Het kijkt me een stelling die moeilijk te verdedigen valt, als je kijkt naar alle informatieve programma’s die de publieke omroep zijn kijkers en luisteraars voorschotelt op NPO 1, 2 en 3, op de vijf radiozenders en online. Te veel maatschappelijk debat om hier op te sommen en er lijkt me eerder sprake van een overvloedige dan van het leveren van een te geringe bijdrage.

Kijkcijfers

Als lid van de programmaleiding van de toenmalige educatieve omroep RVU [opgegaan in de NTR] nam ik, overigens in zeer bescheiden mate, ook deel aan de discussies binnen de publieke omroep (NPO) en weet ik dat het NPO-beleid veel genuanceerder ligt dan dat de hele programmering draait om hoge kijk- en luistercijfers.

Allereerst vergeet Pieter Klok te melden dat het de samenleving was (de politiek) die de publieke omroep er in de jaren negentig nog eens op wees iederéén in de samenleving met de programma’s gelijkwaardig te bedienen. Deze taakstelling werd uitgesproken op een moment dat de NPO volgens velen het speelhoekje was, of dreigde te worden, van wat men zo graag ‘elitair Nederland’ noemt.

De genreprogrammering en zenderkleuring waren een poging om via een gebalanceerd systeem alle verschillende doelgroepen binnen de Nederlandse samenleving (sociale klassen en leeftijdsgroepen) meer gelijkwaardig te voorzien van programma’s op de verschillende radio- en televisiekanalen.

Dat kon, dacht men, alleen door de macht over de programma’s en budgetten bij de omroepen weg te halen en te centraliseren bij de NPO. Of je het daar nu wel of niet mee eens bent maakt niet zoveel uit, het gaat erom dat er méér speelde dan een strijd om de kijk- en luistercijfers alleen.

Sandwich amusement en informatie

Binnen de Vara geschoold, bleek Frans Klein de meesterchef van het sandwichmodel van de NPO-programmering die, om de kijkavonden niet al te zwaar te maken, informatie-intensiever programma’s omgeven door amuserende programma’s. Gebruikmaken van spraakmakende, toonaangevende en programma-dragende presentatoren werkt óók, als het erom gaat om kijkers en luisteraars aan programma’s (en in feite aan de hele NPO-programmering) te binden.

Dat het formules zijn die werken, weet ook Pieter Klok. Hoeveel procent van ‘zijn’ Volkskrant wordt wekelijks niet gevuld met amuserende columns, lifestyle, cartoons, human interest of artikelen waarin min of minder bekende Nederlanders een centrale rol spelen? Hoe vaak wordt op zaterdag de Volkskrant niet verkocht met de kop of de naam van een bekende Nederlander voor op het magazine? Ook de Volkskrant heeft een eigen zenderkleuring, genreprogrammering en zijn eigen succespresentatoren.

Niet alleen kijk- en luistercijfers vormen het bewijs van een behoorlijk succesvolle NPO; voor een overtuigender bewijs zou men moeten kijken of het de NPO lukte meer sociale (en leeftijds-) groepen in de samenleving te bereiken. Dat was tenslotte de taak waarvoor de NPO werd gesteld.

Belastinggeld allerminst weggegooid

Naar mijn idee is de NPO daarbij aardig op weg, al blijft hij nog veel te veel hangen bij de ‘oude’ media en het lineair programmeren, volgens een achterhaalde tv-gidsprogrammering. Maar NPO-Start, NPO-online en de podcasts van de publieke omroep laten zien dat men ook daar een goede ontwikkeling doormaakt.

Je zou dus kunnen zeggen dat ons belastinggeld redelijk goed is besteed, al zal ik niet ontkennen dat nog er heel wat geld bijkomt via Ster-inkomsten en dat over de kwaliteit van programma’s altijd te discussiëren valt.

*) Vincent van Merwijk is voormalig programmaleider bij de RVU en oud-docent journalistiek. Dit artikel verscheen eerst in de Volkskrant