Wellevend of onbeleefd met mobiel

Twee werelddelen, één gedachte tegelijkertijd: vorige week een door Intel p.r. ingezette aandacht voor 'mobiele etiquette' in Europa en gisteren aandacht voor 'digitale etiquette' in de Verenigde Staten.

Het leukste onderdeel, uit een enquete van Intel: ruim de helft van de Nederlanders meent zelf uitstekende tot goede mobiele manieren te vertonen, maar slechts 4 procent vindt dat ook hun landgenoten fatsoen betonen in het gebruik van hun apparatuur. Met andere woorden: we ergeren ons aan anderen, maar niet aan onhebbelijk gedrag van anderen. (Statistisch kan het dan nog dat één persoon zonder manieren de mening bepaalt van twintig mensen die wel manieren in acht nemen, maar daar gaan we maar even niet vanuit.)

Digitale etiquettebijbel in de maak

Het MIT meldt in haar Technology Review het vervolg op de Amerikaanse etiquettebijbel van Emily Post die vanaf 1922 beroemd werd in de Verenigde Staten met 'Etiquette in Society, in Business, in Politics and at Home' dat in zijn geheel bij Gutenberg.org staat en opgemaakt bij Bartleby.com. Het zijn de equivalenten van 'onze' Amy Groskamp-Ten Have met haar Hoe hoort het eigenlijk?

Als u op die laatste klikt, ziet u staan: "Telefoneren: Zij die zich bevinden in een kamer waar iemand telefoneert, dienen uit bescheidenheid dit vertrek te verlaten." Jawel, 1939, misschien een jaar dat qua perspectieven lijkt op 2011, maar daar gaat het niet over. De telefoon zat aan een draadje uit de muur. Je kon niet weglopen. Althans, ooit heeft AT&T het serieuze idee geopperd om elke telefoon met 15 meter draad te leveren om in huis mobiel te kunnen zijn met de telefoon. Zou de regel van Amy Groskamp dan anders geweest zijn: als je telefoon krijgt is het fatsoenlijk om de ruimte met anderen even te verlaten? Ook aardig: in de Amerikaanse Etiquettebijbel lees ik dat de telefoon louter als middel (veelvuldig) wordt beschreven, voor afspraakjes maken en zo, maar niet etiquette met fysiek gebruik zelf. Dat was kennelijk niet nodig.

Dat wordt nu goedgemaakt, aldus Technology Review, want de achterachterkleinzoon van Emily Post, Daniel Post Senning, schrijft het boek 'Digital Etiquette'. In een interview met Technology Review spreekt hij over een 'optrekken van een muur' door personen die mobiel internet gebruiken terwijl je met hen spreekt. Het gebeurt niet eens bewust, maar onbezonnen.

Het vraaggesprek behelst vooral de manieren op kantoor waar de onbeleefdheid gewoonte is geworden, en Post Senning zegt, heel Amerikaans, dat het een hoop centen kost: werknemers die zich niet gerespecteerd voelen, zoeken een andere baan. Om wellicht te ondervinden dat de baas daar ook zijn Blackberry belangrijker vindt dan jou.

Hij noemt ook het gebruik van de iPad op kantoor: dat kan voor privé zijn maar je kan er ook een presentatie op maken. De ander moet weten wat je doet en wat acceptabel is. Dat laatste kwam ook terug in een discussie vorige week Amsterdam: probleem bij gebruik van mobiel internet op kantoor, ook tijdens vergaderingen, is vaak dat de ander niet weet wat je doet: zit hij nu te facebooken of twitteren of maakt hij aantekeningen?

Gek genoeg is dan de laptop die met zakelijk gebruik wordt geassocieerd eerder geaccepteerd dan de tablet of mobiel waarvan het gebruik eerder de verdenking oproept van privé doeleinden. Dit beïnvloedt de vraag: wel of een beeldschermen tijdens een vergadering? Bij Intel, zei de baas van Noord-Europa Patrick Bliemer, wordt dat per vergadering afgesproken: soms wel, als het belangrijk is niet. Of impliciet: als je geconcentreerd naar de ander moet luisteren, dan geen afleiding, anders wel. Dat geldt bij veel organisaties. Ieder kan zelf vraagtekens zetten bij het toestaan van apparatuur omdat luisteren naar elkaar minder belangrijk wordt geacht. Wie durft dan te zeggen: 'dan blijf ik maar weg'?

Zakelijk kun je dat afspraken, privé ook. Een goede gewoonte is geen mobiele apapratuur aan tafel, maar volgens de panelleden in de discussie in Amsterdam, geëntameerd door onderzoek van Intel in Europa, is apparatuur gedurende het ontbijt acceptabel, bij het gezamenlijke diner niet. De regel 'niet in de huiskamer' kan niet meer tegenwoordig.

Wel haalbaar is: geen gebruik als je met personen converseert. Mocht dan de telefoon gaan, druk die weg of als je perse moet antwoorden, houdt het heel kort en loop eventueel even weg of draai je om. Het is persoonlijk: jongeren maken zich veel minder druk om gebruik van apparatuur in gezelschap dan ouderen.

Ooit verziekte ik de feestelijke avond van de introductie van de Blackberry in Nederland door aan het eind een vraag van de presentator over het genot van het ding te antwoorden dat ik het niet netjes vond dat personen gedurende het gesprek en diner hun ogen niet van het scherm konden houden. Het is niet eenvoudig om fysiek contact in gezelschap in privékring belangrijker te verklaren dan die dingen. Voor je het weet zitten je kinderen vooral op de slaapkamer omdat ze wel altijd moeten pingen, ofschoon ook hun moeders vaders en vaders (Erwin Blom: ik ben verslaafd aan aan Twitter, + 100.000 tweets inmiddels) de verleiding te groot vinden worden.

De tendens van de discussie was: we lossen het samen wel op en alsjeblieft geen betutteling met regeltjes. Maar toen er wat omgangsregels over het voetlicht kwamen, was er toch bescheiden instemming: wellicht is het zo gek nog niet om iets van fatsoen of wellevendheid als principes te hanteren in de omgang met apparatuur.

Zolang het duurt, want technisch gezien zal de apparatuur meer en meer een verlangstuk van personen worden en daarmee de onmisbaarheid in de omgang toenemen; tot het ding een implantaat wordt en dan is het gebruiksprobleem letterlijk verinnerlijkt. Wordt het aanroepen ervan dan net zoiets als het al dan niet afkeuren van cosmetische ingrepen in het uiterlijk: ben je puur of niet? Nou ja, die 'etiquette' is iets van de Emilies van de toekomst.

Etiquette nodig, soms een verbod

De Europese enquete naar mobiele manieren gaf aardige uitkomsten: zo voelde van de Nederlandse respondenten wel tweederde iets voor een 'mobiele etiquette' in regels vervat. Niet gevraagd is in welke vorm dat gegoten zou moeten worden en hoe je dat handhaaft: zou je je beste vrienden erop aanspreken?

In 16 landen is gevraagd naar sociale aspecten van het gebruik van mobiele apparaten (mobiele telefoons, laptops en tablets), de grootste mobiele ergernissen, gewoonten en manieren in kaart. Er was een enquete, geen gedragsonderzoek. Het hele rapport (zip) staat online. interview met Genevieve Bell van Intel. Het bedrijf sponsort dit, maar is inhoudelijk een onverdachte bron, hoewel het wel chips verkoopt voor die mobiele dingen.

Wat van de uitkomsten:

* Tweederde van de Nederlanders is voor een vorm van mobiele etiquette;

* Een kwart is er zelfs voor om het gebruik van mobiele apparaten op sommige openbare plekken te verbieden; onder 18-24 jarigen wil niemand zo'n verbod, bij de categorie 45+ wil 55 procent het 'soms' kunnen verbieden;

* Grootste ergernis van de Nederlander is luid telefoneren in het openbaar (79 procent).

* Van de Nederlanders meent 54 procent zelf uitstekende tot goede mobiele manieren te vertonen, maar slechts 4 procent vindt dat ook van de rest van Nederland;

* 79 procent vindt luid telefoneren in het openbaar de grootste mobiele ergernis, maar slechts 3 procent geeft toe dat zelf ook wel eens te doen;

* (slechts) 23 procent vindt het niet netjes als mensen hun aandacht niet bij een gesprek hebben omdat ze bezig zijn op een mobiel apparaat;

* 47 procent procent laat weten wel eens een laptop, tablet of mobiele telefoon te gebruiken terwijl ze in bed liggen; (Playboychef: het bed is voor slapen en seks)

* 45 procent van de 55-plussers vindt de mobiele manieren van anderen ‘slecht’, terwijl dit bij de categorie 18-24 jaar slechts 14 procent is

* Niettemin: 45 procent van de 18-24 jarigen voelt voor een vorm van mobiele etiquette, oplopend tot 71 procent van de 45-54 jarigen;

* 45 procent van de Nederlanders leest al tijdens het ontbijt zijn of haar e-mail, of checkt het laatste nieuws op een mobiel apparaat. 15 procent doet dat zelfs nog vóór het douchen. 67 procent van alle ondervraagden in de deelnemende landen kijkt in ieder geval voor ze ’s morgens de deur uitgaan al of er e-mail of nieuws is;

* 41 procent van de jongeren van 18-24 checkt morgens in bed al een mobiel apparaat, vergeleken met slechts 3 procent van de 55-plussers. Die wachten daarmee liever tot het ontbijt (52 procent);

* Bijna niemand in Nederland (4 procent) kijkt er nog van op als je tijdens het koffiedrinken met vrienden even Facebook checkt;

* slechts 15 procent van de Nederlanders vindt het dom als je voor het slapen gaat in bed nog even de laptop aanzet;

* Van de Nederlanders checkt 22 procent meer keren per dag sociale media; 37 procent één keer per dag; 36 procent enkele keren per week; 5 procent meer keren per uur.