We zijn al lang gewaarschuwd voor de dreigende ondergang van de traditionele journalistiek door digitale ontwrichting. Maar sommige techgiganten, ooit zelf de onderbrekers, hebben zichzelf gepositioneerd als redders van de journalistiek.

Programma's zoals de Google News Initiative beloven om niet alleen de journalistiek in leven te houden, en door innovatie mogelijk te maken, de journalistiek toekomstbestendig te helpen maken. Een groot deel van de media-industrie heeft deze financiële en technische steun verwelkomd. Voor kleinere, krap bij kas zittende nieuwsredacties kan het ze het bestaan en werken substantieel veranderen.

Afhankelijkheid vergroot

De moderne journalistiek is voor distributie van haar output al sterk afhankelijk van de platforms van big tech. De toevoeging van nieuwe financiële dimensies aan deze relatie roept dringende vragen op over de onafhankelijkheid van de pers.

We hebben onderzocht hoe het "filantrokapitalisme" van big tech de nieuwsindustrie zou kunnen veranderen, waarbij we ons hebben gericht op landen in het Zuiden van de wereld, waar dergelijke financiering een buitenproportionele rol kan spelen. Onze bevindingen suggereren dat er een web van afhankelijkheid ontstaat tussen nieuwsredacties die krap bij kas zitten en de diepe zakken van Silicon Valley. Dat biedt een aantal belangrijke lessen, zowel voor mediaorganisaties als voor de techgiganten zelf.

Big tech is nu diep verweven met de moderne journalistiek. Platformen zoals Google en Facebook domineren distributie naar publiek. Nieuwe spelers zoals OpenAI gaan met een revolutionaire manier met journalistieke productie aan de slag. De vitale digitale infrastructuur van Silicon Valley is verweven met de journalistiek en innovatie daarvan. Ze hebben evenwel het traditionele verdienmodel voor nieuws ontwricht.

Geld van Google

De Innovation Challenge, onderdeel van Google News Initiative’s, biedt geselecteerde nieuwsorganisaties subsidies om nieuwe manieren te onderzoeken om technologie in de journalistiek te integreren. Begonnen in 2018 heeft het ongeveer $30 million gedoneerd aan meer dan 200 projecten in 47 landen.

Om deze relatie te onderzoeken, hielden we 36 diepte-interviews met betrokken mediaorganisaties in Afrika, Latijns-Amerika en het Midden-Oosten. Deze regio’s in de Global South kennen doorgaans relatieve politieke instabiliteit, een digitale kloof, beperkte financiering en een gebrek aan geletterdheid voor media. Dit alles kan nieuwsorganisaties kwetsbaarder kunnen maken voor de invloed van big tech.

Geweldige ideeën, moeilijke uitvoering

Ons onderzoek behelst een breed scala aan spannende journalistieke technologieprojecten in de Innovation Challenge. Maar veel projecten slaagden er niet in om verder te komen dan de beginfase of op lange termijn te overleven.

Neem twee veelbelovende projecten in Brazilië. De app Lume, een samenwerking van negen journalistieke organisaties, was ontworpen om lokaal nieuws toegankelijker te maken voor mensen met een visuele beperking. ConfereAI testte de inzet van kunstmatige intelligentie om gebruikers te helpen de juistheid van links en korte teksten te controleren. Beide projecten hadden een veelbelovende start, maar sneefden vanwege financiële en technische redenen.

Schaars succes

Van de 36 respondenten gaf driekwart aan moeite te hebben met het implementeren van nieuwe technologie. Veelal ontbraken de middelen of expertise. Veel nieuwsorganisaties hadden de technische ontwikkeling uitbesteed aan buitenlandse bedrijven en individuen, zoals in de Verenigde Staten, Canada of in de Europese Unie.

Dat kan op korte termijn geld en tijd besparen. Maar als bredere trend geeft toont dit een ongewenste afhankelijkheid, die ten koste gaat van de mate waarin nieuwsredacties hun eigen vaardigheden en expertise kunnen opbouwen. Er is sprake van “digitaal kolonialisme”.

Degenen die probeerden om projecten lokaal uit te voeren, hadden andere uitdagingen. Mediaorganisaties, vooral in Afrika, hadden moeite met de hoge salarissen om technisch talent aan te trekken. Techbedrijven bieden hogere salarissen dan nieuwsredacties, vaak in buitenlandse valuta zoals dollars of euro's.

Dat wil niet zeggen dat er geen succesverhalen waren. Google moedigde sommige organisaties aan om in te zetten op duurzaamheid, zoals Stears in Nigeria. Dat bouwde een abonnementenservice waarmee Afrikaanse uitgevers betaaldiensten kant-en-klaar konden invoeren.

Maar succes was helaas onhaalbaar voor veel andere projecten. Minstens acht projecten van de organisaties die we hebben geïnterviewd, werden stopgezet of nooit openbaar gemaakt.

Google’s imago

Google is jarenlang fel bekritiseerd door uitgevers die haar beschuldigden van het profiteren van nieuws zonder ervoor te betalen. Google probeert dit te compenseren als ‘filantrokapitalistische’ organisatie. De initiatieven voor steun aan de nieuwsindustrie helpen om goodwill op te bouwen bij journalisten, mediaorganisaties en beleidsmakers. Maar we moeten sceptisch zijn, want deze strategie dient Google's bredere belangen.

Het programma heeft als nevendoelstelling deze bedrijven, mensen en overheden te helpen in de lobby voor een gunstiger klimaat voor regelgeving, bijvoorbeeld om een plicht te ontlopen om uitgevers direct te vergoeden voor gebruik van nieuws. Regelgevers over de hele wereld scharen zich steeds vaker achter dergelijke voorstellen, onder krachtig verzet van Google, zoals in Brazilië.

Om te overleven moet de journalistiek technologie blijven omarmen. Maar dit mag nooit ten koste gaan van de onafhankelijkheid van redacties. Nieuwsorganisaties moeten prioriteit geven aan het opbouwen van directe relaties met hun publiek, om de afhankelijkheid van platforms te verminderen. Ze moeten actief deelnemen aan debatten over beleid dat de toekomst van de relatie tussen nieuws en technologie bepaalt.

Google zelf kan met donaties positief bijdragen aan de journalistiek. Maar onze bevindingen suggereren dat Google zijn criteria zou moeten verbreden om een diverser scala aan nieuwsorganisaties over een langere periode te ondersteunen.

De ondersteuning moet verder reiken dan technologische innovatie en ook journalistieke projecten ondersteunen die de basis van nieuwsorganisaties steviger en onafhankelijker maakt

*) Mathias Felipe de Lima Santos is docent aan de afdeling Media, Communications, Creative Arts, Language and Literature at Macquarie Universiteit in Sydney. Dit artikel verscheen eerst bij The Conversation.

**) Photo by Pop & Zebra on Unsplash