Hun onvrede met de DMA verwoorden Duitsland, Frankrijk en Nederland in een gezamenlijke brief aan de Europese Commissie. Die is ondertekend door Franse minister van Economische Zaken Bruno Le Maire, zijn Duitse collega Peter Altmeier en de Nederlandse staatssecretaris voor EZ Mona Keijzer. Het trio landen noemt zich uitdagend ‘Vrienden van een doeltreffende DMA’.

De verordening digitale markten - die eerste in oktober uitlekte - is gericht op eerlijke verhoudingen, maar de drie landen geloven dat dit doel met de voorgestelde middelen onvoldoende bereikt zal worden. Ze stellen op zeven punten verbeteringen voor:

1. De DMA is te eenzijdig gericht op de grote platforms die op nieuwe terreinen snel dominant kunnen worden. De voorgestelde criteria voor aanpak zijn op zich goed, maar gaan onvoldoende uit van huidige macht met wat de drie landen een ‘een ecosysteem van diensten’ noemen. De huidige definitie van ‘poortwachter’ is te veel gericht op macht op één terrein, terwijl sommige aanbieders juist nu al brede macht hebben. Duidelijk is dat wordt gedoeld op Google en Amazon met hun reeks van diensten die elkaar versterken.

2. De DMA moet het Europese en nationale mededingingsrecht aanvullen en niet verzwakken of vervangen.

3. Nationale regels moeten van toepassing blijven. Als digitale machten in een land te groot worden, moeten die daar aangepakt kunnen worden door de landen zelf.

4.De DMA moet meer flexibiliteit en op maat gesneden oplossingen bieden om in te spelen op de realiteit van digitale markten. Die zijn immers dynamisch en innovatief. Daar moet de DMA beter op inspelen met criteria die aangepast en aangevuld kunnen worden. Zo moet de wet ook een ‘op maat gesneden interventie’ mogelijk maken die past bij de heterogene bedrijfsmodellen en de dynamische aard van markten.

5. Ook de lidstaten moeten de DMA kunnen actualiseren en zelf eenvoudig een marktonderzoek kunnen beginnen om een macht te gaan aanpakken.

6. Door handhaving van de DMA in Brussel te centraliseren, vermindert de effectiviteit. Nationale autoriteiten moeten een grotere rol spelen, maar dan is er wel behoefte aan een sturende instelling voor coördinatie en samenwerking. Dit moet ook de uitwisseling van relevante informatie omvatten. Particuliere handhaving zou de doeltreffendheid van de DMA nog vergroten.

7. De controle op overnames door dominante poortwachters moet sterker worden dan nu voorgesteld, met vaststelling van hoge drempels.

Ook Bol.com

De nadruk in het stuk ligt op nationaal ingrijpen. Als in Nederland Bol.com te machtig dreigt te worden, of Marktplaats of toch TikTok, dan willen Parijs, Berlijn en Den Haag zelf kunnen ingrijpen. Maar hoe bepaal je marktmacht? Brussel weet dat niet zo goed. In 2017 deed het Nederlandse Ecorys daar onderzoek naar voor de zakelijke markt: ongeveer de helft van de bedrijven die via een groot platform producten of diensten verkocht, had daar problemen mee. Grofweg een kwart van de grote verkopers via platforms hadden moeite met de macht.

Said Awwad van Kleertjes.com zei tegen FTM: ‘Je wilt niet worden opgevreten door de giganten. Bol.com heeft al 40 procent van de speelgoedmarkt opgeëist dankzij de marketing met veel data, dat is enorm. Als je je overlevert aan zo’n platform kun je nooit goed een eigen merk en bestaansrecht opbouwen.’

Kleertjes.com, waarvan Awwad algemeen directeur is, doet sinds kort bijna hetzelfde als Bol, maar dan op een nauw omschreven markt: verkoop van kinderkleding en -schoenen voor eigen rekening en voor derden, of die nu werken vanuit huis, een magazijn of een winkel. Net als Bol heeft hij een partnerprogramma: Kleertjes & co.

De EU heeft een expertgroep opgericht voor marktobservatie van platforms. Op een eigen website zijn begin maart 2021 vijf rapporten over marktmachten gepubliceerd, zoals over Google in de reclame en over indicatoren om – o zo moeilijk - marktmacht te bepalen. Recent is een nieuwe ronde van onderzoek begonnen door de expertgroep. Daarin zetelen geen Nederlanders, maar wel Aurélie Pols die in de adviesraad van de het European Centre on Privacy and Cybersecurity (ECPC) in Maastricht zetelt.

Facebook versus Marktplaats

Ondertussen beginnen veel landen zelf onderzoeken naar beperking van concurrentie, zonder dat er nog een DMA is. Zo onderzoekt Duitsland Google met zijn nieuwe Google News Showcase om uitgevers te koppelen, terwijl het eerder al onderzoek aankondigde naar machtsposities van Facebook en Amazon. Frankrijk onderzoekt de reclamehandel van Google en Apple. De Competition and Markets Authority in Engeland begon deze week onderzoek naar Facebooks handelen op de advertentiemarkt, met Marketplace en dating.

De Britse NMA, inmiddels buiten de EU, begon in april 2021 met een Digital Markets Unit (DMU), en ook Duitsland kent sinds kort nieuwe regels in de antikartelwet GWB om juist digitale machten aan te pakken.

Margrethe Vestager, EU-commissaris voor mededinging, kondigde afgelopen week concurrentieonderzoek tegen Facebook aan. Het gaat om mogelijk misbruik van de sterke positie op de reclamemarkt met Marketplace. ‘Facebook verzamelt enorme hoeveelheden gegevens over de activiteiten van gebruikers van zijn sociale netwerk en daarbuiten. We zullen in detail bekijken of deze gegevens Facebook een onrechtmatig concurrentievoordeel opleveren, met name in de sector van online rubrieksadvertenties, waar mensen elke dag goederen kopen en verkopen’,  aldus Vestager.

Het gaat dus om het benadelen van een partij als Marktplaats, die overigens onderdeel is van een andere grote Amerikaanse speler, eBay. Onderdeel van het onderzoek is of Facebook oneigenlijk z’n dominante positie versterkt met dataverwerking via single sign-on, het inlogen bij derden met Facebook.

Door mondt onderzoek uit in een aanklacht en vervolgens in een forse boete. Op die manier pikt Europa nog een graantje mee van de digitale Amerikaanse dominantie, ten koste van aandeelhouders. Die waren overigens niet vreselijk onder de indruk van de aankondigingen in Londen en Brussel: de koers van Facebook steeg.

*) Beeldrecht: Netkwesties