News-Service Europe is een afsplitsing van voormalig internetprovider SupportNet om specifiek toegang tot Usenet of nieuwsgroepen te bieden. Aanvankelijk deed ze dit direct aan consumenten, maar later is het ‘groothandel’ geworden die aan providers in Europa de toegang tot Usenet regelde en daarvoor betaald kreeg.  

NSE-medeoprichter en voormalig directeur Patrick Schreurs wil niet zeggen hoe hoog de geëiste schadevergoeding precies is. Die ligt nu bij Brein, en vier bijeenkomsten tussen NSE en Brein hebben volgens Schreurs geen resultaat gehad. Dus volgt er een rechtszaak. Schreurs: "Brein heeft het ons willens en wetens onmogelijk gemaakt om door te gaan. Het was in 2011 voor duidelijk dat het vonnis van de rechtbank geen stand kon houden. Toenmalig Bein-directeur Tim Kuik noemde het 'baanbrekend' en erkende daarmee dat er een reële kans bestond dat het vonnis geen stand kon houden. Toch besloot Brein om in afwachting van het hoger beroep tot staking te dwingen."

Brein-directeur Bastiaan van Ramshorst stelt in een reactie: “We wachten de door NSE aangekondigde dagvaarding af en zien de procedure vol vertrouwen tegemoet. Het feit blijft dat al die auteursrechtelijk beschermde content bestaande uit films, tv-series, boeken, games en software het voor consumenten aantrekkelijk maakte om een abonnement bij een commerciële usenetprovider te nemen. Het mislopen van winst door het niet kunnen aanbieden van illegaal aangeboden beschermde content van anderen is natuurlijk geen grondslag voor een rechtszaak.”

Barre strijd Brein vs. NSE

Dit is een zaak die al ruim 15 jaar loopt, maar nog steeds boeiend is en de kern vormt van een aantal procedures die Brein heeft gevoerd tegen providers. Oorspronkelijk trad Brein tevergeefs op, bijvoorbeeld in de zaken tegen ruildienst Kazaa. Gebruikers waren aansprakelijk, niet het platform.

Maar gaandeweg keerden de kansen voor Brein en konden meer providers aansprakelijk worden gesteld voor wat hun klanten aan (mogelijk) illegale content deelden door films en muziek te delen. Nu blijkt dat rechters het verkeerd zagen, op grond van antwoorden op vragen van de Hoge Raad aan het Europese Hof.

In de zomer van 2009 werd de Amsterdamse provider van Usenet, of nieuwsgroepen News-Service Europe B.V. (NSE) gedagvaard door Stichting BREIN. De anti-piraterij stichting is van mening dat NSE aansprakelijk is voor de content die gebruikers op het usenet plaatsen. NSE beroept zich met advocaat Christiaan Alberdingk Thijm op de Europese uitsluiting van aansprakelijkheid voor exploitanten van onlineplatformen (“tussenpersonen”) op grond van de e-commerce richtlijn van 2000.

De rechtbank Amsterdam  vonnist echter in september 2011 in het nadeel van NSE en wijst de vordering van Brein toe: NSE maakt inbreuk op de auteursrechten van de bij Brein aangesloten leden van rechtenclubs als Buma, Stemra, International Federation of the Phonographic Industry (IFP), Motion Picture Association of America (MPA), Nederlandse Vereniging van Producenten- en Importeurs van beeld- en geluidsdragers (NVPI), Nederlandse Uitgeversbond (NUB) en Nederlandse Vereniging van Filmverhuurders (NVF). Immers, NSE maakte de uitwisseling van bestanden mogelijk waarover geen rechten worden betaald.

NSE probeert met een kort geding de uitvoering van het vonnis nog te voorkomen, want er ligt immers een uitspraak van het Europese Hof van Justitie over de rechtenkwestie van Premier League die een gelijksoortige claim zag afgewezen. Echter, NSE verliest het kort geding in november 2011. Daarmee is definitief dat NSE haar activiteiten volledig moet staken teneinde torenhoge claims te voorkomen.

Gelijk van Hof

NSE en Alberdingk Thijm laten het er niet bij zitten en gaan in beroep, In december 2016 krijgt NSE gelijk voor het gerechtshof Amsterdam. Echter, NSE moet een goede medlingsprocedure optuigen en de rechter gebiedt een dwangsom van 50.000 euro per dag als NSSE na een eventuele herstaart daarin niet voorziet.

De e-commerce richtlijn voorziet immers in ‘notice and take down’: de provider moet optreden indien ze een signaal krijgt dat een gebruiker van bijvoorbeeld nieuwsgroepen de wet overtreedt met uitwisseling van bestanden waarover geen rechten worden betaald. NSE is verheugd met het vonnis in hoger beroep.

Echter, NSE begint niet opnieuw met de Usenet-voorziening. Patrick Schreurs van NSE: “We vonden dat te veel risico gezien de procedure die nog niet was afgelopen.”

Brein gaat uiteraard in cassatie bij de Hoge Raad. In april 2019 adviseert de advocaat-generaal (AG) de Hoge Raad om prejudiciële vragen te stellen aan de hoogste Europese rechter over de reikwijdte van de uitsluiting van aansprakelijkheid voor providers. De Hoge Raad volgt dit advies van de advocaat-generaal in juni 2019 op en stelt vragen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie.

Twee jaar later, in de zomer van 2021, doet de hoogste Europese rechter uitspraak in een Duits geschil dat was aangespannen tegen YouTube Duitsland en Cyando (een Duits platform om bestanden te delen). Het hof stelt dat een exploitant van een onlineplatform zich op grond van de e-commerce richtlijn van 2000 kan beroepen op vrijstelling van aansprakelijkheid voor het online delen van auteursrechtelijk beschermde content door derden op het platform. De vrijstelling geldt niet wanneer de exploitant kennis heeft van de concrete onwettige handelingen van de gebruikers van zijn platform met betrekking tot de op zijn platform geüploade beschermde content. Het Expertisecentrum Europees Recht van het ministerie van Buitenlandse Zaken legt de kwestie uit.

Vervolgens vroeg het Europese hof of de Hoge Raad met deze uitspraak de vragen die het had gesteld kon beantwoorden. De Hoge Raad speelt de vraag door aan NSE en Brein. De laatste is uiteraard niet blij met de Europese uitspraak en verzoekt de Hoge Raad om de vragen nog expliciet te laten beantwoorden. NSE en de advocaat-generaal van de Hoge Raad vinden dat nu onnodig. De Hoge Raad trekt ze in want het YouTube en Cyando-arrest is zonneklaar.

Daarmee heeft NSE de zaak feitelijk gewonnen, maar dat moet nog wel even bevestigd worden. In juni 2022 geeft de advocaat-generaal Brein ongelijk in cassatie. In januari 2023 wijst de Hoge Raad de cassatie definitief af. En niet onbelangrijk, Brein moet de juridische kosten van NSE betalen, gebruikelijk in auteursrechtzaken, wat neerkomt op een bedrag van naar schatting 65.000 euro.

Dreiging met nieuwe rechtszaken

Of NSE de vergoeding kan opeisen, valt te bezien. Immers, de vonnissen van 2011 boden Brein de mogelijkheid NSE het zwijgen op te leggen. Ook is NSE in 2016 niet opnieuw actief geworden.

Brein zegt vast te houden aan haar uitleg van het arrest van het Hof Amsterdam uit 2016 en stelt dreigend dat de voorwaarden voor NSE “opnieuw aan de orde” moeten komen, dat wil zeggen dat NSE zodanige procedures optuigt dat meldingen van illegale uitwisseling worden opgevolgd. Het lijkt erop dat Brein dreigt met nieuwe procedures:

“Een van de vragen die voorligt in de aangekondigde procedure is of NSE geen maatregelen had moeten treffen tegen de enorme hoeveelheid ongeautoriseerde content op haar servers, welke maatregelen daarvoor in aanmerking komen en welke invloed die maatregelen zouden hebben op de winstgevendheid van NSE.”

Brein suggereert maatregelen zoals een woordfilter, maar de Hoge Raad heeft juist bevestigd dat NSE alleen hoeft op te treden bij meldingen van illegale uitwisseling. Het dreigen met nieuwe rechtszaken lijkt ook bedoeld om het verdienmodel van NSE onder druk te zetten om te voorkomen dat die opnieuw actief wordt.