Tanya* vertelt me hoe belangrijk haar Methodistisch Christendom voor haar is. We chatten via een videogesprek en ik zie Tanya's woonkamer op de achtergrond. Dit is toevallig ook haar werkruimte, want Tanya, die 50 is, werkt fulltime voor de telefoon en de cam.

Voor Tanya is het verdienen van haar brood met sekswerk helemaal niet in strijd met haar geloofsovertuiging. Tanya vertelt dat ze een klant had die met haar sprak over zijn plezier in het dragen van vrouwenkleding. Hij nam haar in vertrouwen omdat ze beiden dezelfde religieuze identiteit deelden.

Hij [de cliënt] begon meer en meer te praten ... hij zei dat ik luisterde ... hij vertelde me dat hij elke zondag naar de kerk gaat en dat hij een ouderling is en dat hij zich openstelt. Ik zei ook tegen hem ... dat ik vroeger elke week naar de zondagschool ging en zo kwamen we in contact ... want ik ga niet OMG toen hij het me vertelde. En hij vroeg me of ik nu nog steeds naar de kerk ga, en ik zei nee maar ik bid en geloof nog steeds in God, en hij zei dat dat mooi was.

Tanya stelde haar cliënt gerust dat hij zich “niet schuldig hoefde te voelen”, dat wat ze deden niet "verkeerd" was. Ze vertelde hem zelfs: “Ik wed dat er andere mensen in de kerk zijn die het doen.”

Tanya was een van de 11 sekswerkers met wie ik sprak en die allemaal spirituele en religieuze overtuigingen hadden. Ik wilde ontdekken hoe deze twee schijnbaar tegengestelde levenskeuzes met elkaar kunnen samengaan. Ik ontdekte mensen zoals Tanya, die met hun klanten spreken over God en religie, maar ik sprak ook met vrouwen die religie gebruiken als een truc om hun klanten op te winden of als een tactiek om meer geld te verdienen of, in sommige gevallen, zichzelf te beschermen als ze zich bedreigd voelden.

Promotieonderzoek naar sekswerkers

Ik ontdekte dat religie en spiritualiteit niet onverenigbaar zijn, maar juist unieke verbindingen en betekenisvolle ervaringen kunnen creëren voor zowel sekswerker als klant. Tanya's verhaal laat zien dat ervaringen met sekswerk niet eendimensionaal zijn, en niet alleen gaan over het verkopen van seks voor geld. Ze kunnen meerdere betekenissen hebben. Zoals journaliste Melissa Gira Grant in haar boek Playing the Whore suggereert, is sekswerk een rol waarvan sociale vaardigheden en empathie belangrijke eigenschappen zijn.

Mijn promotieonderzoek probeert een licht te werpen op de realiteit van het dagelijks leven van religieuze sekswerkers, met zowel positieve als schrijnende ervaringen. Ik sprak met sekswerkers die christelijk, katholiek, moslim, Noors heidens en spiritueel zijn. Alle vrouwen waren ouder dan 18 jaar en waren vrijwillige sekswerkers.

Religie, zonde en 'moraal'

Wat zeggen de verschillende religies over sekswerk? Uit onderzoek van wetenschapper Benedikta Fones blijkt dat in de Hebreeuwse Bijbel en het Nieuwe Testament de voorstelling van sekswerkers typisch negatief is. Dat is misschien geen verrassing. Het stereotiepe religieuze beeld van seks voor het huwelijk is dat het immoreel is, dus waarom zou sekswerk anders zijn? Uit onderzoek blijkt dat sekswerk binnen het christendom, jodendom en islam over het algemeen als een immorele daad wordt beschouwd. Fones stelt dat deze religieuze ideeën over sekswerk als onaanvaardbare activiteit zich vervolgens verspreidden naar de bredere cultuur.

Toch zijn er religieuze organisaties of liefdadigheidsinstellingen die essentiële steun bieden aan sommige sekswerkers. Ook manifesteren zich “verlossende liefdadigheidsinstellingen” die meer inzicht bieden in de complexe relatie tussen sekswerk en religie, zoals de sociologe Gemma Ahearne heeft beschreven. Vaak willen religieus gemotiveerde groepen mensen die in de seksindustrie werken bewegen om te stoppen en sekswerk helemaal uit te roeien.

En het zijn niet alleen religieuze doctrines die sekswerk immoreel vinden - sommige religieuze sekswerkers vinden dat ook, zoals bleek uit onderzoek in Thailand in 2015. Maar de vrouwen die ik sprak verwierpen dat verhaal van religieuze veroordeling. Voor hen kunnen religie en sekswerk naast elkaar bestaan en vormen beide een zinvol onderdeel van hun leven.

Religie levert geld op

Een van mijn eerste ontdekkingen was hoe sommige sekswerkers religie gebruiken om meer geld te verdienen. Een voorbeeld hiervan is hoe een sekswerker besloot haar moslim-geloof te gebruiken om haar ‘merk’ te versterken:

Zahra is een 26-jarige Britse moslima. Zahra werd geïnspireerd door andere vrouwen die de hijab gebruiken tijdens het sekswerk. Hieruit creëerde ze haar alter ego, waarbij ze de hijab droeg toen ze online seksuele content maakte en toen ze als escort werkte. Ze zei:

Op Twitter ... netwerkte ik met een meisje, ze draagt een hijab, niet in haar echte leven maar ze gebruikt het om er gebruik van te maken en ze verdient zo'n 150.000 pond. Ze is daar met beroemdheden en zo en dus, ja ik besloot dat ik een alter ego zou hebben, mijn ‘hoejab’", zo noemde ik het en ik maakte inhoud met een hoofddoek en zo en ik had banen die daaruit voortvloeiden.

Dit naast elkaar bestaan van identiteiten - als sekswerker en religieus persoon - is echter niet eenvoudig, en er vindt een strijd plaats met voortdurende interne onderhandeling. Zahra sprak uitgebreid met mij over de verzoeken van klanten die zij afwees, omdat het inwilligen ervan haar religieuze waarden en moraal zou aantasten.

Ze voegde eraan toe: “Ik heb cliënten gehad die zeiden: 'kun je op de Koran zitten en klaarkomen of op een Koran rijden terwijl ik dit en dat zeg', en ik zei nee. Dat is te extreem voor mij."

Dus hoewel Zahra haar religie gebruikt om meer geld te verdienen door islamitische symbolen zoals de hijab te seksualiseren, stuit ze nog op haar principes als moslim. In haar privéleven gelooft ze in Allah. Ze stelt grenzen binnen haar werk om ervoor te zorgen dat ze niet tegen haar eigen religieuze overtuigingen ingaat.

Op deze manier seksualiseren van religie kan risico's met zich meebrengen. In 2015 speelde de voormalige pornoacteur Mia Khalifa in een pornofilm terwijl ze de hijab droeg. Ze ontving naar aanleiding daarvan doodsbedreigingen en kreeg veel kritiek van sommigen in moslimgemeenschappen. Ze beweerden dat ze het islamitische geloof verraadde  (hoewel Khalifa zelf katholiek is opgevoed). Maar ondanks - of misschien wel dankzij - de controverse rond haar film werd Khalifa een van de meest gezochte sterren op Porn Hub.

Moslim en sekswerker zijn mag dan riskant zijn, de combinatie maakte Zahra sterker en werkte positief. En ze is niet de enige. Er is een moslimgroep genaamd Muslims for Full Decrim waarvan de leden ook huidige en voormalige sekswerkers zijn de seksindustrie uit de criminele sfeer willen halen. Het is duidelijk dat religieuze gemeenschappen zoals de islam divers zijn en dit wordt weerspiegeld in het denken over religie en sekswerk.

Maya, yoga en spiritualiteit

Een andere sekswerker die ik ontmoette gebruikt elementen van haar spirituele leven om de interesse van klanten te wekken. Maya, een 25-jarige Britse vrouw, liet me via een videogesprek haar slaapkamer zien. Maya is net als Tanya een cam-sekswerker, dus haar slaapkamer is haar werkruimte. Ze beoefent er ook yoga, eveneens op camera voor haar klanten:

Dit vormt een geschikte spirituele combinatie, klanten vertellen dat ze het ontspannend vinden om naar te kijken. Ik stuurde een video van mezelf naar een sekssite om te bewijzen dat ik het kan [yoga], je voegt het toe aan je lijst van specialiteiten zodat mensen je kunnen vinden om specifiek dat te doen. Ik denk dat het zelfs een subcultuur heet ...

Voor Maya is yoga ontspannend, verbindt haar met haar spirituele identiteit en is bovendien een manier om geld te verdienen met seks. Zahra en Maya seksualiseren hun religie en spiritualiteit wanneer ze seksueel werken - om tegemoet te komen aan de verlangens van klanten die daarop uit zijn.

Khan, een Noorse heidense transvrouw

Andere vrouwen die ik ontmoette hadden religie nodig om erbij te horen. Khan, een 41-jarige transseksuele vrouw, is christelijk opgevoed maar heeft nu een Noorse heidense religieuze identiteit. Ze vertelde me hoe ze haar religieuze inzicht veranderde in een gevoeld conflict tussen haar identiteiten als gender, als sekswerk en als christen.

Ze zei dat haar transgender-zijn uitdagingen oplevert om christen te zijn en dat het christendom haar beroep als escort niet zou accepteren. “Ik denk niet dat er een manier is om sekswerk te verzoenen met het christendom.”

Worstelend met religieuze ideeën over immoraliteit van sekswerk zocht en vond Khan een religie - het Noorse heidendom - die beter bij haar gevoelens en identiteit past. De Noorse heidense praktijken zijn divers mee om. Een inleiding over Noors heidendom op spiritualityheath.com stelt dat het “een inclusieve spirituele praktijk is, open voor iedereen die erdoor bewogen wordt.”

De inclusiviteit van deze religie lijkt mensen met diverse en gemarginaliseerde identiteiten in staat te stellen zich geaccepteerd te voelen - met andere woorden, het is een religieuze gemeenschap zonder oordeel. Voor Khan is het een gastvrije religie. Het helpt haar om de uitdagingen te overwinnen die zij als transgender sekswerker binnen het christelijk geloof had ervaren.

Het verhaal van Khan ondersteunt het idee dat religieuze overtuigingen steeds vloeiender worden en dat mensen in staat zijn hun religie aan te passen aan hun "zelf".

Maar, zoals het verhaal van Tanya laat zien, zijn er christelijke sekswerkers die niet zo’n innerlijk conflict voelen als Khan. Religieuze overtuigingen - zelfs die binnen mainstream religies als de islam en het christendom - zijn divers en één geheel van normen en waarden past niet voor iedereen.

Het vergroten van seksueel genot

Een ander onderwerp dat ik graag wilde onderzoeken was of sekswerkers zelf seksueel genot ervaren tijdens hun werk. Volgens een aantal van de vrouwen die ik interviewde, genieten ze niet alleen van seks met sommige van hun klanten, maar verhogen religie en spiritualiteit soms dat plezier en leidt tot meer verbondenheid.

Neem bijvoorbeeld Amy, een 23-jarige Amerikaanse pornoacteur met een spirituele identiteit. Ze legde me uit hoe sekswerker en spiritueel zijn niet haaks op elkaar staan maar twee aparte dingen in haar leven. Haar seksuele ontmoetingen, bijvoorbeeld wanneer ze pornografie maakt, kunnen soms spirituele ervaringen zijn.

 Seks kan voor mij nog steeds spiritueel zijn ... En zelfs als je geen band hebt met de persoon en je hem niet meer zult zien of niet om hem geeft, of wat dan ook, kun je nog steeds genieten ... van het moment.

Amy vertelde me dat seks “haar hersenen kan uitschakelen als een soort spirituele ervaring”. Amy's spiritualiteit betreft ‘high vibes’ zoals liefde en ‘low vibes’ zoals haat. Dus hoewel sekswerk en spiritualiteit voor Amy gescheiden zijn, vervagen grenzen soms met seksuele ervaringen en  het maken van porno die haar ‘high vibes’ geven.

LRE, astrologie

Een andere sekswerker, zei dat het seksgedeelte van haar werk vooral plezierig wordt als zij en haar klant een band krijgen door een gedeelde liefde voor astrologie en sterrentekens. LRE is een 22-jarige Britse vrouw die parttime werkt als escort en maker van seksuele content. Net als Amy kan LRE's spirituele identiteit haar seksuele plezier met klanten vergroten.

    "Oh, hij was een Boogschutter [klant]... we deden stukjes en halverwege zei hij, welk sterrenbeeld heb jij? Ik had zoiets van, 'je bent mijn nieuwe favoriete persoon ooit' ... hij lachte en glimlachte en ik had zoiets van 'nee serieus, ik vind het geweldig dat je me dat vraagt' ... en ik dacht ... dit is waarom er zo'n seksuele chemie is."

Hoewel de verhalen van Amy en LRE op elkaar lijken, verschilt hun spirituele identiteit in hun sekswerk. In Amy's geval is haar spirituele identiteit niet noodzakelijk bekend bij de mede-pornoacteur met wie ze seks heeft, maar bij LRE was die identiteit juist de inzet.

Geloof als overlevingsstrategie

Ondanks de vele positieve verhalen, waren er soms negatieve ervaringen, bijvoorbeeld van Lilly,  een 25-jarige Britse escort uit Roemenië. Ze is christelijk-orthodox en bidt soms in stilte om een nare seksuele ervaring met een klant te kunnen doorstaan: “Als ik een probleem heb of denk dat er iets mis is met die kerel, begin ik te bidden in mijn hoofd. Het helpt me om niet te denken, want als ze voelen dat ik bang ben, zullen ze misbruik maken.”

Onveiligheid is een beroepsrisico voor sekswerkers. Een manier om sekswerk zoals van Lilly veiliger te maken is de seksindustrie te decriminaliseren en stigmatisering te verhelpen. Onderzoek heeft ook aangetoond dat het de beste strategie is om de schade te beperken.

Uit mijn interviews blijkt dat sekswerkers complexe en veelzijdige identiteiten hebben. Je kunt absoluut sekswerker zijn en tegelijkertijd religieus of spiritueel. Maar het is niet altijd gemakkelijk om een evenwicht te vinden. Het is het resultaat van voortdurend en kundig identiteitsmanagement. De verhalen van vrouwen als Tanya, Maya, Zahra, LRE, Amy, Lilly en Khan onderstrepen hoe belangrijk het is om de enorme diversiteit te erkennen van mensen die in deze industrie werken.

Hoewel er negatieve ervaringen zijn in de seksindustrie, voelden de vrouwen die ik sprak zich over het algemeen gesterkt door hun beroep. Ze zien het niet enkel als een kans om geld te verdienen, maar ook om positieve ervaringen op te doen. En, belangrijk, het stond hun religieuze en spirituele overtuigingen niet in de weg. Zoals Zahra me vertelde aan het einde van ons gesprek:

    "...Ik geloof in God en geloof in Allah en in mijn privéleven. Ik geloof erin."

Dus of het nu ging om Tanya die een kerkelijke ouderling troostte, of Zahra die een manier vond om haar moslimgeloof te gebruiken, deze vrouwen openden nieuwe discussies over wat het betekent om sekswerker te zijn.

*) Alle namen zijn veranderd om de identiteit van de betrokkenen te beschermen.

**)  Daisy Matthews is PhD-kandidaat in Sociologie, onderzoekt het leven van religieuze en spirituele sekswerkers een Nottingham Trent University.

Dr. Jane Pilcher is Associate Professor of Sociology in the School of Social Sciences, Nottingham Trent University, and a Senior Fellow of the Higher Education Academy.

***) Dit artikel verscheen origineel in het Engels bij The Conversation, een internationale journalistieke uitgave van wetenschappers.