Eerst even dit, want voor je het weet wordt dit met een “identiteitje” afgedaan: ik sta politiek in het midden, beoordeel vooral op integriteit en reken zowel NRC als WNL (net als de rechtse Wall Street Journal en linkse Guardian) tot de vele media die ik niet wil missen. Ofschoon ik bij zowel NRC als WNL op – soms ernstige – tekortkomingen en een gebrek aan zelfkritiek stuit.  

Maandag 3 februari 2025 schreef Amber Wiznitzer over ‘WNL op Zondag’ van 2 februari waarin presentator Rick Nieman met gasten sprak over het nieuws over het meisje dat een dag eerder in Nieuwegein doodgestoken was. Geruchten over de dader, dat het “een verwarde Syriër” zou zijn bleken onjuist te zijn. De recensent:

“Als je de vragen van Rick Nieman achter elkaar zet, leest het resultaat als een spoedcursus radicaliseren…

Die informatie was al beschikbaar tegen de tijd dat ‘WNL op Zondag’ begon, maar daar liet Nieman zich in zijn vragen en stellingen niet door hinderen. Integendeel. Wanneer je die vragen en stellingen noteert en de reacties van zijn gasten weglaat, dan kom je tot het onderstaande betoog:

„Het gaat over de verdachte en de nationaliteit van de verdachte. Daar komt onmiddellijk weer een discussie over los.”

„Er lopen ook heel veel verwarde mensen – ongeacht hun nationaliteit – op straat. Dat is natuurlijk op zich al een gigantisch probleem.”

„Maar toch. Geert Wilders twitterde gisteravond: ‘Syriër’, ‘ik ben het zat’, ‘asielstop’… het speelt natuurlijk een politieke rol, het feit dat deze meneer geen geboren Nederlander is.”

„We zagen in Rotterdam een tijd geleden bij de Erasmusbrug óók een steekpartij, óók door een verward iemand, maar óók met een migratieachtergrond. Misschien ontsnappen die dan eerder aan de ogen van hulpverleningsinstanties. Het is speculatie, maar in dat geval blijkt het wel zo geweest te zijn.”

„Maar dat is geen excuus voor het feit dat een meisje van elf… Ik kan me voorstellen dat mensen denken – nou ja, kijk naar Duitsland. Die strengere grenscontroles, ook om dit soort redenen. Da’s niet onbegrijpelijk hè?”

„Hard of niet, je zou kunnen zeggen: als je ze niet binnenlaat, heb je dat probleem ook niet.”

Tot zover Wiznitzer.

Nieman reageert in NRC

 Het slachtoffer van de recensie stuurt een ingezonden brief naar NRC die deze plaatst:

“Enigszins verbaasd en licht geamuseerd las ik in uw krant een recensie over mijn tv-programma WNL op Zondag.

De kop luidde: Nadat meisje is doodgestoken vertelt Rick Nieman eerst wat hij dénkt, niet wat hij weet (4/2).

De schrijfster, mevrouw Wiznitzer, doet vervolgens exact waarvan zij mij beticht: ze citeert een aantal compleet uit hun verband gerukte uitspraken van mij om haar blijkbaar reeds vaststaande mening kracht bij te zetten.

Twee weken geleden deed ze dat ook al toen ze over mij schreef; ook toen gebruikte zij alleen de citaten die haar goed uitkwamen.

Columnisten mogen dat (kennelijk ook in NRC), maar aangezien mevrouw Wiznitzer schermt met journalistieke normen wil ik toch opgemerkt hebben dat als haar column een nieuwsverhaal zou zijn geweest, het aan geen enkele journalistieke norm zou hebben voldaan.

Graag nodig ik iedereen uit de desbetreffende uitzendingen terug te kijken; u zult zien dat ik de feiten daarin exact weergeef zoals die op dat moment bekend waren, en niet mijn mening geef maar vragen stel aan de aanwezige gasten.

Ik heb er het volste vertrouwen in dat lezers van NRC in staat zijn vervolgens hun eigen – objectieve – oordeel over ons programma te vormen.

Rick Nieman

Presentator WNL op zondag”

De hele discussie

Die handschoen pak ik graag op. Wie heeft er gelijk? Ik beperk me tot de laatste uitzending van WNL op Zondag, die van 2 februari 2025 en het onderwerp in kwestie. De tekst schreef ik uit:

Rick Nieman: “Gisteren werd in Nieuwegein, een meisje van 11 jaar oud doodgestoken. Het meisje kwam uit Eritrea, had de Nederlandse identiteit. De dag daarvoor had het meisje nog haar verjaardag gevierd. Ogenschijnlijk is ze uit het niets doodgestoken, zei een politiewoordvoerder. De buurtbewoner zag en hoorde de vader van het meisje.”

Fragment uit het NOS Journaal van een buurtbewoner over de vader: “Met name die emotie gaat door merg en been. Het is heel verschrikkelijk. Ik hoor het nu nog steeds.”

“Wat hoorde u?” “Nou, het gebrul van die man, helemaal…er was iemand anders bij hem en ook mensen van de politie bij hem, maar die man was niet stil te krijgen. En ik kan me voorstellen als je kind van elf – ik vermoed namelijk dat het de vader is – als je kind van elf daar wordt neergestoken op straat…daar moet je niet aan denken. Dat kan niet, dat is ongelooflijk.”

Nieman: “Er is een verdachte van 29 jaar oud aangehouden. De politie maakte bekend dat de man een Marokkaans en een Nederlands paspoort heeft. Eerder gisteravond werd gezegd door de politie dat de man uit Syrië zou komen. Verwarring daarover dus. Van de heren politici graag een eerste reactie. Henk Vermeer…”

Henk Vermeer (BBB): “Ja, echt verschrikkelijk. Je kunt je gewoon niet voorstellen dat zoiets gebeurt bij iemand die toevallig gewoon een kind wat toevallig op de verkeerde plaats is, op het verkeerde moment.”

Nieman: “Hans Vijlbrief?”

Hans Vijlbrief (D66): “Ja, wat hij zegt. Het is een kind van elf. Mijn kinderen zijn inmiddels ouder, maar je moet altijd aan je eigen kinderen denken. Daar moet je maar even niet te lang over denken misschien.”

Nieman: “Het gaat natuurlijk over de verdachte en over de nationaliteit van de verdachte. Daar  komt onmiddellijk weer een discussie over los. Wat vindt u daarvan?”

Vijlbrief: “Nou, discussie mag er altijd zijn. Maar in dit soort gevallen is het wel slim en verstandig om eerst even stil te staan bij het enorme verdriet. En daarna niet al te snel allerlei conclusies te trekken. Dus even rustig aan doen. Eerst even het verdriet en dan mag die natuurlijk wel plaatsvinden. Maar even wachten.”

Nieman: “Nog afgezien van de nationaliteit, over deze man had de buurt eerder al een aantal keer een melding gedaan. Er lopen ook heel veel verwarde mensen, ongeacht hun nationaliteit, op straat. Dat is natuurlijk op zich al een gigantisch probleem.”

Vijlbrief: “Zeker, zeker. Dat is ook een probleem. Maar toch nog een keer, we kunnen het allemaal groot maken. Ik begrijp dat u die vraag stelt, maar ik ben al in eerste instantie altijd bezig met wat er gebeurt met zo'n kind.”

Nieman: “Deslaniettemin, er is veel discussie. Laat ik Annette Birschel gaan. We hebben daar ik weet niet hoeveel mesaanvallen gezien van mensen met verschillende migratieachtergronden in Duitsland. Dat heeft de politieke discussie daar gigantisch beïnvloed.”

Annette Birschel (Duitse correspondent in Nederland): “Ja, de laatste aanslag was in Aschaffenburg, een kind van twee gedood, en nog een man die geprobeerd had dat kind te redden. En dat was ook iemand met een migratieachtergrond en ook psychische problemen. En dan heb je dus inderdaad eerst de instantie de slachtoffers, de familie, maar dan komt het grote debat, nou ja het asiel, de migratie.

Maar ik zou dan denken, nou ja, het gaat eigenlijk om die mensen die verward in onze steden rondlopen en ik weet dat in Amerika dat op een gegeven moment ook een gigantisch probleem was en daar moet iets gebeuren dat die mensen de hulp krijgen.”

Nieman: “Ja, maar toch Henk Vermeer, Geert Wilders twitterde gisteravond: “Dit was een Syriër…ik ben het zat…asielstop.” Het speelt natuurlijk een politieke rol het feit dat deze meneer niet een geboren Nederlander is.”

Vermeer: “Ja, absoluut omdat dat gewoon bij een deel van de mensen in Nederland een extra onveilig gevoel geeft. Overigens was het volgens mij niet de politie gisteravond die zei dat het mogelijk een Syriër was, maar waren dat buurtbewoners.”

Nieman: “Maar later bevestigde een politiewoordvoerder dat…”

Vermeer: “Maar goed, dat speelt natuurlijk zeker een rol, en ja, ook dat mogen we niet negeren vind ik zelf.”

Nieman: “Marcel Levi, schrijft ook columns in het Parool, ook over politieke onderwerpen…”

Marcel Levi (medische wetenschapper): “Ja, nou ja, wat het wat het meest schokt is natuurlijk dat het allemaal zo random is, dus dat uit het niets mensen die eigenlijk helemaal geen kwestie hebben met de daders schade oplopen. Of het nou gaat om dit soort incidenten of of het nou gaat om vuurwerk of bomaanslagen op hele woonwijken, dat hebben we natuurlijk ook de afgelopen tijd genoeg van gezien. Dus ja, dat geeft waanzinnig veel onveiligheid.

Ik denk ook inderdaad, net als wat jij [Vijlbrief] zegt, dat we het een beetje moeten weghalen van buitenlanders, immigranten, mensen die hier naartoe gevlucht zijn. Het gaat om mensen die heel erg in de war zijn.”

Nieman: “Ja, maar desalniettemin, we zagen in Rotterdam een tijd geleden bij de Erasmusbrug ook een steekpartij, ook door een verward iemand, maar ook met een migratieachtergrond. Die dan misschien eerder ontsnappen aan de ogen van hulpverleningsinstanties en dergelijke, dit is speculatie, maar in dat geval blijkt dat wel zo geweest te zijn.”

Levi: “Ja, dat ben ik wel met je eens. Aan de andere kant moeten we ons ook realiseren dat veel mensen die vluchten, ook dat doen omdat ze hele nare dingen hebben meegemaakt en dat geeft natuurlijk ook wel meer kans op in de war zijn.”

“Ja, maar dat is geen excuus voor het feit dat een meisje van elf dat op straat loopt te spelen… ik begrijp wel wat je bedoelt, maar ik kan me voorstellen dat mensen denken, nou ja, kijk naar Duitsland, naar die strenge grenscontroles ook om dit soort redenen…”

Birschel: “Zeker, maar dat is natuurlijk zo gekomen, maar op gegeven moment dan komt inderdaad en dat is natuurlijk het dramatische, de onmacht van bestuurders die zeggen ja we zouden eigenlijk psychosociale hulp moeten bieden aan die vluchtelingen aan die mensen die in die in die asielcentra zitten, vaak ook niet mogen werken en dan helemaal niets te doen hebben en met hun trauma's daar zitten

Maar dan heb je de middelen niet,  je hebt het geld niet en je hebt een hele lange wachtlijsten ook voor andere burgers die ook psychische hulp nodig hebben. Dus dat is, ik denk, op dit moment ook grote onmacht van bestuurders.”

Vermeer: “Het is natuurlijk wel zo, en dat is al eerder uit onderzoek gebleken, dat de invloed van asielmigratie groter is dan de getalsmatige invloed. Er wordt nog vaak gezegd, ja, maar het zijn er veel minder dan arbeidsmigranten of studentenmigranten. Maar de impact van asiel is gewoon groter. Juist wat er hier genoemd word, dat die mensen een extra rukzakje hebben en dat heeft gewoon gevolgen voor hoe ze acteren, of wel of niet, in de maatschappij.”

Nieman: “Precies, hard of niet, je zou kunnen zeggen, als je ze niet binnenlaat, heb je dat probleem ook niet.”

Vermeer: “Dat is…dat zal waarschijnlijk wel kloppen. Als je ze niet binnenlaat, heb je ook niet...” (lacht)

Vijlbrief: “Ja, niet binnenlaat…”

Nieman: “Ja, sorry, maar dat is toch waar...”

Vijlbrief: “Nee, dat is waar. Maar als je ze niet binnenlaat, dan laat je ook mensen niet binnen die hier naartoe vluchten om goede redenen, dus je moet oppassen. Dat is precies de reden waarom ik zeg, laten we even eerst bij het verdriet stilstaan en bij het verhaal stilstaan voordat we allerlei conclusies gaan trekken.”

Nieman: Oké, laten we het nog even hebben over Donald Trump…”

Oordeel:

Nieman schrijft in NRC; “U zult zien dat ik de feiten daarin exact weergeef zoals die op dat moment bekend waren, en niet mijn mening geef maar vragen stel aan de aanwezige gasten.”

Dat eerste is juist: Nieman geeft de feiten weer. Echter, hij verzuimt te vermelden dat de tweet van Wilders over de Syrische achtergrond van de dader onjuist is.

Vervolgens zijn het echter vooral de gasten die Nieman nuanceren. Hij blijft zijn eigen mening opdringen ("...desalniettemin...") dat asielmigratie de oorzaak van de ellende is, om met de dooddoener te eindigen dat als je asielzoekers niet binnenlaat de moorden niet plaatsgrijpen. (Zo kun je stellen dat als autochtone criminelen niet geboren waren we geen criminaliteit zouden hebben.)

Vermeer stipt terecht aan dat asielmigranten relatief veel problemen opleveren. Vijlbrief, Birschel en Levi zwakken Nieman af. Ze antwoorden allen dat er inderdaad een probleem is met asielmigratie in combinatie met vele verwarde mensen, (mede) een gevolg is van tekortschietende hulpverlening. Waarbij Birschel nog toevoegt hoe moeilijk het momenteel voor bestuurders is om met de combinatie van deze problemen om te gaan.

Nieman had simpelweg moeten vragen: hoe lossen we dit probleem op? In hoeverre moeten we meer investeren in psychosociale hulp en in hoeverre kan beperking van asielmigratie bijdragen aan de vermindering van het aantal moordaanslagen? En wellicht ook: hoe moeten de bestuurders die met de handen in het haar zitten handelen om te voorkomen dat dit politiek eenzijdig wordt uitgebuit? (Al is dat laatste wellicht een te linkse vraag voor WNL.)

Ik vind dat Rick Nieman, door zijn eigen viool te blijven bespelen zonder oor te hebben voor de geluiden van zijn gasten, deze discussie verkeerd leidt. Hij toont een eigenschap die interviewers (juist zij!) te vaak tonen: slecht luisteren.

Amber Wiznitzer stipt dat terecht aan in haar NRC-recensie.