitsland. De overlap met klanten is groot vanwege risicospreiding door klanten binnen Europa."

Aan de ene kant schermen Nederland en Amsterdam met Ams-IX als Europa's grootste internetknooppunt, van groot economisch belang. Aan de andere kant is het een bedrijfje van ruim dertig personeelsleden en elke andere partij kan eenvoudig de functies overnemen? Hoe omschrijven jullie het belang van Ams-IX voor Nederland?

Witteman: "Ruim 400 partijen, waarvan 70 procent uit het buitenland, kiezen voor Nederland als plaats voor interconnectie. Dit geeft betekenis qua imago, maar ook reële waarde. Vergelijk het met Schiphol dat zo'n belangrijke knooppuntfunctie heeft dat bedrijven Nederland als vestigingsplaats kiezen vanwege logistieke voordelen.

Met steeds meer verkeer wordt het relatief steeds goedkoper om naar Amsterdam te komen voor snelle, goedkope en betrouwbare afwikkeling van internetverkeer."

Jullie bruto omzet van 10 miljoen euro valt in het niet bij die van Schiphol van 1,2 miljard, ruim 100 keer zo veel. Is het dan voor bedrijven wel zo belangrijk? Wat is het multipliereffect?

Witteman: "Je moet inderdaad kijken naar het multiplier-effect, zoals van de werkgelegenheid in datacenters en bedrijven in mediadistributie die zich dicht bij de Ams-IX willen vestigen. De waarde van een megabit informatie op internationale transit zit op een euro. Wij doen 1,3 terrabit per seconde aan verkeer dan zit je op 1,3 miljoen euro per seconde aan waarde van de inhoud van de data die worden overgezet via de exchange ..."

Dat lijkt me wat overdreven rekenwerk...

Witteman: "Je kunt er inderdaad beter op een andere manier naar kijken: een klant koopt voor 1.750 euro per maand een gigabit-verbinding bij Ams-IX en elders kan dat tot 10.000 euro oplopen. Dat is een directe grote kostenbesparing.

Bovendien is er letterlijk een markt van 400 partijen waarmee ze daar direct verkeer kunnen uitwisselen, niet via ons knooppunt. Daarmee zijn we dan een 'business enabler'. Het is makkelijk om met partijen zaken te doen.

Ten derde is er een marketingwaarde. Kleine partijen schermen met hun Ams-IX aansluiting voor hun imago. Er zitten dus meer kanten aan dan de uit te rekenen harde waarde."

Welke grote veranderingen zien jullie voltrekken met internettransport?

Witteman: "Een grote professionaliseringsslag. Enkele jaren geleden kwamen we nog weg met best effort, we doen ons best. Maar nu zijn de eisen qua beschikbaarheid van verbindingen zo hoog dat klanten garanties eisen.  Met cloud computing in de zakelijke markt kunnen aanbieders zich niet meer veroorloven om offline te zijn met hun applicaties. Dus moeten we die garanties bieden."

Jullie werd in de Volkskrant gevraagd of de overheid zou kunnen ingrijpen bij Ams-IX om, net als in Egypte gebeurde, het grensoverschrijdend internetverkeer te staken. Kunnen jullie met misschien wel 95 procent van het Nederlandse verkeer plat gaan waardoor het Nederlandse internet stil ligt?

Steenman: "Nee, daarvoor is de markt veel te open, met kabels overzee en over land die Nederland in en uitgaan. We hebben niet een soort van monopolie en ook geen 95 procent van het verkeer.

Veel meer gaat er over directe verbindingen tussen partijen als KPN en UPC, al zitten ze ook op de Ams-IX om verkeer af te wikkelen met die andere 450 partijen. De schatting is dat grofweg 25 procent van het Nederlandse verkeer over de Ams-IX gaat. Dat hebben we recent eens uitgerekend."

Ook een bom op een Ams-IX datacenter legt de boel niet plat?

Steenman: "Alles is redundant, ofwel 'dubbel' uitgevoerd. Dus mochten we een lekke band krijgen dan is er voor alle vier de wielen een reserveband, maar ook een reservemotor etc. "

Witteman: "Ook contractueel gaan we service levels aanbieden. Dat kost een meerprijs. We werken met professionele aanbieders als een KPN. Dit is typisch een trend. Internetverkeer is niet meer oude jongens krentenbrood maar een professioneel aanbod.

We bieden niet alleen een garantie dat er geen uitval of vertraging plaatsvindt, maar ook spreiding van het risico. Als vermindering van snelheid ineens optreedt, wordt bijvoorbeeld IP-telefonie of IPTV geschaad, diensten die door moeten gaan."

Krijgen jullie de vraag wel eens: wie is de baas van internet en wat zouden jullie antwoorden?

Witteman: "Internet is ontzettend verdeeld over verschillende partijen die aansluiten op basis van een geheel aan technische afspraken. Wij leggen ook geen verantwoording af aan een hogere partij of een democratisch orgaan dat internet runt. Het is echt een markt met heel veel partijen die hun steentje bijdragen."

Doen jullie wel mee met het sturen van internetontwikkeling?

Witteman: "Nee, we zijn geen organisatie die leden vertegenwoordigt. Dat is niet onze rol. We zijn technisch uitvoerend."

Maar in jullie jaarverslag staat dat Ams-IX ook projecten steunt als bijdrage aan het 'groter Goed van het Internet', bijvoorbeeld initiatieven die bijdragen aan het open, neutraal en onafhankelijk houden van het internet', of voor ontwikkeling. Dat betekent toch een actieve bijdrage?

Witteman: "We helpen bijvoorbeeld met de opzet van exchanges elders in de wereld en leveren soms apparatuur aan derden om iets van de grond te helpen trekken. "

Ams-IX is not-for-profit, maar maakt wel winst?

Witteman: "De winst gaat naar investeringen. Als er geld overblijft, kunnen we de prijzen verlagen. We hebben de structuur wel veranderd. Je hoeft nu geen lid meer zijn van de vereniging Ams-IX die bestuurt. Dat is afgeschaft. Resellers hoeven niet mee te doen. Ook buitenlandse partijen, bijvoorbeeld de Russische, willen dat niet. Ze willen niet aansprakelijk zijn maar gewoon een dienst afnemen. De vereniging is nu groot genoeg met de belangrijke partijen die invloed uitoefenen."

Wat doet de vereniging?

Witteman: "Twee keer per jaar vergaderen de leden. Ze mogen zich uiten over de lange termijnstrategie. We willen daarvoor graag hun mening vernemen en instemming. Ten tweede kiest de vereniging bestuursleden die ook de Raad van Commissarissen vormen. Die brengen we periodiek op de hoogte van wat we doen."

Wel eens te maken gehad met overheden die bij Ams-IX wel verkeer willen aftappen?

Witteman: "Jawel, één keer en al tien jaar geleden klopte de politie ineens aan met een voorstel om na te gaan of ze niet het meest efficiënt hier konden aftappen en waar ze hun apparatuur konden neerzetten. We hebben ze vriendelijke de deur gewezen. Daar is geen enkele juridische basis voor.

De politie is nu gewoon aangesloten op de Ams-IX en lid van de vereniging. Ze tappen af bij serviceproviders door middel van het opzetten van een peering/interconnect  sessie want bij hen ligt de taplast. Op de exchange zelf  tappen heeft ook weinig zin met maar een kwart van het Nederlandse verkeer. We kunnen ook niet per huishouden of gebruiker, dus ook niet van een verdachte, het verkeer scheiden."

Hebben jullie anderszins met de Nederlandse overheid te maken?

Witteman: "Direct niet, maar er wordt wel steeds naar ons gekeken als partij waar de overheid iets mee wil, gezien het belang en de omvang. Er was het nodige onderzoek naar de kritische functie van internet exchanges met de achterliggende vraag of dat dan gereguleerd of gecontroleerd moest worden.

De conclusie is dat  we zijn dus geen 'single point of failure' want er zijn in Europa voor verkeersafwikkeling vele alternatieven voorhanden zowel binnen als buiten Nederland."

Zou dat niet gunstig kunnen zijn, of goed om het te doen net als SIDN een convenant heeft met de overheid?

Witteman: "We worden door de markt afgerekend op de hoogste graad van beveiliging en beschikbaarheid, dus wat kan de overheid daar nog aan toevoegen? We spelen geen politieke rol, ook geen maatschappelijke en zijn niet commercieel. Economisch en technisch zijn er alternatieven. We hebben ook geen nationale maar een internationale functie."

IPv6-verkeer al de moeite?

Steenman: "De meerderheid van de klanten, een kleine 300, heeft nu IPv6 uitwisseling maar het verkeer is nog zeer bescheiden. Op de internationale Ipv6-dag recent nam die zelfs tijdelijk af, een wonderlijk verschijnsel gezien de promotie ervan. De reden? Onverklaarbaar? Zoals gezegd zitten we niet dicht op het verkeer om dat te analyseren. We doen geen packet inspection."

Feiten en cijfers van Ams-IX

KPN, UPC, Ziggo, maar ook Google, Facebook en Microsoft zijn bekende grote klanten van Ams-IX. Hier een lijstje met het aantal poorten

KPN 36 (inclusief Telfort en Xs4all)
Vodafone 20
UPC 17
Ziggo 16
Akamai 16
Leaseweb 14
Tele2 12
Telefonica 9
RTL 8
Microsoft 8
Google 8
Virgin 6
Publieke Omroep 6
Marktplaats 3
Telegraaf 2

Ams-IX zag tussen 2006 en 2010 het aantal aangesloten leden groeien van 250 naar een kleine 400, inmiddels zijn dat er bijna 450. De netto omzet kwam in 2010 uit op 8,5 miljoen euro, van 5 miljoen in 2006. De nettowinst nam diezelfde vijf jaar toe van ruim 800.000 euro tot ruim 1,2 miljoen euro, de reserve stutten van 2,5 tot 11 miljoen euro. Aardig om hier de investeringen te noemen in het kader van  perspectief.

Fysiek heeft Ams-IX haar centrum ondergebracht bij Telecity, in Amserdam Zuid-Oost en in Amstel Business Park. Ams-IX investeert fors in steeds nieuwe wijze van dataoverdracht via haar centrum, met nieuwe aansluitmogelijkheden die namen dragen als 100GE LR4 en 100 GE LR10, waarmee Ams-IX mondiaal de eerste is.

Dat gaat over snelheden van 100 Gigabit/seconde, ofwel 100.000 megabit/seconde, de capaciteit van 10.000 gemiddelde pc-verbindingen met internet. De meeste huidige poorten naar Ams-IX hebben een capaciteit van 10 Gigabit (Ethernet).

Ams-IX streeft naar (en haalt) een beschikbaarheid van 99,99 procent, een verlies aan datapakketten van gemiddeld 0,05 procent per 24 uur. De onderzochte klanttevredenheid kwam op gemiddeld 4,3 op een schaal van 5.

Bestuursleden van de vereniging Ams-IX komen momenteel van BIT (Nederlandse provider), turk Telekom, Level 3 (VS), Vodafone, onder voorzitterschap van een directeur van 's werelds grootste distributeur van internetcontent, Akamai. Hij volgende eind 2010 een voorzitter van Deutsche Telekom op.

*) In deze serie komt na een algemene inleiding een aantal belangrijke Nederlandse steunpilaren van het internet aan het woord. De serie is gesponsord door SIDN, de organisatie achter .nl. De selectie van geïnterviewden alsmede de inhoud van de artikelen zijn onafhankelijk tot stand gekomen.