OnsNet slaagt ondanks laster kabelaars

In maart 2005 schreven we uitgebreid over de opening van OnsNet in Nuenen. Maar recent ging het er pas echt om spannen toen bewoners hun gratis abonnement moesten omzetten naar betaalde abonnementen.

"Tenminste 50 procent zou betaalde diensten moeten afnemen om op termijn break-even te kunnen gaan draaien, zegt Ton Beekman, lid van de raad van bestuur van VolkerWessels. Dit bedrijf legde het net aan en heeft een zware stem in de exploitatie, zoals het benoemingsrecht van de directie.

Kees Rovers, die het project OnsNet Nuenen trok, vertelde Netkwesties gisteren de volgende aantallen abonnees op de 7.400 aansluitingen:

• Internet: 5.400 a 16 euro per maand (afgerond)
• Telefonie: 6.000 a 10 euro per maand (plus belkosten)
• TV en radio: 5.000 a 14 euro per maand

Uiteindelijk betalen alleen internetabonnees het vastrecht van 20 euro per maand, het vaste bedrag voor alleen al de aansluiting op het glasvezelnet. Dit bedrag zou aanvankelijk voor elke aansluiting gelden waarop diensten zouden worden afgenomen, of het nu telefonie, tv of internet zou zijn. Rovers: "Daar zijn onrust en verwarring over ontstaan, maar dat hebben we kunnen verduidelijken."

De ruim 16.000 abonnementen betekenen, opgeteld voor 2006, een inkomstenstroom voor OnsNet Nuenen van een kleine 3,9 miljoen euro. Dit staat tegenover investeringen in de infrastructuur van aanvankelijk 12,2 miljoen euro, aldus Beekman, oplopend tot 17 miljoen euro. Exploitatielasten worden binnenkort bekend. De kosten per aansluiting bedroegen volgens berichtgeving aan de bewoners 2.100 euro, 15,5 miljoen in totaal. Daarvan is 800 euro per aansluiting, dus 38 procent, gefinancierd.

ABN Amro financierde het glasnet met een lening van 6,5 miljoen euro. Economische Zaken verschafte de bewoners een subsidie van 800 euro per huishouden voor de aansluiting. Datzelfde bedrag hebben de bewoners collectief in de exploitatiemaatschappij NEM gestort wat een bedrag opleverde van bijna 6 miljoen euro. Hiervoor ontvingen zij de glasvezel aansluiting, en een jaar lang gratis de 10 Mb/s symmetrische internetverbinding. En ze zouden eigenaar worden van OnsNet Nuenen.

Suggestieve Kamervragen

Maar dat laatste dreigde spaak te lopen, volgens VVD- Tweede Kamerlid Charlie Aptroot. Hij stelde kritische vragen: 1) Wie is nu eigenlijk eigenaar van het glasvezelnetwerk in Nuenen? Hoe was volgtijdelijk het eigendom geregeld vanaf de start? Is er inderdaad sprake van diverse transacties, waaronder overdracht aan bv's in private handen en gevestigd in Luxemburg?
2) Hoe is de controle geregeld met betrekking tot de subsidie van 6 miljoen euro van Economische Zaken?
3) Hoe handelt de Minister als Ons Net inderdaad in private handen is gekomen en de overheidssubsidie dus onjuist is verstrekt dan wel verkeerd terecht is gekomen?
4) Is nu geen sprake van onterechte staatssteun aan een bouwonderneming?
5) Wat zijn de gevolgen voor de huishoudens in Nuenen? Klopt het dat het tarief dat eerst nul was, nu minimaal 20 euro per maand bedraagt en dat de onterecht verstrekte subsidie van 800 euro per huishouden kan worden teruggevorderd?

Daarop gaf minister Brinkhorst antwoord dat het allemaal goed, hij de besteding van de subsidie afdoende controleert en er niets misging. Aptroot geloofde hem niet en stelde nog een aantal venijnige vragen over het project, waaronder:
6. Is de minister bereid te onderzoeken of er sprake is van vooropgezette constructies waarbij overheidssubsidie bij derden terechtkomt?
7. Hoe kan de minister rechtvaardigen dat met de subsidie van 800 euro per aansluiting de inwoners na één jaar gratis internet nu méér moeten betalen dan huishoudens in andere gemeenten waar internet wordt aangeboden door private ondernemingen zonder overheidssubsidies?
8. Is de minister bereid om de subsidiegelden terug te vorderen nu deze niet de aangesloten huishoudens maar private personen en ondernemingen ten goede komen?

Lobbykwartier

De vragen zijn in verre mate suggestief. Dit leverde Aptroot de nodige publiciteit op in een artikel in De Telegraaf over Onsnet. Hoe komt zoiets tot stand?

Lezers van Netkwesties herinneren zich wellicht nog de kongsie van media, belangengroep en Kamerlid, zoals we die in detail uittekenden bij . Zo bleek bij kamervragen over 'babyporno'. Het gezamenlijk belang is scoren bij het publiek, suggestie is het middel, waarheid het slachtoffer

In het geval van Nuenen en OnsNet waren er meer belangen, ook zakelijk. Kees Rovers van OnsNet zegt dat de club van kabelexploitanten, Vecai, het dossier van OnsNet heeft gelicht en Aptroot de verdenkingen aan de hand heeft gedaan, alsmede sommige media: "Stonden hier journalisten van de Avro ineens met een stapel papieren op de stoep die ze van de Vecai hadden gekregen."

Vecia-directeur Rob van Esch zegt hierover: "Op mijn weblog heb ik de zaak aangezwengeld." Dat is een beperkte suggestie van fraude. Heeft de Vecai de verdere 'bewijzen' hiervoor verstrekt aan Aptroot en de media. Van Esch probeert te ontwijken: "Ik heb zo veel contacten."

De partij die zakelijk had moeten profiteren van de suggesties over OnsNet was UPC. Deze probeerde met een speciaal aanbod voor Nuenenaren een spaak in de wielen te steken van OnsNet. UPC is het grootste lid van de Vecai.

Aptroot zelf doet er niet geheimzinnig over: de Vecai is zijn informant. "Maar ik heb me ook zelf op de hoogte gesteld. Ik ben ook in Nuenen geweest om te kijken en te praten. Als er zo veel subsidiegeld mee gemoeid is, dan mag er op zijn minst transparantie zijn."

Aptroots doel gaat verder en heiligt het middel van suggestie van frauduleus handelen rond Nuenen: "En ik ben principieel mordicus tegen het subsidiëren van glasvezel. Daar verzet ik me principieel tegen, want het is je reinste concurrentievervalsing ten opzichte van marketpartijen."

Jo Abelshausen

De vragen richtten zich vooral op de rol van zakenman Jo Abelshausen in de financiering van Nuenen. Abelshausen was de eerste en aanvankelijk ook eerste concrete aandeelhouder van de exploitatiemaatschappij van het glasnet, de NEM. Daarover was inderdaad allerminst duidelijkheid.

Abelshausen is bekend in de ict-wereld van een flink aantal bedrijven die hij opzette en verliet, onder meer met het bankroet van de KPD-groep in Tilburg, een IT-holding die in stukken is verkocht. Op internet staat Abelshausen Groep als systeemhuis nog in Weert gesitueerd. Op het telefoonnummer pakt bedrijf Call-IT aan. Dat was voorheen van Abelshausen, meldt de woordvoerster, maar ging in andere handen over.

Maar Abelshausen geniet vooral bekendheid van zijn betrokkenheid bij voetbalclub Fortuna Sittard. "Ik ben daar commissaris en heb geprobeerd het stadion te verkopen. Recent is dat gelukt", aldus Abelshausen bij zijn laatste bedrijf waarbij hij nog betrokken is, B-Stream, dat met één pagina op internet staat. Het is een bedrijfje met beldiensten.

Abelshausen kende Kees Rovers nog van hun gezamenlijk bedrijf Telematica International (TI) dat vanaf 1989 hier het Franse online succes Minitel als Videotex Nederland wilde kopiëren. Dit bedrijf moest eerst diensten ontwikkelen voor het Kabelexperiment Zuid-Limburg, Neerlands eerste, zwaar gesubsidieerde glasvezelproject, dat grandioos mislukte. Rovers en Abelshausen vielen toen al op door hun combinatie van enthousiasme en vaardigheid in het verkrijgen van fondsen van subsidiegevers en grote bedrijven. Op internet staat Telematica International nog als onderdeel van Elsnet bedrijf in Weert, verbonden met Call-IT, voorheen van Abelshausen.

Elsnet staat voor European Network of Excellence in Human Language Technologies, en was nauw verbonden met het conglomeraat bedrijven rond Lernout & Hauspie. L&H stortte ineen door fraude. Ook bij de ontwikkeling van taalsoftware was veel subsidie in het geding, onder meer van de Europese Commissie.

Zo treedt Abelshausen dus naar voren als een op zijn minst lenige ondernemer die op het snijvlak van privaat en publiek belang al enkele decennia de wegen kent. Dat voedt al snel complottheorieën waarvoor we geen bewijzen hebben, dus alstublieft geen kamervragen op grond hiervan.

Abelshausen: "OnsNet had geld nodig en ik heb drie ton voorgeschoten. Dat is later terugbetaald en dat is alles wat er aan geld van OnsNet naar mij is gegaan ... Ja, renteloos. Ik wilde helpen, anders moest het project worden stilgelegd." Rovers bevestigt dit verhaal.

De Limburger was de eerste investeerder en statutair directeur van de NEM vanaf de zomer van 2004. Beekman, bestuurslid van VolkerWessels: "Het moest allemaal heel snel omdat de subsidieregeling zou aflopen. Die mannen hebben dat toen ook razendsnel opgezet en Abelshausen is erin gestapt.

VolkerWessels en Abelshausen

Het is als volgt, aldus Beekman:
De NEM Nuenen BV (NEM) is de exploitant van het glasvezelnetwerk. De Coöperatie OnsNet U.A. (OnsNet) is door de NEM opgericht op 10 december 2004, om aandeelhouder te worden van de meerderheid van de NEM. U.A. betekent uitgesloten aansprakelijkheid. De leden, de abonnees van OnsNet, zijn dus niet persoonlijk aansprakelijk tegenover OnsNet.

"Toen is de optie ingebracht dat Ons Net 95 procent van de aandelen van de NEM kan kopen. En dat voeren we precies conform die optie uit. Het inschrijven van leden is sinds half november 2005 aan de gang , tegelijk met verkoop van abonnementen. Formeel kan er nu een bestuur worden gekozen, maar dat zal plaatsvinden als de inschrijving van leden grotendeels achter de rug is, in maart 2006. De NEM treedt dan af als bestuurder."

VolkerWessels nam in september 2005 het 5 procent pakket (gewone en prioriteit) aandelen van de NEM Nuenen BV van de Abelshausen Groep BV over. VolkerWessels bezit 2 prioriteitsaandelen. Deze geven het recht om de directie te benoemen. En VolkerWessels staat garant tegenover ABN Amro voor de lening en voor de restant financiering van het glasnet.

Beekman: "Uiteindelijk zijn we met z'n allen waanzinnig goed uit de financiering gekomen. Dat is inderdaad niet zonder slag of stoot verlopen. Abelshausen kwam in de kou te staan en daarmee de NEM. Wij konden de zaak resetten."

De aanvankelijke opzet komt niet in aanmerking voor de schoonheidsprijs. Was er toch niet een sluwe constructie in het spel? Beekman: " Er kan best een bedrijf van Abelshausen in Luxemburg bij betrokken zijn geweest. Zo vreemd is dat niet. Wij hebben de boeken heel goed onderzocht bij de overname. Er was geen onregelmatigheid in het spel. Dat had mijnheer Aptroot best eerst even bij ons mogen komen vragen. We hebben hem nu alsnog van de feiten op de hoogte gesteld. De partij die zich garant stelde voor de investering van de Abelshausen Groep raakte in problemen mede als gevolg van nare persoonlijke omstandigheden."

De koper die Abelshausen in december 2005 vond voor het Fortunastadion was overigens Jongen Bouw. Dat is onderdeel van VolkerWessels, het bedrijf dat ook het glasnet Nuenen aanlegde en de aandelen van Abelshausen kocht. Puur toeval? Beekman: "Jawel". Abelshausen: "Dat heeft niets met elkaar te maken".

VolkerWessels is nog voor een klein deel eigendom van haar bestuurslid Dik Wessels, één van Nederlands slimste ondernemers. Hij kent de telecomwereld nog van zijn aandeelhouderschap in World Online, waar hij het meest van alle aandeelhouders uit wist te halen. Wessels gelooft nu in de aanleg van glasvezelnetten als rendabele activiteit, en hij gokte nog zelden mis in zijn zakelijke loopbaan. Waar VolkerWessels ook eigendom heeft in glasnetten is niet helder.

Wie die garantsteller was van de inbreng van Abelshausen in de NEM, wil niemand zeggen. Beekman: "Een verder voor mij onbekend privé-persoon die gezien zijn problemen liever op de achtergrond blijft." Rovers: "Ik mag dat niet zeggen." Abelshausen: "Ik leg even contact met hem om te vragen of dat naar buiten kan."

Collectieve kunst

Wat rest is dat Nuenen, bekend van het verblijf van Vincent van Gogh in 1884 en 1885, met het collectieve glasnet een kunststukje heeft verwezenlijkt dat uniek is. Dat had er dus zonder de lenigheid en het enthousiasme van Abelshausen en Rovers niet gekomen. Volgens Beekman had het glasnet Nuenen er niet kunnen komen zonder dat Abelshausen en VolkerWessels hun nek hadden uitgestoken.

VolkerWessels is, als in veel projecten, een lange termijninvesteerder. Waar bijvoorbeeld KPN zich juist steeds meer afziet van investeringen met een lange terugverdienperiode gaat VolkerWessels die juist aan. Het bedrijf nam eerder de infrastructuuraanleg van KPN over. In 2002 kocht VolkerWessels 55 procent van KPN Netwerk Bouw, per 1 januari 2005 werd VolkerWessels volledig eigenaar.

Nu gaat het om ontwikkeling van voldoende diensten en dat vergt wellicht de nodige productiekwaliteiten die niet voorhanden zijn. Op OnsNet.tv zijn de dappere eerste stappen te zien.

Ons Tongelre

Inmiddels is er ook Ons Net Eindhoven in de wijk Tongelre met ongeveer dezelfde constructie.

De vraag aan Rovers of de constructie elders in Nederland is toe te passen doet hem peinzen. Hij noemt een fysieke helpdesk, gewone taal in voorlichting en een sluitend bedrijfsplan als harde voorwaarden van een geslaagd coöperatief glasproject. Maar ook: "Je moet een 'ons-wij' gevoel creëren zodat de mensen de overtuiging krijgen dat het niet op de eerste plaats een gewin is voor bedrijven. Het gaat om dit collectief besef dat het iedereen ten goede komt. Nuenen vormt het bewijs dat het kan, maar of het elders zou lukken?"

Rovers praat makkelijk en vertoont de (over)moed die nodig is voor dit soort projecten. Zo veegt hij ook even het belang van de subsidiering van tafel, toch 38 procent van de kosten en volgens marktpartijen concurrentievervalsing:
"Je praat over cruciale infrastructuur die over een periode van 20 jaar wordt afgeschreven. Dan is die 800 euro per aansluiting toch ook de moeite niet qua financieringslasten ..."