Die prachtige iPhone en het demasqué van Koning Onbenul

Ineens e-mail van TomTom gisteravond:

"Beste Peter,

Als u een TomTom gebruikt, vragen wij u of wij reistijdeninformatie mogen verzamelen. Een grote meerderheid van onze klanten geeft ons hiervoor akkoord. We gebruiken deze gegevens om onze producten te verbeteren. Zo maken wij op basis van deze gegevens accurate file-informatie, zodat wij u zo snel mogelijk op uw bestemming kunnen krijgen. We kunnen ook afleiden of ergens nieuwe wegen zijn aangelegd en onze kaarten snel aanpassen. Betrouwbare reistijdeninformatie is bovendien onmisbaar voor goede routebegeleiding.

We stellen deze reistijdeninformatie ook beschikbaar aan gemeenten en provincies. Zo kunnen ze zien hoe en waar files ontstaan en kunnen ze gerichte maatregelen nemen die de verkeersdoorstroming bevorderen en onze wegen veiliger maken. Gisteren is gebleken dat de verkeersinformatie die wij verstrekken ook is gebruikt door de politie om te kijken waar vaak te hard wordt gereden en op die plekken gericht op snelheid te controleren. Wij hebben dit soort gebruik niet voorzien en veel van onze klanten zijn er ook niet gelukkig mee. We zullen daarom bepalingen opnemen in onze licentievoorwaarden om dit type gebruik in de toekomst te voorkomen...

* Alle verkeersdata die wij ontvangen is anoniem en op geen enkele wijze terug te voeren naar een apparaat of gebruiker. Niet door ons en niet door de politie.

* Als u overigens wilt weten waar de laatste flitscamera’s zich bevinden, ga dan naar TomTom HOME om uw apparaat gratis van de laatste flitscameralocaties te voorzien.

Met vriendelijke groet,

Harold Goddijn
CEO TomTom"

Mijnheer Goddijn moet iets uitleggen en blijkt te ver te zijn gegaan want zijn klanten zijn er niet 'gelukkig' mee: hij had toestemming moeten vragen om data te verzamelen. Hij doet er als slagroom op de taart nog een mededeling bij hoe je toch de maximum snelheden kunt blijven overtreden zonder gepakt te worden. Die 700 verkeersdoden per jaar doen er niet toe, de privacy wel.

Apple past aan

Apple zelf ontkent weliswaar een stiekeme verzameling van data, maar moet ook inbinden. Apple steekt de handen in eigen boezem wat betreft 'slechte voorlichting' aan klanten en het onvoldoende beperken van dataverzameling.

Binnen enkele weken komt er nieuwe software met een beperkter opslag van locatiedata op de iPhone zelf, en maakt van de locatiedata 'cache' geen kopie meer op pc's met het synchroniseren van pc en telefoon en zal deze 'cache' geheel weghalen als de 'Location Services' wordt uitgezet. Maar de geëiste encryptie kondigt Apple niet aan./
Met Apple's jongste mobiele besturing iOS 4 en de introductie van een nieuwe reclamedienst gebruikt Apple wel degelijk zelf nog locatiedata om gericht te kunnen adverteren. Deze data zijn, zonder expliciete toestemming niet voor derden beschikbaar zijn, maar Apple zelf kan er dankbaar gebruik van maken. Hier geldt een 'opt-out' ofwel passieve toestemming: je kunt Location Services uitzetten. Apple belooft nu ook de opslag te wissen zodra je dit uitzet.

Steve Jobs gaf zelfs al een interview om te pogen de gemoederen tot bedaren te brengen. Nu is het nog de beurt aan Google om te regeren op de publicatie over verzameling van locatiegegevens van wifi-gebruik met telefoons met Android besturing.

Terugnemen

De onthulling van Allan en Warden over het verzamelen en vasthouden van locatiedata van de iPhone veroorzaakte een storm van verontwaardiging. Waar technische uitgaven al snel tot een nuancering kwamen of zelfs niets aan de hand (No, Apple Is Not Tracking Your Location) predikten, was de storm geoogst in de publieke opinie. De aankondiging van een rechtszaak en vragen in het Amerikaanse parlement werden Apple's deel.

Hetzelfde laken een pak bij de zaak TomTom-Vodafone. Journalisten slaan te hard aan als er ineens gedoe ontstaat. Zo moest WebWereld door het stof na onterecht gemeld te hebben dat TomTom data doorgeeft aan de politie. Overigens is deze uitgave veelal nog één van de weinige die dit soort zaken goed uitzoekt.

Maar het navigatiebedrijf had wel iets uit te leggen: gebruikersdata worden voortdurend gelogd, weliswaar geanonimiseerd daarna. Bovendien wordt van elke gebruiker zonder 'live' diensten toch gebruiksgegevens doorgegeven zodra die het apparaat op de pc aansluit voor gebruik van de TomTom Home-applicatie. De gebruiker gaat dan overigens akkoord met de 'voorwaarden voor datadeling'.

TomTom verstopt privacy in een hoekje op de homepage, ofschoon de voorwaarden deugen. (Je mag niet anders verwachten met een technische baas van Xs4all bij TomTom, overigens ook een ex-Xs4all-chef bij de Consumentenbond en een bij het College Bescherming Persoonsgegevens.)

CBP te gesloten?

Het is balanceren op de grens, zo zet Christian van 't Hof van Rathenau Instituut in een leerzame blogpost uiteen. Voor je het weet wordt die grens overschreden. De politie maakt er immers nooit een geheim van dat ze voor opsporing graag veel vaker over meer persoonsgegevens zou willen beschikken, vooral van bewegingen.

Het Rathenau Instituut treedt meer en meer op de voorgrond op dit punt en lijkt een taak van openbare waakhond op zich te nemen waar het College bescherming persoonsgegevens tekortschiet. Dat is volgens het College zelf een kwestie van tijd- en geldgebrek. Probleem is echter ook dat het CBP een formele en wettelijke verantwoorde, dan wel pragmatische positie verkiest boven een open houding.

Moet het CBP niet veel meer discussie moeten entameren, de luiken opengooien en met de maatschappij in debat gaan over privacy en de grenzen ervan? Nu wordt impliciet de houding aangenomen van 'gaat u maar rustig slapen, wij beschermen uw privacy'. Maar het CBP kan het met de snel voortschrijdende technologische mogelijkheden maar moeilijk bijhouden. Helpt een open houding niet bij het sneller traceren, benoemen en oplossen van problemen?

Het grootste probleem ligt bij gebruikers zelf. Ze kiezen voetstoots voor 'gratis'diensten en gebruiksgemak. Weegt dat op tegen privacygevaren? Dat is nu juist de vraag die de WRR had opgeworpen in haar recente omvangrijke advisering over de eOverheid: het wordt tijd om met alle maatregelen van de overheid het evenwicht tussen voor- en nadelen van dataverzameling en -koppeling concreet te maken. Of de afweging daarmee eenvoudiger wordt, valt nog te bezien.

Maar op zijn minst zullen overheden en bedrijven transparant moeten maken wat er gebeurt met verzameling van data. Zo vindt er al ruim een jaar debat plaats over verzameling en gebruik van surfdata door exploitanten en adverteerders, maar die wordt voornamelijk door professionals gevoerd. Gebruikers hebben geen benul waar het over gaat.

En dat wordt beter geacht ook door bedrijven en overheden die eenzelfde belang hebben: dat burgers dom blijven waar het dataverzameling betreft. En die burgers zelf lijkt het weinig te kunnen schelen. Tot ze angst krijgen da de politie ze pakt voor te hard rijden met data uit hun TomTom. Dan gaat het de portemonnee en 'vrijheid' (van het gaspedaal) kennelijk raken.

Toen ik De macht van Google uitbracht was er opperste verbazing over zo ontzettend veel persoonsgegevens die wij gebruikers willen prijsgeven om maar gratis al die prachtige content van internet te kunnen gebruiken. Bij voordrachten vallen nog steeds de monden open van verbazing. Is dat zo?

Internet en ook mobiele diensten in apps zijn echt hartstikke gratis, menen gebruikers...Hoe lang nog?