Recent nam Hermans in NRC de toepassing van AI op de korrel, een terrein waarop ze niet gespecialiseerd is. Dit had een selectief en tendentieus citeren tot gevolg, van wat al te eenvoudige opdrachtjes aan ChatGPT. We moesten dat weerleggen.

Het Volkskrant-essay ‘De giftige cultuur achter de diversiteitshaat van techbro’s’ hanteert gelukkig wel een heldere gedachtegang, maar de argumentatie is discutabel en (dus) de conclusie niet goed onderbouwd.

Inhoudelijke kritiek met identiteit weerleggen

Even dit, in het tijdperk waarin identiteit veel debat bij voorbaat doodslaat: wij zijn oudere witte mannen die geen schijn van kans hebben bij sollicitaties. Het College van de Rechten van de Mens zou er een dagtaak aan hebben. Echter, we vinden voorrang voor jongeren noodzakelijk en – zeker in de IT – voor vrouwen en LHBTQ+ nog meer.

Felienne Hermans doet onze kritiek op haar eerdere stuk impliciet af als ‘haat’. Het tegendeel is het geval: we vinden Felienne Hermans een uitzonderlijk goede IT-expert, die zelf een baanbrekende programmeertool bouwde. Haar enthousiasme is aanstekelijk en je gunt Nederland dit soort vrouwelijk rolmodellen. Enkel, noblesse oblige, zuiver redeneren hoort daarbij.

Amazon, Facebook en GamerGate

Ze noemt van Amazon sollicitatie-discriminatie. Dit betreft een test uit 2014 met data van sollicitaties uit tien jaar daarvoor, van hoofdzaak IT-functies met vooral sollicitaties van mannen. Amazon kwam zelf achter de discriminatie – niet enkel van vrouwen – en staakte de test. Je kunt ook zeggen: mooi voorbeeld van zelfreinigend vermogen.

Het recente voorbeeld van de Nederlandse veroordeling van Facebook ligt aanzienlijk genuanceerder dan Hermans voorstelt, en de berisping betreft niet het advertentie-algoritme zelf, maar de discriminerende inzet ervan in advertentieveilingen.

De casus GamerGate is helaas maar al te waar, maar N=1. Het begon in 2014 als privé-ruzie tussen een jonge vrouw en haar ex, beiden game-ontwikkelaars - zij slim en succesvol, hij jaloers op haar succes. Via fora als 4chan, 8chan en Reddit ontstond een hetze. Deze campagne kun je zien als blauwdruk voor een veel bredere culturele oorlog die via Breitbart en figuren als Steve Bannon de Alt-Right bepaalde: een sjabloon voor online intimidatie door extreemrechts, voor complottheorieën als QAnon, voor MAGA van Trump en zelfs voor de disruptieve die Elon Musk nu laat zien.

Informatici zijn niet schuldig

Hun abjecte neo-macho cultuur ‘manosphere’ is er een exponent van. Echter, de opkomst van de Musks en Andrew Tates is niet de schuld van de informatica of de informatici, maar heeft een veel breder pallet aan oorzaken. Het is toch ook niet de schuld van de slootkant dat er stekelige distels en brandnetels groeien, laat staan van de aparte kleideeltjes? Stevig wieden en opruimen op zijn tijd helpt wel.

In haar artikel maakt Hermans niettemin de zwaai naar de ondoorgrondelijkheid van algoritmen en ingewikkelde technieken die typerend zouden zijn voor de masculiene cultuur in de programmeerwereld en voor digitaal spierballenvertoon. “Mijn vakgenoten spinnen er garen bij dat algoritmen moeilijk te snappen zijn, want dat is goed voor hun marktpositie.” De betreffende alinea’s zijn verweven met haar persoonlijke slechte ervaringen en frustratie. Misschien vanuit dat standpunt te begrijpen, maar ze slaan de plank mis.

Verkeerde interpretatie Hermans

“Er zijn zelfs online wedstrijden voor programmeurs waarin de opdracht is om zo onleesbaar mogelijke code te maken”, stelt Hermans. Ze refereert aan competities zoals International Obfuscated C Code Contest (IOCCC). Deze is in 1984 bedacht door twee programmeurs, die beroepshalve slecht leesbare programmacode van collega's moesten corrigeren. Het was speelse baldadigheid om programmaatjes te gaan maken met opzettelijk versluierde ('obfuscated') code - ik zie, ik zie wat jij niet ziet. Zoiets. Deelnemers aan de competitie verzonnen nog nieuwe uitdagingen, de uitwerkingen worden jaarlijks door een jury beoordeeld.

Dit had niets van doen met masculien vertoon, maar was serieuze IT-toepassing met een knipoog, vergelijk het met de igNobel prijzen. Beleven alleen mannen plezier aan dit soort uitdagingen? Nee, maar als je jezelf een nerd (m/v) durft te noemen, helpt dat wel. Ionica Smeets heeft in 2014 in Zomergasten het begrip ‘nerd’ verheven tot geuzennaam voor zowel mannen als vrouwen.

Diversiteit in IT blijft achilleshiel

De conclusie van het artikel van Hermans zou kunnen luiden dat het zelfreinigend vermogen van de informatica dringend versterking behoeft. Even wat cijfers erbij, voor Felienne en medestrijders onder wie veel mannen die het coderen met louter soortgenoten veelal allerminst prefereren:

Bij Meta is het percentage vrouwen in leidende posities 35 procent, en in IT-functies met hoge bonussen nog lager. Salariëring blijft 16 (VS) tot 8 procent (Europa) achter!

Bij Google steeg het percentage vrouwen in IT-posities slechts van 17 naar 24 procent in tien jaar tijd. Van de 36 topposities bezetten vrouwen er anno 2025 slechts drie. Nog voor de keuze voor Trumpisme een eind maakte aan noodzakelijke diversiteitsprogramma’s was het in de VS al extreem moeilijk het percentage vrouwen in IT-posities op te schroeven. Dat blijft rond de 25 procent blijft schommelen.

Argumenteer alsjeblieft zuiver

Het vereist durf om jongeren uit minderheden banen te gunnen waarin ze eerst veel vlieguren moeten maken alvorens op niveau mee te kunnen doen. Vandaar dat voorbeelden zoals Felienne Hermans extreem belangrijk zijn. Echter, het helpt allerminst als zij hele groepen mensen wegzet als bewust schuldig, of AI weg te vagen op grond van beroerde voorbeelden.

Juist informatici zijn nodig om georganiseerde desinformatie, online haatcampagnes en rechtstaat ondermijnende bewegingen te ontmaskeren en kwaadwillende en immorele piraten met te veel geld te bestrijden. Van welke leeftijd of gender ook!