Smart TV, WebTV of App TV 2: Vpro, SBS en Ex Machina

Erik van Heeswijk, Hoofdredacteur Digitaal van de VPRO, vindt dat zijn omroep, gezien de doelgroep, vooraan moet staan met on-demand: "Platform- en tijdonafhankelijk aanbieden, dat is de grote gedachte voor distributie. Wij bedienen bovendien een publiek dat gemiddeld relatief weinig televisie kijkt en druk bezet is. Met 3voor12, HollandDoc en Geschiedenis24 had de VPRO al vroeg een mooi aanbod en we hebben er dus veel belang bij als uitgesteld kijken met selectie op kwaliteit de norm wordt."

Maar met nog zo'n 97 procent lineair kijken op een door netmanagers samengesteld programmaboekje van de publieke zenders is dat het nog lang niet. "Traditionele televisie is machtig, daar kijk ik niet van weg. Dat vind ik juist een mooi startpunt. Maar het gaat ons niet allen om bereik maar ook om de impact. Als er Kamervragen komen naar aanleiding van Argos moet dat fragment altijd direct opvraagbaar zijn. Als een onderwerp actueel wordt terwijl wij er eerder met Tegenlicht aandacht aan besteedden moet dat direct beschikbaar zijn. Het goede bereik van publieke zenders is een mooie basis om andere platforms bekend te maken bij het publiek."

Van Heeswijk verwacht eind 2011 ”een heel eind op weg” te zijn met het platformonafhankelijk aanbod van delen van de VPRO collectie. Dat hangt op drie criteria:

1. Het beeldmateriaal moet vrij beschikbaar zijn, ook qua rechten.
2. Elk bestand moet goed gecategoriseerd zijn met metadata.
3. De Api's of softwarebruggen naar de verschillende platformen en applicaties moeten beschikbaar zijn.

De VPRO zal volgens Van Heeswijk het gebrek aan standaardisatie van 'smart' platforms voor mobiel en tv niet voor lief nemen: "We zien er geen brood in om met alle aanbieders zoals Philips, Sony en Samsung te onderhandelen of we alsjeblieft in hun startmenu mogen komen. We maken de content geschikt voor de grote platforms als Apple en Google en beoordelen de rest per keer."

'Smart tv' en platformonafhankelijk kijken als norm zal vervolgens creatief een nieuwe golf van mogelijkheden voor de VPRO bieden, verwacht Van Heeswijk: "Vooral met het tweede scherm op de bank kun je veel gaan doen. Bij Zomergasten kun je achter de getoonde fragmenten de hele inhoud gaan aanbieden. Je kunt het op vele manieren interactief gaan maken. Het nieuwe denken dat daarvoor nodig is zit in ons DNA.”

Nu wordt de technologie 'smart' genoemd, de bedoeling is dat de inhoud van producties dat predikaat meer en meer zal bepalen. Er is een enorme hoeveelheid creativiteit te verwachten. Vraag is natuurlijk welk bereik dat krijgt en of dat voldoende is om het te betalen, of dat het klein blijft in de enorme omvang van websites, apps en de concurrentie met communicatie die er ook toe leidt dat maar weinig online exploitaties winstgevend zijn. Van Heeswijk vindt dat publieke omroepen voorop moeten lopen en dat hun vondsten betaald met publiek geld ook vrij beschikbaar moeten zijn. In hoeverre de bezuinigingen ruimte laten voor innovatie valt te bezien.

SBS wil geld zien

In een ultieme on-demand situatie doen tv-zenders er niet meer toe, maar zover is het nog niet. SBS krijgt vele nieuwe mogelijkheden om content te verspreiden. Maar het moet wel geld opleveren.

"Mooi, al die nieuwe mogelijkheden, maar voor ons is het belangrijkste criterium dat we op enigerlei wijze moeten kunnen 'monetizen'. De adverteerder, consument of distributeur moet betalen." Dat is het heldere antwoord van Jeroen Verbeek, directeur Digitaal van SBS, op de vraag waarom SBS niet te zien is op Philips Net TV en Uitzending Gemist en RTL Gemist wel.

Een week na het vraaggesprek werd SBS overigens overgenomen door Sanoma en Talpa, wat nieuwe digitale kansen biedt voor deze drie partijen.

Het is geen onwil om te vernieuwen. Er is wel getest met Philips twee jaar geleden, met Hart van Nederland in een 'app'.Over de reden om af te haken wil Verbeek niet uitwijden, maar die is eenvoudig te destilleren: Philips betaalde er zelf niet voor, afrekenen met de consument was niet eenvoudig mogelijk, dus SBS werd begrensd in het meesturen van reclame met de programma's.

En Sony of Samsung? "Daar geldt hetzelfde voor. Welke merknaam er op het toestel staat, maakt ons niet uit, evenmin als het wat uitmaakt via welke doos we geld verdienen via internet, of dat nu van HP, Dell of een Mac is. Verbeek: "SBS zal haar on demand diensten in principe geschikt maken voor alle kanalen en platformen. Of het nu pc, mobiel of connected TV is. Het is allemaal over IP."

Verbeek ziet Smart TV qua verbreiding snel groeien: "Zo dadelijk zit het in iedere tv, maar vergeet niet de blu-ray-spelers, home cinema sets en vooral game consoles waarmee je nu al internet op je TV hebt. De kritische massa wordt vrij snel bereikt, dus daar willen we wel bij zijn."

Dus innoveerde SBS met bijvoorbeeld Secret Story, de Net5-serie met 15 deelnemers met een geheim. Zo konden kijkers met een 360graden camera bedienen op de website en daarmee zelf de kijkhoek bepalen. Dat kost 1,50 euro, te betalen per sms. Secret Story heeft een belangrijk aandeel in de online groei.

Verbeek: "We hebben 100.000 unieke bezoekers en gemiddeld meer dan 615.000 videostarts per dag. Dat is ontzettend veel. Iedereen sprak over de grote toeloop naar de NOS met de Olympische Spelen met gemiddeld 800.000 videostarts per dag, maar dat ging over meerdere kanalen tegelijkertijd voor veel verschillende sporten." Daarnaast heeft het digitale kanaal van Secret Story gemiddeld 380.000 kijkers per dag.

Secret Story was volgens SBS in maart in totaal goed voor 1,7 miljoen unieke bezoekers die 28 miljoen streams aanklikten en 52 miljoen pageviews hadden. De SBS-sites noteerden met een kleine vier miljoen unieke bezoekers een groei van ruim 40 procent ten opzichte van maart 2010.

Het programma voldoet op tv misschien niet aan de hoge verwachtingen, maar is digitaal een ongekend succes. De inkomsten online groeien sterk. Aandeel in de omzet? Verbeek: "Schertsend zeg ik altijd: het is verschoven van achter de komma naar ver vóór de komma. Het groeit dus fors."

Recent hebben UPC en SBS de on-demand diensten uitgebreid naar programma's van de zenders SBS6, Net5 en Veronica die in een mix van gratis en betaald worden aangeboden. Met UPC, Ziggo en Caiway regelde SBS themakanalen voor Secret Story.

Michel Mol, Tros en Ex Machina

"De Tros is van de publieke omroepen na de NOS wel een van de grootste op internet, maar geen VPRO qua doelgroep: Tros is veel meer gericht op een doorsnee van de bevolking. De Tros gaat er dus meer voor om die brede groep zo aantrekkelijk mogelijk online te bedienen dan om met techniek voorop te willen lopen."

Dat zegt Michel Mol, gewezen directeur innovatie van de publieke omroep (NPO). Hij blijft de nieuwe kanalen op de voet volgen, nu als zelfstandig adviseur. Tros was recent een grote opdrachtgever voor vernieuwing en herstructurering van de online uitingen. Mol is ook als adviseur zijdelings betrokken bij video-on-demand dienst Ximon (zie onder/boven). Wordt dat geen concurrent van het door Mol opgezette Uitzending Gemist. "Ik denk het niet. Ximon doet vooral de producties waarvan de publieke omroep niet de rechten bezit, zoals speelfilms en veel series."

Met 'Web TV' of 'Smart TV' van hardwareproducenten als Philips heeft Mol niet zo veel op: "Ik denk dat eenvoudige menu's met video zoals YouTube leuk met een internetkabel of WiFi op de beeldbuis zijn te brengen, maar bij de minste of geringste interactiviteit zoals stemmen, chatten, twitteren schieten deze platforms qua gebruiksvriendelijkheid echt te kort. Plus: tv kijk je samen, interacteren met content doe je individueel. Ik vind het een rare beweging dat er meer intelligentie naar het scherm gaat. Volgens mij kunnen tv's beter behalve letterlijk ook figuurlijk zo plat mogelijk zijn: geen intelligentie erachter plakken."

Hij ”begrijpt wel” waarom Philips cs. internet willen bieden: "De meerwaarde zit toch in de content en net zoals KPN periodiek diep in content gaat om er een poos later weer de brui aan te geven zie je dat bij Philips ook: het is gewoon hun core business niet en ze denken daar te lichtzinnig over. Sony heeft dan nog eigen contentdivisies, maar heeft het al moeilijk om daar met hardware synergie uit te halen."

Dan gelooft Mol nog eerder in de spelcomputers om het web op je tv te brengen, zij het ook beperkt. Zelf gebruikt hij de PlayStation 3 om video uitgesteld te kijken: "Die staat naast de UPC-box en bezorgt me zowel HD films van Mubi.com [ sinds een halfjaar beschikbaar] als het laatste NOS Journaal. Maar zodra ik YouTube ermee wil bekijken word ik al gek van het toetsenbord op het scherm waarmee je zoekopdrachten en titels moet intikken. Het gaat de kijker en de adverteerder uiteindelijk veel meer om interactiviteit rondom dan in de programma's."

Mol gelooft meer in internet 'bij de tv' dan 'op de tv', dat wil zeggen in een 'tweede scherm' zoals een tablet op de bank: "Vooral daarmee zal waarde aan het tv kijken worden toegevoegd. Als je ziet wat Ex Machina - waar Mol een adviesrol heeft - met The Voice of Holland aan innovatie heeft gebracht en hoe ze nu datzelfde doen voor Pro Sieben met 'Germany's next Top Model' van stemmen, waarderen en chatten tot en met kledingverkoop en andere merchandising, dat is vernieuwend."

Mol is betrokken bij het genoemde Ex Machina en promoot: "Je ziet dat een paar procent van de kijkers al snel mee doet, via computer, tablet of smartphone, dus het gaat zo om tienduizenden gebruikers tegelijkertijd die deel gaan uitmaken van het programma dat een hele nieuwe dimensie van TV kijken opent."

Net zo belangrijk als de interactieve features zelf is de sociale context – via het tweede scherm real time zien wat je Facebook vrienden kijken, wat ze ervan vinden en wie voor staat. "Omdat het gepersonaliseerd is gaat het dus niet alleen om de beste van Nederland te worden – voor de meeste is het relevanter enspannender om de slimste van je vrienden, of de snelste van je gezin te zijn."

Ex Machina speelt in op het uiteindelijke doel van een hybride model waar online en
broadcast nauw vervlochten zijn. "Je ziet nu de eerste voorbeelden ontstaan van programma’s waar mensen TV kijken omdat ze online, door vrienden of familie, daartoe geprikkeld worden. Dat is gaaf, dat is waar het beste van zenden en meedoen samenkomen."

Ook voor de kabelaars ziet Mol nog mogelijkheden genoeg om het 'grote spel' van sociale media-toevoeging en e-commerce met de tv mee te gaan spelen: "Als Iron Man 1 op de gewone televisie langskomt, kun je Iron Man 2 tegen betaling aanbieden via het tweede scherm of desnoods op de tv zelf met een overlay waarbij je dat vervolg dan zelfs nog met de rode knop zou kunnen bestellen. Een 1-click aankoop zal zelfs de meest luie couch potato nog gaan gebruiken."

*) Deze artikelreeks is vervaardigd in opdracht van Immovator voor het Mediaparkjaarcongres op 23 juni 2011