Rechtbank TV is vooral een privacykwestie

Camera's moeten altijd toegang hebben tot rechtszittingen, zo is  voorgesteld door de commissie onder leiding van Yvonne van Rooij.

Natuurlijk is het prima als het publiek niet meer naar een morsig zaaltje hoeft te gaan om openbare terechtzittingen bij te wonen. Het zullen echter uiteindelijk niet de grote zaken zijn die bepalen hoe men tegen het ambt van de rechter aankijkt: juist de continuïteit en het zicht op het juridische (in de ogen van het publiek) taaie handwerk is voor de beeldvorming van belang.

Het gebeuren in de rechtbank is immers een veelal saaie en technische aangelegenheid waarin ook de Moszkowiczen van deze wereld zich met tegenzin door slecht geschreven teksten worstelen.

Wel mediagenieke rechters

Mediagenieke advocaten kunnen van camera's gebruik maken om hun omzet op te vijzelen ten koste van de procedure en ten koste van hun cliënten. Bijvoorbeeld door in hun pleidooi hun argumenten in steviger bewoordingen te gieten (vinden cliënten en potentiële cliënten prachtig) dan het belang van de zaak vraagt.

Toch acht ik dat risico beperkt: ik ga er van uit dat het overgrote deel van de advocaten zich zal laten leiden door hun professionele overtuiging. En anders zullen de klanten die na zo'n 'stevig pleidooi' verliezen en hun wonden likken met hun voeten hun mening over hun raadsman geven.

Ook acht ik het risico klein dat advocaten in de zittingen de publieke opinie gaan bespelen. Dat bespelen gebeurt zonder die camera's nu ook maar dan in de media en dan zonder weerwoord van de officier van justitie of van de advocaat van de wederpartij.

Ik ben het niet eens met de meeste van de kern van de bezwaren die Hans Schnitzler uitte met zijn afwijzing van de invoering van camera's bij rechtszaken.

Wel moeten de rechters worden begeleid. Zichtbaar verveeld zijn, op bitse toon pleidooien onderbreken maar ook al te familiaire omgang met advocaten moeten worden uitgebannen. Ik verwacht echter dat er mediagenieke rechters zullen opstaan die het ambt van rechter meer status kunnen geven. Ik zie daarom in de openheid geen risico's voor het aanzien van de rechtspraak, eerder kansen.

Niet smullen bij familierecht

Ik zie wel risico's voor de privacy van verdachten in strafzaken. De wetgever heeft nooit voorzien dat buiten de publieke tribune de hele wereld kennis kan nemen van een terechtzitting. Ook al is deze volgens de wet 'openbaar'.

Deze zichtbaarheid leidt voor de verdachten tot een bijkomende straf: die van bekendheid van het publiek met zijn persoon en het feit. In het geval van Wilders of Holleeder is daar geen bezwaar tegen.

Wel bij de meeste andere verdachten. De filiaalchef van Albert Heijn die een winkeldief te hard tegen de grond werkte, de rechter met kinderporno op zijn computer, de sjoemelende boekhouder, de kleptomane actrice: allemaal willen zij anoniem na hun eventuele straf hun leven weer opbouwen. Dat kan niet als hun terechtzitting jarenlang via Youtube is op te vragen.

Maar ook in civiele zaken speelt de privacy een rol. Met name in het personen- en familierecht. De juridische oorlog die toch al veel leed voor de voormalige geliefden betekent, maakt nog ergere slachtoffers als de buren via courttv.nl live de discussie over de hoogte van de alimentatie kunnen volgen.

Als de anonimiteit van nog bij het publiek onbekende verdachten niet kan worden gegarandeerd, dient het al dan niet uitgezonden worden van de terechtzitting mee te wegen in de strafeis en straftoemeting.

Beter nog is het om er die gevallen maar niet aan te beginnen. En hou de camera's helemaal weg bij het personen- en familierecht.