De gedateerde auteurswet, stammend uit het papieren tijdperk, met de vaak onjuiste interpretatie ervan naar de digitale wereld door Nederlandse rechters, maakt veel slachtoffers. Advocaten spinnen er garen bij en maken er misbruik van.

Rechtszaken inzake fotoclaims hebben een enorme invloed op de veroordeelden. Maanden, soms jaren stress voor het onbedoelde gebruik van een fotootje dat de ‘auteursrecht-trol’ zelf goed vindbaar via Google verspreidt in de hoop dat een argeloze plaatjeszoeker, die niet weet dat er copyrights over betaald moeten worden, het gebruikt.

De omschrijving van hoogleraar Dirk Visser e.a. van auteursrecht-trollen: “bedrijven die auteursrechten van anderen verwerven of vertegenwoordigen om vergoedingen te incasseren die veel hoger zijn dan gebruikelijke vrijwillige licentievergoedingen. Zij doen dit door gebruikers op verschillende manieren onder druk te zetten.”

Het is de toeslagenaffaire Light zoals een slachtoffer verzuchtte: “Uit het niets word je weggezet als fraudeur en dan mag je zelf bewijzen dat het niet zo is.” De trollen zijn dankbare doelwitten van advocaten die voor maximalisatie van hun omzet bereid zijn om onschuldige mensen de financiële afgrond in te trappen.

Meer dan 10 jaar geleden was er een dappere poging van Kluun om een eind te maken aan de schandalige praktijken van zo’n advocaat, Kitty van Boven. Kluun kreeg zelf drie claims van haar, zocht de openbaarheid en ontving tientallen mails van medegedupeerden. Allemaal aangeschreven door Kitty van Boven, namens vijf verschillende fotografen.

Er is nul rechtsbescherming tegen fototrollen. Een desinfecterend zonnetje is het enige dat gaat helpen. Bij deze. Ik heb geen enkel persoonlijk belang en dit stuk schrijf ik gratis. Het is woede over zoveel onrecht én verbijstering over de rechtspraak die mij drijven. En hoe meer ik erover schrijf, hoe meer ellende ik onder ogen krijg.

Pieter Pannevis' bloementuin

Recent slachtoffer van zo’n claim over niet betaalde copyrights, met Van Boven als advocaat, is vishandel Sontplein in Groningen, hardwerkende mensen die geen benul hebben van fotorechten. De vishandel moet 3.400 euro dokken voor een foto van twee haringen van fotograaf Pieter Pannevis.

Pannevis meldt op zijn Flickr account: ”Internet is geen bloementuin waar gratis geplukt kan worden.” Echter, hij  zaait zijn bloemen in de berm van de openbare weg. Met één klik zijn de foto’s fullsize te downloaden van zijn website www.yummyfoodfotos.nl waardoor ze gratis lijken en de foto’s zich verder ‘uitzaaien’ op het internet.

Pannevis vind ik bij uitstek zo’n ‘trol’ die misbruik maakt van rechten. Op één punt na, Pannevis jaagt op zijn eigen foto’s en daarmee onderscheidt hij zich positief. Immers, vaak lopen deze zaken via rechtenexploitanten die op eigen naam schade vorderen voor foto’s van de bij hen aangesloten freelancers. Voor de vishandel in kwestie maakt het weinig uit, want Pannevis vordert wél een torenhoog bedrag voor het mislopen van inkomsten, veel hoger dan wat onder normale omstandigheden gevraagd wordt voor een stockfoto.

De rechter in de zaak van de vishandel gaat klakkeloos mee in het gevorderde bedrag en verwijst naar de Stichting Foto Anoniem. Een stichting die een prijslijst publiceert met vrijwaringstarieven voor als je een foto wilt gebruiken waar je de rechthebbende niet van kan vinden. De stichting wijzigde in 2020 haar naam in Stichting Beeld Anoniem.

 Advocaten zoals Van Boven verwijzen maar wat graag naar jurisprudentie uit 2018 met Broodje Ros met Foto Anoniem. Een akelige uitspraak waarbij een eenmanszaak op haar Facebookpagina twee foto’s van Pannevis had gebruikt en waarbij Van Boven tijdens de procedure nieuwe claims heeft toegevoegd. Die uitspraak haalde eveneens de pers. De eigenaresse kreeg door de publiciteit veel negatieve reacties en reviews. Van lolbroeken die verkondigden dat de broodjes in haar zaak gratis zijn tot trollen op haar Facebookpagina die over de waarde van haar huis beginnen.

Een jaar na het vonnis heeft de veroordeelde vrouw haar broodjeszaak vanwege alle negativiteit gesloten.

In beide rechtszaken, vishandel Sontplein en Broodje Ros, kende de rechtbank naast de hoge vergoeding voor de foto een volledige veroordeling toe van de proceskosten van de tegenpartij, waardoor de schade flink is opgelopen. Onbegrijpelijk want voor dit soort futiliteiten, onbedoelde inbreuken waarbij de foto op eerste verzoek is verwijderd, geldt volgens de richtlijn Indicatietarieven in IE-zaken sinds april 2017 het liquidatietarief dat fors lager ligt.

Over de grens kennen ze Pannevis inmiddels ook. Daar noemen ze het beestje gewoon bij zijn naam: “Pieter Pannevis, de grote baas van fotografiebedrijf Yummy Food Foto’s uit Nijkerk”. In Nederland worden namen van trollen en hun advocaten veelal angstvallig verzwegen in de media. Ergo, mensen durven hun ervaring vaak niet eens te delen, bang om weer in een procedure verzeild te raken.

Slachtoffer van René Hendriks

Op Facebook reageerde een andere cliënt van advocaat Van Boven, fotograaf René Hendriks, onder het nieuwsbericht over de vishandel. René Hendriks beheert twee nieuwssites, regio15.nl en district8.net, waar hij zelf en freelancers foto’s voor aanleveren.

Ervan overtuigd dat deze trol, die al jaren wappert met andermans auteursrechten, eindelijk eens billenkoek had gekregen vroeg ik hem naar de einduitspraak van deze tussenuitspraak. De rechter had zijn advocaat Van Boven opgedragen om bewijs te leveren dat Hendriks en zijn BV gerechtigd zijn om uit eigen naam schadevergoedingen te vorderen wegens inbreuken op de rechten van de aangesloten freelance fotografen.

Dat bewijs lijkt niet geleverd. De rechter heeft genoegen genomen met mondelinge overeenkomsten met de freelancers die gedaan zouden zijn voorafgaande aan de procedure. Gedaagden zijn veroordeeld tot het betalen van 65.000 euro, de eigen proceskosten komen daar nog bovenop. Daar staat geen nul te veel: vijf- en zestig duizend euro!

Dramatisch in deze zaak is dat er volgens mij helemaal geen rechten geschonden zijn. Gedaagden hadden, zover ik het begrijp uit het vonnis, nieuwsfeeds met hyperlinks ingesloten waarmee bezoekers naar de websites van Hendriks gelokt werden. Met wat tekst en foto’s werd er verwezen naar de originele berichten op de websites van Hendriks.

Foto’s embedden in combinatie met een hyperlink geldt sinds het Europese Svensson-arrest als een mededeling aan bestaand publiek. Hendriks beweert echter dat met de foto’s die automatisch, door het insluiten van de nieuwsfeed, tijdelijk of in kleiner formaat op de server van het slachtoffer zijn terechtgekomen rechten worden geschonden. De rechter volgt Hendriks daarin.

Het beroep van gedaagden op het citaatrecht faalt, terwijl er toch echt letterlijk in de wet staat dat persoverzichten toegestaan zijn, art. 15a Auteurswet: “Onder citeren wordt in dit artikel mede begrepen het citeren in de vorm van persoverzichten uit in een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift verschenen artikelen.”

De rechter concludeert  in het tussenvonnis echter (bij punt 4.16) dat  niet voldaan is aan de voorwaarden om een beroep te doen op citaatrecht.

Ik ken vier uitspraken waar Hendriks met zijn BV op eigen naam schadevergoeding vorderde, alle vier met juriste Charlotte Meindersma als gemachtigde: 18 december 2017, 19 december 2017, 5 februari 2018 en 12 maart 2018. Eén zaak verloor Hendriks, op HoeMannenDenken en HoeVrouwenDenken het relaas van gedaagden over wat zij bestempelen als een "klotograaf".

Roel Dijkstra: kassa!

Bij mij kwam Roel Dijkstra in beeld door de brief die hij met Kitty van Boven verstuurde naar de rechterlijke macht. Een klaagzang namens 100 fotografen dat procederen niet meer winstgevend was nu rechters steeds vaker proceskosten en opslagen reduceren. De brief was aanleiding voor mijn petitie met een verzoek aan de wetgever om de rechter er tussenuit te halen bij eenvoudige fotogeschillen.

Door de petitie werd ik gevraagd om mee te kijken bij twee rechtszaken met Van Boven als gemachtigde voor Roel Dijkstra. Beide zaken gingen over een foto uit de map ‘Get the picture’ van het enorme archief van Dijkstra. De foto’s stonden destijds bovenin de zoekresultaten bij Google en waren fullsize te downloaden vanaf de landingspagina op de website van Dijkstra.

De copyrightvermeldingen stonden op die landingspagina echter onder de ‘vouw’, zie screenshots bij mijn blog over de Turkse pizzafoto. Bij beide zaken beweerde Dijkstra de maker te zijn en vorderde hij o.a. schade wegens het ontbreken van zijn naam. Bij de tweede zaak ‘Hand met pillen’ is gevraagd naar bewijs van makerschap. En ondanks dat Dijkstra dat bewijs niet geleverd heeft wees de rechter zijn vordering toe.

Qua stijl en tijdsverloop vermoed ik dat de fotograaf die handelt onder de naam ‘Get the picture’ de maker is. En dat ze de foto ook verkocht heeft via Dijkstra BV, een andere cliënt van Kitty van Boven. Maar ja, een vermoeden is uiteraard niet voldoende bij rechters die ondanks betwisting en zonder bewijs doodleuk aannemen dat Dijkstra de maker is.

Geen van beide vonnissen is gepubliceerd. Ze kunnen het daglicht kennelijk niet verdragen, achterkamertjesvonnissen vind ik het.

Als je in de internetarchieven duikt ontdek je dat Dijkstra al lang bezig is met ‘trollen’. Vermoedelijk begon het met de foto van Bokito gemaakt door Ineke Schraage, waar hij op slinkse wijze de rechten van verwierf.

Op sociale media schept hij op over zijn praktijken en spreekt hij van dieven, terwijl ik de gedaagden die worden veroordeeld zie als slachtoffers van een pervers systeem.

Recentelijk zag ik een paar claims voor portretfoto’s van Dijkstra voorbij komen. Hij trekt zich blijkbaar niets aan van de AVG en zijn verloren rechtszaak over een foto van Mathijs Bouman. Een in opdracht gemaakt portret is een persoonsgegeven dat Dijkstra volgens de AVG niet zonder toestemming van de geportretteerde op een andere wijze dan afgesproken bij opdracht mag gebruiken. Het ging in de rechtszaak over een klein fotootje dat Bouman zelf verstrekt had aan de gedaagde partij.

Dijkstra beweerde dat hij door de publicatie €3.000 aan inkomsten was misgelopen terwijl hij overduidelijk geen toestemming had van Bouman om diens portret te exploiteren.

Dijkstra ging zelfs in hoger beroep over deze futiliteit omdat hij meende dat hij recht had op naamsvermelding. De ellende voor Dutch News begon op 2 januari 2018 met de eerste sommatiebrief en eindigde ruim vierenhalf jaar later op 11 oktober 2022 met het verlossende arrest. Dijkstra moest €13.000,- van de advocaatkosten van Dutch News betalen. Of dat de werkelijke kosten van de advocaat van Dutch News, Corstiaan Kan, dekte weet ik niet, dat bedrag wordt in het arrest niet vermeld.

Durk Bosma ontving een claim van Van Boven namens Dijkstra voor zijn eigen portret dat een andere partij, Marketingfacts.nl, gebruikt had bij een artikel van zijn hand.

Er volgde enige discussie, zie LinkedIn Durk Bosma, die eindigde met een brief van Van Boven dat het gebruik van de portretfoto’s door Dijkstra onder de AVG toegestaan was vanwege journalistieke doeleinden. Dat lijkt mij klinkklare onzin en hopelijk pakt de door Bosma ingeschakelde Autoriteit Persoonsgegevens het op.

Valse auteursrechtenlobby

Dat fototrollen een val opzetten, op vakantie gaan en hun advocaat het vuile werk laten doen terwijl slachtoffers nachtenlang wakker liggen van het onrecht en de financiële gevolgen, vind ik wanstaltig. Dat auteursrechtadvocaten ons kostbare rechtssysteem met futiliteiten belasten en zoveel mogelijk uren proberen te schrijven is schandalig. Maar dat sommige rechters deze praktijken faciliteren en de burger niet beschermen is onverteerbaar. Het ondermijnt onze rechtsstaat.

Dat er sprake is van verwevenheid tussen de rechtspraak en advocatuur ontdekte ik in augustus 2021 bij een rechtszaak met het Haarlemse advocatenkantoor Le Poole Bekema tegen een Rotterdammer van Turkse afkomst. De man, de Nederlandse taal in geschrift niet machtig, was door de rechtbank in Haarlem weggestuurd toen hij zich mondeling kwam verweren met de mededeling dat hij zijn verhaal door een advocaat op papier moest laten zetten.

Onbetaalbaar voor deze man dus ik heb hem geholpen en de rechtbank uitgelegd dat de dagvaarding van advocaat Frans-Jan Hulsbergen het eerste was dat deze man op papier had ontvangen én dat hij een schikkingsvoorstel had gedaan van 1.450 euro. De man moest 7.000 euro betalen. Advocaat Hulsbergen gaat na de uitspraak door met intimideren en ik doe tevergeefs mijn beklag bij zijn werkgever, advocaat Anne Bekema. De andere naamgever van het kantoor, Bas le Poole, blijkt niet meer werkzaam als advocaat, die is rechter geworden.

De man komt in aanmerking voor gesubsidieerde rechtsbijstand maar geen advocaat te vinden die de zaak wil doen. Uiteindelijk kom ik terecht bij Victor den Hollander. Die dacht vermoedelijk met een ‘ons-kent-ons’ te maken te hebben en stak de loftrompet over Kitty van Boven. Ook Den Hollander weigerde uiteindelijk de zaak te doen.

Hulsbergen is geen advocaat meer en werkt tegenwoordig als griffier bij de rechtbank Haarlem. Een andere advocaat van Le Poole Bekema, Maurice Joppe, werkt alweer enige tijd bij de rechtbank Gelderland. Hij is de rechter van de nieuwsfeed-zaak van René Hendriks.

Bij een andere rechtszaak dook Anne Bekema weer op. Een ondernemer klopte bij mij aan met een megaclaim van 275.000 euro namens een partij die overduidelijk wappert met andermans rechten. We hebben om bewijs gevraagd doch hij is gelijk door advocaat Radboud Ribbert voor de rechter gedaagd. Bij dat soort bedragen is een advocaat verplicht. Ik kon hem na mijn mislukte zoektocht voor de Rotterdammer niemand adviseren en hij kwam wrang genoeg uit bij Anne Bekema.

De rechter wijst vrijwel de hele claim af maar presteert het om het vonnis hoofdzakelijk te laten gaan over die ene foto waarvoor wel een schadevergoeding is toegewezen. De ondernemer krijgt bovendien twee derde van zijn advocaatkosten van 37.500 euro vergoed.

Behalve ongelooflijk veel tijd en stress heeft de rechtszaak de ondernemer, ondanks dat hij voor 99 procent gelijk kreeg, meer dan 13.000 euro gekost. En ik vrees dat als hij bij aanvang niet zelf had gevraagd naar bewijs van rechten dat hij persoonlijk failliet was gegaan. Advocaat Ribbert had namelijk zijn B.V.’s én hem in persoon gedaagd.

Tot slot de recentste uitspraak die de verwevenheid tussen advocatuur en de rechterlijke macht goed laat zien.

Hof Leeuwarden heeft eindelijk, na vier keer uitstel, uitspraak gedaan in een soortgelijk geschil als dat van Mathijs Bouman. Een hoger beroep over een portretfoto met eveneens advocaten Kitty van Boven en Corstiaan Kan. De optie uit een noot op het arrest van Bouman is succesvol aan het hof voorgelegd en Van Boven wint.

De gedaagde partij, een kleine onvermogende stichting, heeft bijna 20.000 euro aan schade, waarvan twee derde voor eigen proceskosten, te weten het salaris van Kan. Onbegrijpelijk waarom het hof een zitting heeft gelast, bakkeleit over futiliteiten en de stichting in financiële problemen brengt. Ik vind dat machtsmisbruik.

De stichting had al erkend dat ze de naam van de fotograaf vergeten was, had de foto verwijderd en buitenrechtelijk 500 euro aangeboden om te schikken. Het hof geeft hier de boodschap af dat je gewoon moet betalen wat Van Boven vordert ongeacht of de vordering klopt, in dit geval was dat bij aanvang 1.500 euro.

Corstiaan Kan is sinds 1 oktober 2024 geen advocaat meer en begonnen aan een opleiding tot rechter. Op de uitspraak, eveneens van 1 oktober 2024, ontbreekt zijn naam en prijkt de naam van kantoorgenoot Marcel de Zwaan. De naam van Kitty van Boven ontbreekt eveneens in het arrest. Op haar plaats staat mr. I.M.C.A. Reinders Folmer.

Dubieuze kampioen Kitty

Bij bijna een derde van de uitspraken in mijn eigen archief over meestal dubieuze fotoclaims was het advocatenkantoor I-EE van Kitty van Boven betrokken. De ene uitspraak nog ellendiger dan de ander. Rechters gaan keer op keer mee in haar ‘waarheid’ en borduren voort op de daaruit ontstane jurisprudentie. Ik zou er een boek mee kunnen vullen. En dat zijn louter de gepubliceerde vonnissen, het topje van ijsberg waarschijnlijk.

Alle drie de fotografen in dit artikel publiceren hun foto’s zonder enige bescherming op het openbare internet. Met de rechtermuisknop zijn de foto’s in groot formaat te downloaden. Meerdere keren is een rechter daarop gewezen. Ik vind het pure uitlokking. Het is o zo makkelijk om de foto’s tegen downloaden, hotlinken en het insluiten via een nieuwsfeed te beschermen. Dan is voor iedereen duidelijk dat de foto’s niet gratis gebruikt mogen worden. Het staat letterlijk in de wet, art. 29a.2 Aw:
“Degene, die doeltreffende technische voorzieningen omzeilt en dat weet of redelijkerwijs  behoort te weten, handelt onrechtmatig.”

Don’t shoot the messenger. Als mijn toon u irriteert, dan moet u zich eens afvragen of u niet in het frame van diefstal dat fototrollen met hun advocaten verspreiden bent getrapt. Een fotootje overnemen is geen diefstal, de afhandeling van deze zaken gaat alle perken te buiten en vind ik een grotere misdaad dan het onbenullig overnemen van een foto.

Maar ja, wat heb je aan een wetten en regels als rechters in dienst staan van de advocatuur. Voor de goede orde, er bestaan uiteraard onafhankelijke rechters die zo rechtvaardig mogelijk proberen te oordelen. De gedateerde auteurswet is eveneens debet aan het gebrek aan uniformiteit in de jurisprudentie waardoor advocaten eindeloos kunnen bakkeleien over futiliteiten die al lang niet meer over de essentie gaan: rechtvaardigheid.