PhotoClaim als fototrol

Op internet worden veel foto’s gedeeld en hergebruikt. De Duitse Fotograaf Nico Trinkhaus ziet daar een verdienmodel in: advocaten afsturen op personen die foto’s gebruiken zonder daarop rustende auteursrechten te betalen, om stevige schadevergoedingen af te dwingen voor misgelopen inkomsten en juridische kosten. Hij richtte in 2014 het bedrijf PhotoClaim op.

Ongewenst hergebruik van foto’s kan voorkomen worden met een duidelijke copyrightvermelding of door foto’s te beveiligen tegen het downloaden. Fotograaf Nico Trinkhaus publiceert zijn foto’s echter zonder watermerk en onbeveiligd op het openbare internet. Alwaar argeloze gebruikers de foto’s oppikken. Dat lijkt op uitlokking.

De software diePhotoClaim gebruikt om software op te sporen controleert niet of opdrachtgevers het auteursrecht werkelijk bezitten en of met het gebruik daadwerkelijk rechten geschonden worden. Met als gevolg dat - naast de buiten proportionele bedragen die geëist worden - veel claims ongegrond zijn. Dat vals najagen van rechten betitel ik dus als fototrollerij.

De veroordeling

De uitspraak van 3 oktober 2022 van de Italiaanse rechtbank geeft een ontluisterend inkijkje in de valse werkwijze van fototrollen met uiteindelijk een verdiende boete. PhotoClaim beweert een nobel doel na te streven: opkomen voor fotografen wier werk wordt ‘gestolen’, maar houdt er ondertussen laakbare methoden op na.

Een kleine ondernemer diende een klacht in bij de Italiaanse mededingingsautoriteit tegen advocaat Robert Fechner en het bedrijf PhotoClaim. Fechner verstuurt namens klanten van PhotoClaim keiharde sommaties. Fechner beweerde in zo’n blafbrief dat de ondernemer illegaal een foto had gebruikt en claimde een fors bedrag als schadevergoeding. Ook moest de Italiaanse ondernemer een boeteclausule ondertekenen en dreigde Fechner met juridische stappen bij een Duitse rechtbank, waarbij de juridische kosten nog verder zouden oplopen.

Uit het onderzoek van de autoriteit bleek dat Fechner op grote schaal kleine ondernemers in Italië lastigvalt met gestandaardiseerde brieven. PhotoClaim levert in die brieven geen enkel bewijs van het eigendom van de geclaimde rechten. Volgens de autoriteit is de manier waarop Fechner communiceert zo dwingend dat nogal wat geadresseerden betaalden, zelfs als de foto niet illegaal gebruikt was.

Verder oordeelde de autoriteit dat de geclaimde bedragen volstrekt disproportioneel waren. De klagende ondernemer toonde namelijk aan dat een vergelijkbare foto fors minder kostte dan het bedrag dat PhotoClaim als schikking voorstelde.

Fechner is een advocaat uit het netwerk van PhotoClaim. PhotoClaim spoort foto's op en Fechner verstuurt de exorbitante sommaties. Ze vragen louter betaling voor hun diensten als de vordering slaagt, ze werken dus op no cure no pay basis. PhotoClaim krijgt 35-45 procent van de schadevergoeding, het andere deel is voor de klant. De juridische kosten verdelen PhotoClaim en Fechner 50/50.

De autoriteit concludeert dat de praktijken van PhotoClaim en Fechner agressief en misleidend waren en in strijd waren met wetgeving voor consumentenbescherming. Ze legde boetes op van 35.000 euro voor PhotoClaim en 10.000 euro voor Fechner.

Serie Nederlandse zaken PhotoClaim

PhotoClaim is in vele landen actief en heeft een netwerk met advocaten die in het land van de vermeende inbreukmakers procederen. Op haar website staat een kaart waar de successen worden bijgehouden. Voor Nederland publiceert ze zeven rechtszaken:

1. Rechtbank Den Haag, 9 december 2014, zaaknr onbekend.
Duitse fotograaf, naam en woonplaats onbekend.
Gemachtigde advocaat onbekend.
Toegewezen:1883 euro schadevergoeding met een volledige proceskostenveroordeling.

2. Rechtbank Amsterdam, 23 januari 2015, zaaknr. 3736837.
Fotograaf: Nico Trinkhaus, oprichter van PhotoClaim.
Gemachtigde advocaat: Kitty van Boven.
Toegewezen: 1.400 euro schadevergoeding en 1.400 euro proceskosten.

3. Rechtbank Den Bosch, 27 oktober 2016, zaaknr. 4943341.
Duitse fotograaf, naam geanonimiseerd maar net als Trinkhaus woonplaats Berlijn.
Gemachtigde advocaat: Kitty van Boven.
Buitengerechtelijk 700 euro betaald. Rechter wijst geen schadevergoeding toe, maar voor de verklaring voor recht dat er inbreuk is gepleegd wél 3.000 euro aan proceskosten.

4. Rechtbank Midden-Nederland, 31 augustus 2016, zaaknummer onbekend.
Amerikaanse fotograaf.
Gemachtigde advocaat onbekend.
Toegewezen: 3372 euro schadevergoeding en 3052 euro proceskosten.

5. Rechtbank Arnhem, 7 februari 2018, zaaknummer onbekend.
Duitse fotograaf, naam en woonplaats geanonimiseerd.
Gemachtigde advocaat: Kitty van Boven.
Toegewezen: 1360 euro proceskosten.

6. Rechtbank Berlijn, 20 mei 2020, zaaknr. 16 O 257/19.
Duitse fotograaf, de zwartgelakte naam zou Trinkhaus kunnen zijn.
Gemachtigde advocaat: Robert Fechner.
Meer dan 6.000 euro moest de Nederlandse partij betalen.

7. Rechtbank Breda, 11 januari 2017, zaaknr. 4818774.
Duitse fotograaf, naam en woonplaats geanonimiseerd.
Gemachtigde advocaat: Kitty van Boven.
Buitengerechtelijk 270 euro betaald. Toegewezen 540 euro schadevergoeding en meer dan 2.500 euro proceskosten.

Opmerkelijk is dat Rechtspraak.nl geen van de in Nederland gevoerde rechtszaken heeft gepubliceerd. Mijn conclusie: vermoedelijk kunnen ze het daglicht niet verdragen.

Nederlandse advocaten

Advocaat Kitty van Boven zit in het netwerk van PhotoClaim getuige bovengenoemde uitspraken. Zij is in Nederland een van de meest actieve advocaten wat betreft fotogeschillen. In mijn archief is zij betrokken bij ruim een derde van de uitspraken. Meest recente zaak betreft een stichting die een, van de geportretteerde zelf gekregen foto op Facebook publiceerde. Rechtbank Breda oordeelt dat het portretrecht niet geldt voor digitaal gebruik en vonnist ruim 1.700 euro schadevergoeding. Dat discutabele oordeel over portretrecht velde gerechtshof Arnhem-Leeuwarden al eerder bij een zaak van Van Boven.

Van advocaat Glenn Haulussy zag ik in 2020 een agressief sommatie-exploot: meer dan 3.000 euro betalen binnen twee dagen en anders zou hij gaan dagvaarden. Het was een claim namens fotograaf Trinkhaus die Haulussy overnam van Fechner. Het slachtoffer kreeg rechtsbijstand en deed een tegenvoorstel van 1.750 euro. Dat trok ze op mijn advies in, waarna zowel Haulussy als haar rechtsbijstandverlener haar maanden die 1.750 euro te betalen. Ze negeerde het dapper. Lees hier haar relaas.

Voor foto’s, onder andere opgespoord met Pixsy, zag ik in de loop der jaren meerdere blafbrieven van Clairfort advocaten. Ik zal de namen van de jonge juristen hier niet noemen, want zij staan aan het begin van hun carrière en komen wellicht nog tot inzicht dat deze fototrolpraktijken niet door de beugel kunnen. Wel de naam van de advocaat onder wiens toezicht zij werken: Armita Hosseini.

Een soortgelijk bedrijf als PhotoClaim is Copytrack. Alleen al voor DPG Media pakt Copytrack duizend zaken per week op. Een Nederlandse partij die zaken overneemt van Copytrack is The Legal Group met advocaat Helen Maatjes. Na de overdracht wordt er namens Copytrack gevorderd en niet meer namens de klant van Copytrack. Ook Helen Maatjes duikt meerdere keren op in mijn archief.

Straffeloos optreden advocatuur?

Haulussy is eind 2024 van het tableau geschrapt en mag niet meer optreden als advocaat. Dat was echter niet vanwege de oneerlijke handelspraktijken met fotorechten.

Een advocaat inhuren om een inbreuk te weerleggen kost voor degene die wordt aangesproken en zelden weet heeft van rechten, vaak meer dan het geclaimde bedrag. De meeste gedaagden procederen daarom in persoon en zijn niet opgewassen tegen geroutineerde fototrollen. En als er al een advocaat ingeschakeld wordt, dan betwist die van alles (behalve de uren en het tarief van de advocaat van de tegenpartij).

Uit de gepubliceerde uitspraken die ik langs de meetlat leg blijkt dat rechters fototrollen zelden tot nooit op de vingers tikken. Ook niet als overduidelijk is dat het een fototrol is. Hoger beroep is vaak niet mogelijk omdat proceskosten niet meetellen en het gevorderde bedrag onder de drempelwaarde blijft. Bovendien is hoger beroep vanwege de verplichting van een advocaat onbetaalbaar.

De orde van advocaten treedt alleen op bij een officiële klacht. Met advocaten is het kwaad kersen eten. Ondanks mijn aanbod om gratis te helpen durft niemand van mijn cliënten een klacht in te dienen.

Recentelijk was er een tuchtklacht tegen een advocaat die overduidelijk een fototrol vertegenwoordigt. Vermoedelijk staat de geanonimiseerde C in de uitspraak voor de eerder genoemde Copytrack. De Raad van Discipline Amsterdam vat zijn oordeel als volgt samen:

“De door verweerster verzonden sommatiebrief betreft een in de advocatuur gebruikelijke sommatiebrief en bevat geen bewoordingen die tuchtrechtelijk niet door de beugel kunnen of als juridisch agressief taalgebruik kunnen worden aangemerkt.”

Nederlandse mededingingsautoriteit

De Nederlandse mededingingsautoriteit ACM heeft geen bevoegdheid om handhavend op te treden tegen advocaten. Daarvoor moet je naar de deken. Die bevoegdheid heeft ze uiteraard wel voor juristen, rechtenexploitanten en fotografen. De autoriteit ontvangt al jaren meldingen over fototrollen en verzoeken om hulp.

In 2019 benaderde de ACM mij omdat ze bezig was met een onderzoek naar prijsafspraken tussen juristen op basis van de tarievenlijst van stichting Foto Anoniem. Toen ik er jaren later achter kwam dat het onderzoek was stopgezet en de ACM niet ging optreden, deed ik een handhavingsverzoek. Dat is afgewezen. Het hele relaas lees je hier.

Recentelijk deed ik een melding over het bedrijf Mensink ICT Advocatuur BV. De eigenaar, Douglas Mensink, claimt rechten zonder enig bewijs van eigendom namens het bedrijf Sucré Sale. Sucré Sale is een Franse fototrol die opereert onder de naam Rights Control.

Ik zag drie blafbrieven van Mensink waarin hij dreigt met een procedure. In de conceptdagvaardingen die hij meestuurt is het bedrag opgelopen tot meer dan 5.000 euro.

Ik ontving het volgende antwoord van de ACM:

“Hartelijk dank voor uw bericht. Daarin schrijft u dat er sprake is van afpersing met fotorechten. Ondanks weerlegging en zonder enig bewijs wordt er gedreigd met een rechtszaak. U geeft aan dat er de laatste tijd enorm veel onredelijke fotoclaims neergelegd worden en dat het de hoogste tijd is dat hier tegen opgetreden wordt.
Wij kunnen helaas niet ingaan op uw situatie, omdat uw melding buiten het werkveld van de Autoritei Consument & Markt (ACM) valt.”

Ik doe dus al meer dan vijf jaar (vrijwel onbezoldigd) het werk van duurbetaalde ambtenaren en zal voorlopig nog even door moeten.

Wat te doen met een claim?

Als sommaties via de mail komen kun je ze het beste negeren. Als je reageert heeft de fototrol namelijk bewijs dat je de mail ontvangen én serieus genomen hebt. En aan je reactie kunnen ze zien hoe het gesteld is met je juridische kennis.

Als je reageert, doe dat dan kort en krachtig en betwist schending van het auteursrecht van hun cliënt, en zeg niet te gaan betalen. En blijf dat herhalen. Zwijg over de herkomst van de foto en toon geen eventuele licentie. Als je je onschuld gaat bewijzen gaan ze op zoek naar een andere foto, waar je wellicht geen licentie voor hebt.

Ik raad af om in onderhandeling te gaan over het schikkingsbedrag. Daarmee erken je de foto onrechtmatig gebruikt te hebben en weet de fototrol dat je bij de rechter niet gaat vragen naar bewijs van rechten en bewijs van het gevorderde tarief.

Petitie tegen afpersing

Teken en deel de petitie ‘stop onredelijke fotoclaims’ en /of steun mijn gerechtelijke stappen tegen fototrol ANP. Heb je als particulier een sommatie gekregen van een fototrol? Doe een melding bij Consuwijzer.

Maar vooral, plaats reviews, dien klachten in, doe meldingen en deel je ervaringen met fototrollen. Met zwijgen blijven de trollen gehuld in duisternis.

Met een overheid die niet handhaaft, rechters die faciliteren en een pers die met ANP en DPG Media vrolijk mee trolt is een desinfecterend zonnetje het enige middel dat we hebben.

Voetnoot: Na het inleveren van dit stuk is er contact geweest met ACM. ACM meldt dat zij, in tegenstelling tot Italië, geen bevoegdheid heeft om namens ondernemers op te treden. Ondernemers dienen naar de rechter of de politie te stappen. Ik heb aangegeven dat het vaak ZZP-ers en vrijwilligers van stichtingen betreft, die geen geld hebben voor de rechter en dat de politie doorverwijst naar het juridisch loket.

*) Beeld header: Gemini (AI) dreigende trol in een rood pak met een fotocamera