Hel en verdoemenis over Liempde

Het is niet ondenkbaar dat leden van een raad van bestuur niet altijd begrijpen hoe het collectieve mechanisme werkt van de onzichtbare klant, die vanuit zijn veilige thuisomgeving, vanachter de computer, toenadering zoekt. Hoeveel zijn het er? Hoe reageren ze? Hoe laat zijn ze actief? Wat is het belang van corporate waarden? Elke onderneming is als Rome: er leiden meerdere wegen naartoe, en we weten nog niet precies hoe de consument gebruikmaakt van die meerdere wegen.

Het is de bestuurders niet te verwijten - sommigen van hen zijn opgegroeid in een internetloos tijdperk. Een klant stond op de stoep, of werd doorverbonden door de centrale. Of hij werd gestrikt door ronselaars en colporteurs, ook wel tussenpersonen of intermediairs genoemd.

Ondertussen viel de Berlijnse Muur, werd de aarde steeds warmer en verwierf internet in een paar jaar de status waar gas, water en elektriciteit decennialang voor hadden moeten vechten.

Koortsachtig overleg op topniveau van de bank vond plaats, jaren geleden. "Disintermediatie", zo hoorde men gonzen op holle congressen. Virtuele banken werden geopend. The Security First Network Bank werd ons in het begin van de jaren 90 dreigend gepresenteerd. Het openingsscherm van die bank was de metafoor van een kantoorhal, met een balie, een loket en een beeld van een medewerkster die ingewikkelde vragen kon beantwoorden.

Het kenmerk van deze periode van de sluipende omwenteling was dat een onderneming op twee manieren goed kon reageren: ofwel ze bezat zelf een lenigheid van reactie die inspeelde op de ontwikkelingen, ofwel ze beschikte over een groep van adviseurs die de raderen van het grote denken insmeerden met eigentijdse wonderolie. En zo kwam het dat er ferme reorganisatieplannen werden gepresenteerd. Bankkantoren werden gesloten (en later weer geopend). Catalogi bleven als boek verschijnen, verdwenen vervolgens gedeeltelijk en kwamen weer in een andere gidsvorm terug. Verzekeraars doken van overal op en er ontstond steeds meer de behoefte om te vergelijken.

De moraal tot zover: het is de plicht van bestuurders en regenten om te beschikken over de kennis om nieuwe ontwikkelingen en situaties te beoordelen. Die kennis heb je jezelf eigengemaakt, ofwel je kunt er makkelijk bij. Het speelt vooral in een tijdsgewricht waarin veel verandert.

De hacker is lang niet zo subversief

Iets anders nu. In 1989 verscheen het eerste nummer van het tijdschrift Hacktic. Hackers in die tijd waren als marsmannetjes. Ze konden in de diepste krochten van een computer treden, ze hadden het vermogen om gesloten netwerken te ontmantelen, ze kregen het imago van een kruising van Tijl Uylenspiegel en Robin Hood. De hackers vonden elkaar dankzij hetzelfde netwerk waardoor ze bestaansrecht hadden gekregen. Ze besloten om Olympisch bij elkaar te komen: elke vier jaar.

Een virtuele community bestaat immers bij de gratie van de kracht van de fysieke pendant. Meer dan wat tenten, kratten cola, pizzadozen, stroomvoorziening en een dikke pijp naar het internet hebben ze niet nodig. En hun laptop natuurlijk. Met een paar duizend komen ze bij elkaar, tonen trots hun code, spreken met, en leren van elkaar, en na een paar dagen waaieren ze weer uit naar hun zolderkamers. Niets aan de hand. Dit jaar gaat het evenement 'What The Hack' eind juli plaatsvinden op het Landgoed Velder te Liempde.

En dat kwam de burgemeester van Boxtel, meneer Van Homelen, ter ore. Hackers? Waarom nu juist in mijn gemeente? In deze tijd van terroristische dreigingen? Is er geen verhoogd risico voor de omgeving? En bij gebrek aan intrinsieke kennis over het hackersvolk liet hij zich gretig voorlichten en waarschuwen. Met een ketting om je nek weet je misschien wel veel over besturen en systemen, maar daarmee nog niet van besturingssystemen. Het resultaat van de voorlichting was dat hij de vereiste vergunning niet verleende uit vrees dat "de openbare orde en veiligheid in gevaar komen".

Het was eerder gebeurd. In 2001 wilden de hackers op de campus van de Universiteit Twente bijeenkomen, en ook toen werd het college van de universiteit gewaarschuwd dat ze persoonlijk aansprakelijk zouden worden gesteld als ze toestemming voor de bijeenkomst zouden verlenen. Het feest ging uiteindelijk gewoon door, en vredig hackten ze een paar dagen op de campus. Geen wanklank viel.

Ook in Liempde zal het toch doorgaan. De burgemeester is inmiddels bijgedraaid, de politie en de brandweer zijn ook om. Het bleek allemaal minder subversief dan werd gevreesd en de verwachting is dat de nodige vergunningen spoedig alsnog worden verleend.

En het is maar goed ook. We hebben veel aan het hackersvolk te danken. Zonder hackers zou Windows een vergiet zijn met gaten als watermeloenen. Als een hacker een beveiligingsbug in Windows vindt, wordt Microsoft gewaarschuwd en de tijd gegund om er wat aan te doen. Pas daarna volgt een publicatie.

Dezelfde procedure geldt overigens bij Linux, met dat verschil dat de rollen minder duidelijk verdeeld zijn: de makers zijn de krakers. Beveiligingsfouten bij banken of verzekeraars zullen door de modale hacker worden opgespoord en gemeld. Het waren de hackers die de regiocode van dvd-spelers leerden te omzeilen, of hoe je het 'inkt-op'-signaal van sommige printers het zwijgen kunt opleggen. De inkt is helemaal niet op namelijk, maar de inktfabrikant wil ons weer wat van zijn schaarse waar tegen woekerprijzen aansmeren. En het zijn ook de hackers die voortdurend pleiten voor open, gestandaardiseerde software en het belang van privacy.

Iedere multinational doet er verstandig aan een corporate nerd te sturen naar de hackersbijeenkomst te Liempde, de bijeenkomst die bijna niet was doorgegaan als de burgemeester niet alsnog bereid was geweest om terug te komen op zijn op 3 mei gestuurde brief.

De burgemeester van Boxtel kon geen treffender voorbeeld aanreiken van een vooroordeel. Hij was in eerste instantie onmachtig om te beoordelen wat het evenement zou betekenen voor zijn gemeente.

Vervolgens was een combinatie van scepsis en een dreigende waarschuwing op hoog niveau voldoende om te denken dat het hier ging om een internationale bende van oplichters en virusverwekkende paria's. Dood en verderf, hel en verdoemenis, en na vier dagen en drie nachten zou Liempde overwoekerd zijn door een plaag van spinnen en sprinkhanen, zouden de wolken zich samenpakken in de driehoek Vrilkhoven-Kasteren-Hezelaar en zou het donker worden, heel lang heel donker. In de geschiedenisboeken van de dertigste eeuw zouden Liempde en Pompeji in één adem worden genoemd.

'What the Hack' zal toch doorgaan, op het Landgoed Velder te Liempde. Moge iedere bestuurder en regent van Nederland het zich blijven realiseren: weet wat je besluit en besluit alleen maar over zaken waar je iets van weet. Het is een grote uitdaging, de aarde draait sneller dan ooit.

Joost Steins Bisschop, 1 juli 2005, © 2005 Het Financieele Dagblad