Gefopt over de groei van internet?

Ten tijde van de beursgang van World Online waarschuwde Boudewijn Nederkoorn, toen directeur van Surfnet en nu nog lid van ons expertpanel, al op nuchtere wijze tegen de internethype: technisch gezien was de groei van de beurswaarden een hype want de groei van het internetverkeer was wel hoog maar rechtvaardigde geenszins de koersstijgingen. Hij kreeg gelijk.

Maar het volk hypt graag. Als klein kind al vonden we het heerlijk achter luchtbellen aan te lopen, maar dan wel om die kapot te prikken. Wat ging er mis sinds onze jeugd?

In een voortreffelijke verhandeling 'Bubbles, gullibility, and other challenges for economics, psychology, sociology, and information sciences', ook gepubliceerd bij First Monday zet wiskundige Andrew Odlyzko van de Universiteit van Minnesota uiteen hoe hypes komen, speciaal wat betreft internet. Bij zijn publicaties staat het nodige aan verkeersanalyse. Zo steeg het mondiale netverkeer in 2009 met 40 tot 50 procent in volume.

Odlyzko valt met name John Chambers aan, de baas van Cisco, die in 2005 een verdubbeling van internetverkeer voorspelde hij zelfs een groei van netverkeer met 300 tot 500 procent per jaar, vooral gebaseerd op toenemende video on demand. Als de belangrijkste partij voor de techniek van internet niet alleen overdrijft maar ook zichzelf tegenspreekt, dan is het wat betreft voorspellingen en registratie van internetgroei een janboel.

Odlyzko verwijt de pers te gemakkelijk achter dit soort cijfers aan te lopen. Zo wordt nog altijd de mare verspreid dat internetverkeer elke honderd dagen verdubbelt, maar sinds 1996 is dat niet meer het geval. Verkeer groeit met 50 tot 60 procent per jaar sindsdien, met uitzonderingen zoals met de snelle breedbandgroei in bijvoorbeeld Zuid-Korea rond 2000 toen er wel een snelle verdubbeling optrad. Odlyzko merkt op dat hij lokaal netverkeer, zoals IPTV, niet meetelt, alleen verkeer over de lange afstanden.

In zijn prachtige tirade tegen het creëren en achternalopen van hypes ageert Odlyzko vooral vlijmscherp tegen 'onze' leiders die in plaats van meedoen en aanwakkeren van de goedgelovigheid zich ertegen teweer zouden moeten stellen. Vooral Alan Greenspan, voormalig chef van de Amerikaanse FED, moet het ontgelden.

'Kwaadwillend Cisco'

De verwachte exorbitante groei van netverkeer en mogelijk capaciteitstekort werd de laatste jaren weergegeven met de term 'exaflood' (van exabyte, 10 tot de 18e) en in Nederland, met publicaties in ondermeer NRC en Volkskrant met 'digitale zondvloed'. Dat werd ingezet begin 2008 met de publicatie estimating the exaflood van Bret Swanson en George Gilder van het Discovery Institute. Als gevolg van gebruik van YouTube, IPTV, HD, cloud computing, mobiele camera's, 3D-games, virtuele werelden en telepresence voorspelden ze een vertwintigvoudiging van verkeer op het Amerikaanse internet tussen 2008 en 2015.

Volstrekt ongefundeerde prietpraat, stelt Odlyzko vast. Maar recent doken berichten over het plat gaan van internet wederom op toen bekend werd dat verkeer van video-on-demand handel Netflix wel 20 procent van de capaciteit in de VS voor zijn rekening nam. Dat kon niet goed gaan.

Gisteren kwam op het gezaghebbende DSL Reports de vaststelling Press Starting To Realize Exaflood Was Nonsense met als ondertitel 'And that engineers may actually know what they're doing' met het direct aanwijzen van een grote schuldige: Cisco en andere makers van hardware. Een tweede schuldige waren de lobbyisten van telecombedrijven die er baat bij hadden om politici ervan te overtuigen dat het net zou imploderen met strengere wetgeving, zoals voor netneutraliteit.

Mobiele groei relativeren

Toevallig verscheen er gisteren een analyse van Analysys Mason met dezelfde strekking voor mobiel internet. Volgens Rupert Wood heeft de voorspelde groei van mobiel internet verkeer ook te kampen met hypevorming. Hij wil zes mythes ontkrachten die ertoe kunnen leiden dat er overcapaciteit zal ontstaan met bijvoorbeeld 4G mobiel, bekend als technologie LTE.

Ook hij kritiseert Cisco met de voorspellingen van de Cisco Visual Networking Index die de handel in apparatuur moet stuwen. Daarin voorspelt Cisco een ruime jaarlijkse verdubbeling (108 procent, West-Europa 106 procent) van mobiel netverkeer, ofwel groei met bijna een factor 40 tussen 2009 en 2014. (Overigens voor vast internet een toename met een factor vier, waarbij in 2014 ruim 90 procent van de capaciteit aan video opgaat).

Volgens Wood is de groei van mobiel dataverkeer heel moeilijk te meten, maar die bedraagt volgens hem niet meer dan 35 procent. Hij waarschuwt voor 'overinvestering' in mobiele netten, net als volgens hem er te vroeg veel glasvezel is gelegd. Ook bestaat het gevaar van overwaardering van spectrum. Daar hadden overigens Nederlandse aanbieders gezien de recente geringe prijzen in de spectrumveiling geen last van.

Draadloos verkeer wordt nog altijd het meest op vaste locaties gegenereerd en daar worden vaste verbindingen snel goedkoper, en nemen draadloos verkeer over. Ook de snelle groei van smartphone-gebruik heeft volgens Wood voornamelijk meer wifi-verkeer op locaties tot gevolg en niet zozeer echt gebruik van mobiele netten onderweg. Smartphones zijn nog hooguit goed voor 10 procent van het mobiele dataverkeer.

Ook zijn de prijsdalingen voor mobiele data minder dan in de afgelopen jaren en is de vrees van operators dat ze heel snel meer dataverkeer moeten genereren om hun omzet op peil te houden ongegrond. De snelle komst van LTE is niet noodzakelijk om eventueel capaciteitsgebrek in umts-netten met hsdpa op te vangen.

De vraag aan onze experts: worden we gefopt met voorspellingen over de groei van internet en zijn Cisco cs daar vooral schuldig aan?