Facebook als krachtproef in privacystrijd

De Facebook protestgroep richt zich tegen de recente invoering door Facebook van Facebook Instant Personalisation: een door de gebruiker ongevraagde wijziging in het zichtbaar worden van profielinformatie binnen Facebook en erbuiten, vooralsnog bij MicrosoftDocs.com, Pandora.com en Yelp.com. Al een kleine 3 miljoen Facebookers sloten zich aan bij dit protest.

In het digitale domein zwelt sinds de betwiste stap van Facebook de discussie aan tussen modern time Rekkelijken (ook als je persoonlijke data digitaliseert heb je daar zeggenschap over- en verantwoordelijkheid voor) en de Preciezen (wie informatie op een computer zet geeft heeft daar geen invloed meer op).

In de Verenigde Staten leidde Facebook’s handelen op 5 mei tot een klacht van tien belangenorganisaties voor privacy en consumenten bij de Federal Trade Commission.

On- en offline nieuwsorganisaties deden niet alleen verslag, maar probeerden ook gebruikers met ‘how-to’s’ te instrueren in het terugdringen van de inbreuk op hun privacy.

In de blogosfeer, ondertussen, tikken de rabiate voor- en tegenstanders van het voortbestaan van privacy hun vingers blauw om hun gelijk te halen. Facebook zelf geeft de media de schuld van alle commotie.

Privacy is al meerdere malen dood, irrelevant, slecht voor de handel en natuurlijk ook slecht voor onze veiligheid verklaard door internetdeskundologen, zedenmeesters, misdaadbestrijders, marketeers, de overheid en niet te vergeten onszelf. Zien we een keerpunt?

Digitale burgerrechten

De eerste echte Nederlandse opleving was wat mij betreft de heroprichting van Bits of Freedom in november 2009 met steun van de Stichting Internet4all. Bits of Freedom verdedigt digitale burgerrechten, waarbij ze zich vooral richt op twee grondrechten: communicatievrijheid en privacy.

Belangrijk is ook dat BoF zich niet alleen richt op wat wettelijk kan- en mag, maar onder het thema privacy empowerment gebruikers zelf de middelen wil geven waarmee zij zich kunnen beschermen. De Zelfverdediginggids voor internetgebruikers is in de maak.

Wat mij betreft zou er ook nog een thema ‘Goed Huisvaderschap’ voor sociale netwerken bij mogen komen. Los van wettelijke bepalingen ben ik benieuwd naar de plannen en intenties van de nationale en internationale netwerken waar hordes Nederlanders vrolijk informatie delen.

Privacy door ontwerp

Een ander signaal was dat eind april dit jaar 10 landen, waaronder Nederland een heuse brief aan Google hebben gestuurd waarin het bedrijf wordt gevraagd al in de ontwerpfase van nieuwe diensten meer rekening te houden met de privacy van de gebruikers. De diverse privacytoezichthouders willen daarnaast ook geregeld zien dat er duidelijk zichtbare en makkelijk te bedienen privacyinstellingen worden aangeboden.

Ook eind april roept de consumentenbondonline netwerken als Hyves en Facebook op om profielen standaard op prive te zetten. Daarnaast moet het wijzigen van de privacyinstellingen transparanter en gebruiksvriendelijker worden.

De impuls hiervoor komt van een test van de Consumentenbond in de Digitaalgids waaruit blijkt dat nu standaard veel privacygevoelige gegevens zichtbaar zijn. Standpunt van de bond is dat privégegevens geen eigen leven moeten gaan leiden op het web en dat de consument uiteindelijk zelf bepaalt met wie hij wat deelt. De bond acht het de taak van de netwerken ervoor te zorgen dat de consumenten maximale controle behouden.

Toen Hyves in januari 2009 besloot om haar gebruikers te verblijden met vindbaarheid in Googleop voor- en achternaam en daar uitsluitend een opt-out voor opnam diep in je profiel waren ze nog niet zo wakker.

Terug naar het Facebook debacle

Als in januari van dit jaar Mark Zuckerberg, CEO van Facebook, in een zes minuten durend interview op het podium van Tech Crunch laat weten dat Facebook haar systemen slechts heeft aanpast aan de nieuwe bestaande mores rondom privacy en daarmee haar gebruikers tegemoet komt, gaat hij blijkbaar toch iemands grenzen over. Wired sputtert direct tegen, maar opende de aanval gisteren pas echt met de publicatie van het artikel ‘Facebook has gone rogue’. 

Matt McKeon publiceerde naar aanleiding van een stuk van de Electronic Frontier Federation over de evolutie van privacy op Facebook een zeer verhelderende infographic die nu op turbospeed de wereld rond gaat. Mensen lijken toch minder goed geïnformeerd en meer geïnteresseerd dan hij dacht. De verbazing en ontzetting in veel online reacties doet vermoeden dat de mores (nog) niet zover zijn als Facebook nu is.

De meest steekhoudende argumenten om nog eens goed over het hoe en waarom van het borgen van privacy  na te denken komen voor mij van Jeff Jarvis. In een evenwichtig stuk stelt hij dat delen niet hetzelfde is als publiceren.

Jarvis betoogt dat uit de heftige, bijna emotionele reacties op de Facebook  veranderingen afgeleid kan worden dat er nu iets fundamenteels aan de hand is. Hij wijt dit aan het feit dat Zuckerberg geen onderscheid maakt tussen een algemene openbaarmaking in de ‘publieke sfeer’ en een delen van informatie in een zelf gekozen ‘eigen publiek’. Delen is voor Jarvis dus niet hetzelfde als publiceren.

Volgens Jarvis creëren we binnen Facebook onze eigen ' publieken'  en besluiten we op Twitter bij welke publieken we ons aansluiten. Bij geen van beide is het de intentie om voor iedereen te willen ontsluiten. Dat heeft, bijvoorbeeld, het live zetten van een blog wel. Facebook heeft mensen de controle uit handen genomen om hun eigen publieken te kiezen, en dat niet alleen binnen, maar ook buiten Facebook zelf.

En nu?

Het laatste woord is nog niet gesproken, maar er wordt tenminste weer heftig gedebatteerd en actie gevoerd.

Krijgen we allemaal de privacy die we zelf verdienen, of is het hele begrip een overblijfsel uit de vorige eeuw?