Volg-me-niet-register: 'Raak niet in paniek'

Het Interactive Advertising Bureau Nederland (IAB) heeft, samen met een aantal andere brancheorganisaties uit Europa, het heft in eigen hand genomen om aan te sluiten bij de nieuwe, strengere cookiewetgeving. Simpel gezegd vereist de wet dat een internetgebruiker toestemming geeft voordat een cookie geplaatst mag worden op zijn computer. Zo’n cookie kan vervolgens gebruikt worden om de internetgebruiker op het internet te volgen, surfgedrag in kaart te brengen en, voor de advertentiebranche, om gerichte advertenties aan te bieden op tal van websites (interest based advertising, IBA).

Het initiatief van het IAB c.s., Youronlinechoices.eu, is een website waarop een gebruiker kan aangeven van welke bedrijven hij wel of geen gerichte advertenties accepteert door een bij het register aangesloten (!) adverteerder 'uit' (of later 'aan') te vinken. Dit initiatief, bekend onder de noemer volg-me-niet-register, sluit echter niet aan bij de wetgeving, vertoont gebreken en is een toonbeeld van marketingtaal om gebruikers te overtuigen dat het allemaal niet zo erg is, waarbij het complete verhaal verhuld wordt.

Er is al meer kritiek geweest op de aanpak van het volg-me-niet-register, vooral vanwege de vele niet-gebruiksvriendelijke handelingen die een gebruiker moet verrichten om zijn voorkeuren aan te geven. Daarnaast is het een zogenoemd opt-out systeem, terwijl opt-in eigenlijk de aangewezen manier is. Er is wettelijk immers toestemming vereist en het uitblijven van een handeling om iets uit te zetten kan niet opgevat worden als het geven van stilzwijgende(?) toestemming om iets aan te zetten.

Eurocommissaris Kroes heeft zich welwillend opgesteld ten aanzien van zelfregulering door de branche en zou dit misschien niet eens als het grootste probleem zien. Het uiteindelijke doel, betere bescherming van de privacy van gebruikers, wordt echter niet bereikt en dat levert wel een probleem op.

De site youronlinechoices.eu pretendeert alles te vertellen over privacy en IBA , maar laat juist de belangrijkste zaken achterwege. Zo wordt een beknopte uitleg gegeven over wat cookies zijn en dat deze "cookies – niet te verwarren met je surfgegevens –“ bepalen welke advertenties je te zien krijgt. In een prachtige zin wordt aangegeven dat daarmee advertenties getoond kunnen worden die aansluiten bij je interesses en dus geen “onnodig flikkerende banners” van producten en diensten waar je geen behoefte aan hebt. Alsof dingen die aansluiten bij interesses (zeer algemeen) ook meteen dingen zijn waar je wel behoefte aan hebt!

Dat de cookies ervoor zorgen dat je hele surfgedrag naar de advertentiebedrijven gecommuniceerd kan worden op grond waarvan zij de advertenties bepalen, wordt er niet bij verteld.

Maar het gaat nog verder. Gebruik maken van de opt-out houdt niet per sé in dat er geen cookies meer geplaatst worden en dat je niet meer gevolgd wordt. Nee, je krijgt alleen geen gerichte advertenties meer. In de praktijk krijg je dus advertenties waar je volgens de IAB géén behoefte aan hebt en daarnaast wordt je surfgedrag nog steeds gevolgd. Waarom heet het dan een volg-me-niet-register?

Vervolgens is er nog een misser. Op de pagina waar je je voorkeuren kunt aangeven is een knop met de naam 'alle bedrijven uitzetten'. Dat geeft dus de optie om in één keer voor alle bedrijven van je opt-out mogelijkheid gebruik te maken. Of toch niet?

Op de knop klikken zet de meeste bedrijven uit, maar laat er ook enkele aan staan. De uitleg daarbij varieert van verwijzing naar actieve cookies tot de mededeling dat je gerichte advertenties voor het betreffende bedrijf hebt áángezet. Daarnaast dient opgemerkt te worden dat het alleen gaat om bedrijven die zijn aangesloten bij het IAB.

Het moge duidelijk zijn; de woordkeuze is erg misleidend en het register doet niet bepaald wat je zou verwachten als je de naam ziet. Er is weliswaar een goede poging gedaan om technisch jargon begrijpelijk te vertalen voor de gemiddelde internetgebruiker, maar op zo’n manier dat alle nuance is weggevallen zodat juist de gemiddelde gebruiker niet zal begrijpen wat er daadwerkelijk gebeurt.

Het volg-me-niet-register biedt geen mogelijkheid om niet gevolgd te worden, voldoet niet aan het toestemmingsvereiste uit de cookiewetgeving, en is bovendien onduidelijk in de werking. Dat de site de eerste dag overbelast was is ook geen indicatie voor een zorgvuldige wijze waarop de advertentiebranche onze gegevens massaal verwerkt.

Het adverteren en gedetailleerd volgen van internetgedrag gebeurt achter de schermen en is juist daardoor ondoorzichtig voor de gemiddelde internetgebruiker. Dit initiatief, hoewel het erg nobel lijkt, biedt daar geen oplossing voor. Voor nadere uitleg over cookies verwijst de website naar Wikipedia en op elke site die je bezoekt moet je het privacy statement controleren om uit te vinden wat er op die site gebeurt.

Helaas biedt youronlinechoices.eu zelf al geen privacy statement, dus hoe en door wie je daar ingevoerde voorkeuren worden opgeslagen en gebruikt is onduidelijk.

Gelukkig bevat de website ook enkele bruikbare tips, waarvan tip 1 de belangrijkste is: “Raak niet in paniek. Gerichte advertenties zijn niet gevaarlijk en transparant.” Niet dus!