Neem de onrust binnen de creatieve gemeenschap, waar de opkomst van AI-tools zowel fascinatie als vrees oproept. Voor kunstenaars en creatieve professionals is de gedachte dat hun unieke talenten en vaardigheden gerepliceerd of zelfs overtroffen kunnen worden door een machine ongetwijfeld verontrustend. Het unieke karakter van hun werk, hun trots, lijkt ineens niet meer zo exclusief.

Toch is het niet allemaal kommer en kwel. Er zijn velen die AI verwelkomen als een partner in het creatieve proces, een digitale muze die nieuwe deuren opent naar ongekende artistieke werelden. Deze pioniers vinden in AI geen concurrent, maar een vriend die de creatieve potentie exponentieel vergroot. Hun creatieve output, verrijkt met AI, bereikt hoogtes en snelheden die voorheen ondenkbaar waren.

Eigen symfonieën

AI heeft ook het potentieel om de kunsten te democratiseren. Denk aan de muziekliefhebber die nooit een noot heeft leren spelen, maar nu, met behulp van AI, zijn eigen symfonieën kan componeren. Of neem dit artikel, geschreven in samenwerking met ChatGPT. Mijn inhoud, maar wel een stuk lekkerder leesbaar dan wanneer ik het helemaal alleen had moeten doen.

Je zou AI kunnen zien als een enorme doos met Legosteentjes, en een machine die op commando een bouwwerk voor je creëert. Iedereen, ongeacht zijn of haar vaardigheidsniveau, kan de steentjes laten samenvoegen tot een unieke creatie. De complexiteit en schoonheid van die creatie hangen echter af van de visie en inbreng van de opdrachtgever. Het is de menselijke inbreng die het verschil maakt.

Verlies-aversie

Waar komt dan de angst voor AI vandaan? Het menselijk brein is gevoelig voor verlies-aversie: we vrezen meer wat we kunnen verliezen dan we waarderen wat we kunnen winnen. In het geval van AI vrezen we het verlies van de noodzaak voor menselijke creativiteit.

Deze angst verliest zijn grip als we terugkijken op de technologische vooruitgang uit het verleden. Neem de mobiele telefoon: toen we er nog geen hadden, wilden we onze onbereikbaarheid niet kwijt, nu we eraan gewend zijn, willen we onze beréikbaarheid niet kwijt.

Zo zal het ook zijn met AI. Over een aantal jaren zullen we de creatieve tools die AI biedt, niet willen missen. We zullen niet meer terug willen naar een tijdperk waarin elke creatieve uiting handmatig moet worden vervaardigd, en enkel toegankelijk is voor een selecte groep. Dit geldt nog sterker voor jonge mensen die al op school toegang hadden tot deze AI-tools.

Tegelijkertijd kunnen we ook een tegenbeweging verwachten: herwaardering voor menselijke creativiteit en het ambacht. Waarschijnlijk vooral populair onder de intellectuele elite; wat dat betreft verandert er misschien niet veel ten opzichte van vandaag.

Perspectief

De kwestie of AI de menselijke creativiteit ten goede of ten kwade komt, hangt dus sterk af van het perspectief. Ben je bang om iets kwijt te raken of zie je het als een nieuwe mogelijkheid? Verandering is onvermijdelijk, daar kunnen we het over eens zijn. De symbiose tussen mens en machine luidt een nieuw tijdperk van creatieve expressie in, waarin de grenzen van onze verbeelding opnieuw worden gedefinieerd.

* Deborah Nas is hoogleraar innovatie bij Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft. Deze opinie verscheen eerder in De Telegraaf