Rijkswaterstaat gaat de brug over het Noordhollandsch Kanaal bij Purmerend in de A7 vanaf 7 april tot en met augustus 2024 vernieuwen, waardoor de helft van de A7 nog maar beschikbaar is voor het snelverkeer. Dat gaat ten koste van de doorstroming tussen Hoorn en Amsterdam. De sluipwegen rond Purmerend gaan dicht in de ochtendspits.

Rijkswaterstaat adviseert weggebruikers om het openbaar vervoer te gebruiken of vakere thuis te werken, en wil daarbij helpen met cadeaubonnen en NS-kortingkaarten. Alle automobilisten die frequent van de weg gebruikmaken, zo’n drie tot vier keer per week, mogen een som geld of kortingkaart claimen. Dit betekent dat de eigenaren van de auto’s waarvan de kentekens tenminste drie keer per week in de spits gescand zijn in een databank kunnen of ze in aanmerking komen voor geld of kortingkaart.

De woordvoerder van Rijkswaterstaat West-Nederland Noord: “We stoppen alle kentekens in een database. Mensen kunnen dan later deze maand checken of ze aan de eisen voldoen."

De beloning is alleen geldig voor mensen die nu al veel over de weg rijden. Forenzen die al een abonnement op de trein hebben krijgen geen korting. De kortingskaarten voor de NS, voor 20 procent korting in de spits en 40 procent korting in de daluren, gelden voor een periode van vijf maanden.

De geldelijke beloning bedraagt waarschijnlijk zo’n 300 euro, te besteden aan busreizen, of te innen als extraatje als automobilisten gaan fietsen of vaker blijven thuiswerken. Er wordt een app gemaakt voor het claimen en volgens de woordvoerder wordt de fraudegevoeligheid (“ken ik ff vange”) daarin geminimaliseerd. “Het is een zetje in de rug om het gebruik van de auto te verminderen, het gaat niet om enorme bedragen”, aldus de woordvoerder.”

Privacyvragen

Mag dit scannen van kentekens en identificeren van eigenaren plaatsgrijpen van de AVG? Arnoud Engelfiet stelt in een blogpost op Ius Mentis: “Kentekens zijn persoonsgegevens. Het belonen van omrijders is geen taak van Rijkswaterstaat, in ieder geval geen wettelijke. Je komt uit bij het eigen gerechtvaardigd belang van Rijkswaterstaat dus, en eventueel van medeweggebruikers die minder file hebben…Het lijkt me dat het goed laten functioneren van de doorstroming van het verkeer een algemeen belang is.”

De tweede vraag is of het veelvuldig scannen van alle kentekens en opslag in een databank, het combineren met data van eigenaren en de opslag voor langere tijd proportioneel is, dus niet te omvangrijk. De derde vraag is of er geen andere opties zijn die privacy minder schenden, de subsidiariteit.

Engelfriet: “Hier wordt er eigenlijk niets met de gegevens gedaan, tenzij de kentekenhouder zich meldt om aanspraak te maken op de beloning. Dat is weliswaar geen toestemming in de zin van de AVG maar wel een duidelijke privacyvriendelijke maatregel. Dus ik zie niet zo veel problemen.”

Besluit om AVG te mijden

In deze is er een wettelijke grondslag in artikel 44 van het Besluit administratieve bepalingen inzake het wegverkeer (BABW), zo’n regeling die niemand kent maar kennelijk is goedgekeurd door de toezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens. Daarin staat:

“De verwerking van kentekengegevens met behulp van een technisch hulpmiddel ten behoeve van een spitsmijdenproject is slechts toegestaan als er sprake is van:
a. groot onderhoud of renovatiewerkzaamheden;
b. werkzaamheden tijdens aanleg of uitbreiding van infrastructuur, of
c. concrete voorbereiding van de feitelijke werkzaamheden beschreven onder a of b.

En de kortingactie brugaanpassing van de A7 is zo’n ‘spitsmijdenproject, zo is af te leiden uit een feitenrelaas van Rijkswaterstaat. De Tweede Kamer heeft in 2016 drie moties aangenomen over spitsmijdenprojecten, aangaande kentekenregistratie en beloning.

 Een actie waarbij rechtstreeks geld wordt uitgekeerd aan automobilisten die de spits mijden mag alleen ingezet worden als er sprake is van grootschalige wegwerkzaamheden. Per individuele deelnemer mag maximaal drie maanden beloning worden uitgekeerd. Cameraregistratie (ANPR) mag alleen worden ingezet voor spitsmijdenprojecten tijdens grootschalige wegwerkzaamheden, conform de genoemde BABW.

Een betrekkelijk gering deel van de autorijders die kist voor de beloning heeft al een groot effect. Tijdens de coronacrisis bleek dat 16 procent minder autokilometers op snelwegen leidde tot 70 procent minder verlies aan reistijd oftewel wachten in files.

Anders gesteld: (mogelijke) schending van privacy weegt hier op tegen de voordelen van minder filevorming.

*) Beeld: Rijkswaterstaat; A7 bij Purmerend