Het gunmodel van Radiohead

Voorstelbaar? Nauwelijks.

Maar zie wat er gebeurt op het internet. Het contract tussen de Engelse populaire rockband Radiohead en haar platenmaatschappij EMI liep ten einde. Radiohead zag haar kans schoon en besloot haar nieuwe album In Rainbows in eigen beheer aan te bieden op het internet.

Het bijzondere is dat de koper zelf mag bepalen wat hij ervoor over heeft. Het album 'In Rainbows' werd vanaf 10 oktober op de speciaal voor dit doel gemaakte site aangeboden. Fans en niet-fans konden erop intekenen en daarbij aangeven hoeveel geld ze bereid waren te betalen om de nummers te downloaden, een paar dagen later.

Ik heb het ook gedaan, afgelopen week. Ik heb vijf pond betaald, ruim zeven euro. Het leek me een mooi bedrag, ongeveer de helft van een goedkope winkelprijs. Ook al komt de cd nooit in de winkel te liggen.

De ratten van de creditcard gaven opnieuw aan weinig te begrijpen van hetgeen ze allemaal te wachten staat in de komende jaren door de rekening met een kleine 10 procent te verhogen. Ik was uiteindelijk een kleine acht euro armer en een paar minuten later een mooi album rijker.

Op de radio hoorde ik dat de gemiddelde prijs die betaald was voor het album in de buurt van de door mij betaalde zeven euro lag. Als je het vergelijkt met de traditionele keten (band-platenmaatschappij-winkel-koper) is iedereen blij. De band houdt aan een verkocht exemplaar veel meer over dan aan royalty's, de platenmaatschappij en de winkel krijgen niets, maar doen ook niets, en de koper betaalt de helft van wat hij vroeger betaalde.

Het is een interessant model. Laten we dit het gunmodel noemen. Het model is namelijk gebaseerd op het principe van gunnen. De aanbieder loopt een risico, en weet dat zijn verdiensten afhankelijk zijn van de modale bereidwilligheid van de kopers om te betalen.

Je hebt er altijd freeriders tussen zitten, die misbruik maken van de gelegenheid. Zo was er in diezelfde radio-uitzending een dj die trots vertelde dat je ook nul pond kon betalen. Sterker nog, hij gaf het als tip. Het was dus een heel domme dj. Een nestvervuiler, een delver van zijn eigen graf. Dj's bestaan bij de gratie van goede nieuwe muziek, en goede nieuwe muziek wordt alleen gemaakt als de makers wat te eten hebben. Gun ze dat eten.

Het gunmodel leunt sterk op het solidariteitsbeginsel. Het kan alleen werken als er een groep kopers is (fans) die geld over heeft voor het fan-zijn. Ze beseffen dit en zijn bereid te betalen voor de hulpbehoevenden die niets of weinig kunnen betalen. Ze houden hun rockband in leven en nemen op de koop toe dat er profiteurs zijn die gratis meeluisteren. Het is niets nieuws voor een mp3-generatie die is opgegroeid met illegale kopieën.

Het zou een prachtig experiment zijn voor de kersverse 90-jarige Nobelprijswinnaar Leonid Hurwicz. Al meer dan een halve eeuw houdt hij zich bezig met onder andere de speltheorie. Wat Radiohead doet, is een prachtig praktijkvoorbeeld van een echt spel.

Al snel werd bekend dat ook dit album illegaal wordt rondgestuurd. Merkwaardig toch, als je het ook voor niets kunt kopen. Over een aantal maanden zal bekend worden wat de uitkomsten zijn van dit spel, hoeveel Radiohead eraan overhield, en door hoeveel mensen het album wordt beluisterd. Een spel dat alleen meerdere keren gespeeld zal kunnen worden als de gunners zich niet te veel storen aan de profiteurs.

Joost Steins Bisschop is publicist en adviseur via Jungle Rating. E-mail: joost@steinsbisschop.nl