Julian Assange werd een naar mannetje

"Alles wat je niet mocht weten", luidt de ondertitel van het Nederlandse boekje 'Wikileaks'. Het omslag bevat daarmee direct een leugen want de inhoud is vrijwel geheel overgeschreven uit andere bronnen. En dan nog uit bronnen die voor het grijpen liggen, te weten met het klikken van de muis.

De auteur is Alexander Klöpping en dat lijkt de enige reden dat dit boekje is uitgegeven. Alexander doet het erg leuk met een leuk smoeltje op een leuke toon in De Wereld Draait Door dat op zo'n leuke manier met leuke gasten het nieuws zo leuk aankleedt. Bovendien heeft Alexander op Twitter 32.000 volgers, waarschijnlijk snel het tienvoudige.

Dus, moet Uitgeverij Prometheus menen, met een fractie van die kijkers en volgers die Alexanders eerste boek kopen, zijn wij er al dik uit. Er is een goede redacteur toegevoegd om deze veredelde scriptie vlot leesbaar te maken. Dit alles is niet de schuld van de auteur, maar van de uitgever in de boekenmarkt die, zo leren we deze week weer, meer en meer door marketing en uiterlijkheden wordt gestuurd.Tip: een poster van Alexander of een dvd met tv-fragmenten kan de verkoop vast stuwen.

De enige eigen bijdrage betreft een interview met NOS-hoofdredacteur Hans Laroes die nog eens Kuifje mag spelen over de jacht op de Nederlandse 'cables'. Maar niet één kritische noot komt eruit, laat staan waar toch die 3.000 berichten vanuit Nederland zijn gebleven.

Zelf leidt hij in: "WikiLeaks is een retespannend verhaal (en zo mag het volgens mij best verteld worden)..." Maar meeslepend verteld is het allerminst. Het verveelt snel en mist bovendien diepgang en een 'pointe': wat wil het zeggen? Geen nood, het volgende boek van dit grote talent kan alleen maar beter zijn.

Assange biografie met mooie bronnen

Het chagrijn van dit marketingtrucje van Prometheus hield nog even aan met het lezen van Julian Assange: de man die de wereld verandert, de vertaling van een biografie van de Duitse journalisten Carsten Görig en Kathrin Nord die ook al zoveel haast hadden uit commercieel oogpunt. Maar in de snelle opsomming is het een beperkte biografie, al het geeft tenminste een redelijk beeld van de hele ontwikkeling van Assange van een digitale durfal tot een egocentrisch, egoïstisch type.

We volgen de Australiër geboren op 3 juli 1971 van zijn jeugd als vluchteling, zijn veel te jonge trouwen en vaderschap op zijn 18e, scheiding en ruzies om het kind tot zijn eerste veroordeling in 1995 wegens computerinbraken met Cypherpunk waarbij hij maar van zes van de 31 aantijgingen - met als spectaculairste een inbraak bij Northern Telecom schuldig wordt bevonden en eraf komt met een boete en een hartig woordje van de rechter zijn leven te beteren.

Luisteren doet Assange niet, want hij wil zijn grote intelligentie in computervaardigheden en journalistieke inslag blijven combineren met openbaarmakingen zoals hij deed met het tijdschrift The International Subversive. Bluffen hoorde daar altijd bij. Zo heeft Assange ooit gepubliceerd dat Wikileaks wel 1.500 medewerkers had en dat staat nog ergens in Archive.org bewaarde pagina's.

Assange publiceerde ook op Iq.org, nu leeg, maar zijn naam is nauw verbonden met het activistische Cryptome. De breuk daarmee en met partner John Young illustreerde reeds de zwakheden van Assange die met de ruzies met Wikileaks een logische vervolg kregen. Cryptome publiceerde zeer recent nog een uitstekend stuk over Assange en eerder zijn essay over economie en samenzweringen, maar ook een berg e-mail van Assange. Misschien is de belangrijkste verdienste van deze biografie wel de verwijzing naar deze bronnen want daarmee kun je een aardige studie van Assange maken.

De eigen verdienste van deze biografie ligt behalve in de - te oppervlakkige - beschrijving van Assange het aantonen van het balanceren van Assange op de dunne richel tussen klokkenluiden en journalistiek. Vanwege de bescherming neigt hij volgens dit boek sinds kort naar het laatste. Maar tegelijkertijd verafschuwt hij de traditionele media en hun macht, wat leidde tot de bonje met zijn partners The Guardian, New York Times en Der Spiegel.

Inside Wikileaks

"Julian beschouwt de meeste journalisten als idioten", weet Daniel Domscheit-Berg, gewezen naaste collega van Julian Asasange in Inside Wikleaks.

De meest ernstige beschuldiging in dit boek is echter dat Assange ook zijn bron Bradley Manning liet vallen. Assange wil 100.000 euro voor Manning inzamelen, krijgt dat bedrag ook bijeen, halveert het eigenhandig en maakt uiteindelijk zo'n 15.000 euro over naar de advocaat van Manning.

Dit geschiedt vanuit de Holland WAU Stiftung in Duitsland waar ruim een miljoen euro binnenkwam voor Wikileaks, maar dat geld probeert Assange op te potten. Zelfs de IJslandse journalisten die voor de productie Collateral Murder naar Irak gingen moesten achteraf bij Domscheit-Berg om een kostenvergoeding vragen.

Domschiet-Berg zet Assange overtuigend weg als een dictator, querulant en charmante versierder, behalve gierig, paranoïde en ijdel ook absoluut nerdy en buitengewoon toegewijd aan Wikileaks. Hij spiegelt zich aan de Russische dissident Aleksandr Solzjenitsyn, overigens ook als Nobelprijswinnaar. Assange verwachtte een nominatie voor de Nobelprijs voor de vrede.

Domscheit-Berg beschrijft zichzelf - wellicht onbedoeld - ook als de ideale Duitse soldaat van Assange die de zwakke plekken van de 32-jarige technicus uitstekend weet te vinden. Van alles krijgt zijn trouwe vazal naar het hoofd geslingerd, vooral dat hij af en toe netjes gekleed wil gaan bij ontmoetingen met bijvoorbeeld politici.

Tijdens het langdurige werk in IJsland, met geblindeerde ramen, en in een enorme bende en groeiende stank van etensresten en ongewassen mensen en kleding, breekt Domscheit-Berg. Zijn trouw kostte hem eerder al zijn vriendin die, zo bekent hij, maandenlang tegen zijn rug aankeek want Daniel werkte rusteloos aan Wikileaks.

Gelukkig voor hem loopt hij terug in Berlijn, onderdak vindend op een bank bij de Chaos Computer Club, tegen een nieuwe vriendin aan, trouwt snel en krijgt een kind. Assange scheldt weer op hem, zou geen uitnodiging voor het huwelijk hebben ontvangen.

Nederlandse inbreng

Maar de breuk is dan al daar. Gelukkig kon Domscheit-Berg, die in Tina Klopp een uitstekende schrijfster van zijn verhaal vond, ons nog in geuren en kleuren deelgenoot maken van de beroerde technische staat van Wikileaks die louter dankzij de komst van twee nieuwe medewerkers zal verbeteren, ' de techneut' en ' de architect'. Over 'De Architect' schrijft hij met enorme bewondering, de perfecte IT' er. Zo te lezen gaat het hier om een Nederlander, aan wie ook het boek is opgedragen: "To Tony, a coureous dutchman."

Immers, het (piepkleine) Wikileaks-team was bij Hacking at Random in 2009 in Vierhouten, het vierjaarlijkse Nederlandse hackersfestijn. Daarmee is ook de link met Rop Gonggrijp verklaarbaar. De Nederlander die zo'n belangrijke rol speelde met Wikileaks maar na 'IJsland' vertrok. Over Gonggrijp schrijft Domscheit-Berg echter teleurstellend weinig.

Ook de belangrijke IJslandse politica Birgitta, 'de architect' en ' de techneut' hielden het half september 2010 al voor gezien met Assange, net zoals volgens Domscheit-Berg nog tientallen technici die de site weer op de been moesten zien te krijgen wat tot op heden niet goed lukte. De Duitser houdt ook ontvangen materiaal achter zolang volgens hem de beveiliging van Wikileaks brak is. Hij zegt het niet voor zijn nieuwe initiatief OpenLeaks te zullen gebruiken.

Ook dit derde boek vaart op een stroom van publiciteit na een zeer haastige productie - de Nederlandse vertaling verscheen gelijk met het origineel half februari - maar die is het waard. Het is een krachtig verhaal over een bizar avontuur Wikileaks dat uiteindelijk de wereldpubliciteit op zijn kop zou zetten.

Diezelfde media die dit ware verhaal nauwelijks kenden tot het via Nick Davies van The Guardian naar buiten kwam. Netkwesties had het al eerder gehad met Assange en de verheerlijking.

De conclusie is duidelijk: Inside Wikileaks is het kopen waard, de beide andere boeken niet.