In de inleiding van zijn artikel Tussen het geweld van Parler en de censuur van Jose van Dijck noemt Olsthoorn Facebook-alternatief ‘Parler’ weliswaar ‘het hardst getroffen’, maar jammer dat tweederde van het artikel vervolgens focust op het bijna uitgekauwde onderwerp van problematische toepassing van algoritmen door sociale media. Jammer, want ik vind bot verwijderd worden (‘deplatforming’) door ‘webhost’ Amazon toch echt van een hogere orde. Ook al omdat het bedrijf als geen ander mondiaal profiteert van publieke infrastructuur, zoals autowegen (om pakketjes te laten bezorgen) als elektriciteits- en telecomnetwerken. Neem anderen het privilege online te kunnen communiceren dan niet af!

Hoewel het in de vorige eeuw alleen nog ging over verwijdering door Google van bedrijven uit de zoekresultaten, vergeleek ik de macht van Google om bedrijven uit haar zoekindex te verwijderen met ‘excommunicatie’, vroeger het prerogatief van de Paus. Sinds de opkomst van sociale media wordt het lucratief filteren eufemistisch ‘content management’ genoemd en tot lucratieve kunst verheven. Marietje Schaake, over wie Olsthoorn schrijft, is dus aan de late kant, met voorstellen tot onderzoek naar de algoritmen van Facebook. Gooi ze liever gelijk weg en begin opnieuw! De technische mogelijkheden hiervoor zijn voorhanden.

Liever peer2peer

Dankzij ‘Bitcoin’ zijn de crypto-commonisten (met een ‘o’) in opkomst. Ze bedenken democratische manieren om online (‘peer to peer’) uit te kunnen wisselen. Maar Schaake wil de datadraak graag eerst nog persoonlijk een laatste symbolische prikje geven; ze is er speciaal voor naar Amerika verhuisd. Als politica zag ze namelijk scherp dat dit bij nader inzien toch niet in Europa ging gebeuren. Progressieven in de EU hebben namelijk zolang gewacht, dat de maat zelfs vol was voor Amerikaanse Republikeinen.

Het mag dan ook historisch significant heten, dat niet het Europese Parlement (toen nog met D66-lid Schaake), maar Amerikaanse ‘Democrats’ uiteindelijk Silicon Valley willen aanpakken; min of meer geholpen door de ijdele, Republikeinse President Trump die de techconcerns plotseling in tegenstander zagen veranderen nadat ze jarenlang miljoenen aan hem verdiend hadden. Zo zie je maar hoe rommelig geschiedenis vaak tot stand komt.

Het door Olsthoorn aangehaalde citaat van Jack Dorsey, CEO van Twitter, mag in dit verband ook opmerkelijk heten. ‘Het vertrek van miljoenen Trumpisten richting Parler, als eigen bubbel, doet de open democratische uitwisseling van meningen geen goed’, meldt Olsthoorn. Als ik CEO van Twitter was zou ik waarschijnlijk hetzelfde zeggen, maar zou het na jaren hegemonie van Facebook niet juist moeten worden toegejuicht, als triomf van keuzevrijheid? En waar bemoeit Dorsey zich eigenlijk mee! Ik zie het als winst dat werd aangetoond dat overstappen naar een andere ‘app’ opeens minder onmogelijk bleek dan tot nu toe door velen werd verondersteld. Totdat Amazon de stekker uit het platform van Parler trok dus.

Na corona keren we allemaal weer terug naar onze stamkroegen. En zolang deze openbaar zijn, geldt daar de wet. In de online pendant zou dat ook het geval moeten zijn. Afgezien daarvan zal alleen keuzevrijheid kunnen afrekenen met de botte big tech bijlen, die nu ongemerkt personen sorteren. Bovendien zijn we als de rebellen worden gedwongen ondergronds te gaan, alleen maar verder van huis, waarschuwt Olsthoorn.

Open source filtering

Mijn antwoord op Olsthoorns vraag bij meer filterverplichtingen voor de centrale netwerken, ‘is dit effectief en wenselijk?’, zou ik zeggen: boven een bepaalde platform-omvang zou ‘open source’-filtering de norm moet worden. Regulering is nou éénmaal de prijs die betaald moet worden voor marktleiderschap. Eén en ander behoeft dan ook geen langslepend onderzoek aan Stanford University of waar dan ook, dat uiteindelijk resulteert in een ‘dealtje’ voor Mark Zuckerberg. We zagen het eerder met Microsoft die destijds een (nog steeds) boven een bepaalde platform-omvang krakkemikkige webbrowser inbouwde in Windows, waarmee hij al een monopolie had.

Wat wel nodig is, is strikte handhaving van bestaande wetten op het gebied van telecom, uitgeverij en mededinging, met hooguit hier en daar een aanpassing. In Amerika ziet men dit nu in en is men wellicht bereid om zelfs de eigen beurslievelingen flink aan te pakken. De techgiganten wachten het niet af en bereiden zich volgens mededingingsexpert Matt Stoller nu al voor op nader onderzoek en maatregelen. Naast opsplitsing valt in zijn weergaloze nieuwsbrief ook te lezen dat, anders dan hier, in de VS bij economische delicten ook celstraffen tot de mogelijkheden behoren. Strafvervolging zou heel effectief zijn, want hun vrijheid is immers de enige prijs die ook Big Tech miljardairs niet gemakkelijk kunnen betalen.

Aanvullend aan trage rechtszaken (aangespannen in de VS) en wetgevingstrajecten (aangekondigd in de EU), sponsort de Commissie van de EU gelukkig ook de ontwikkeling van Mixnet door Nym Technology. Olsthoorn’s lang gekoesterde wens van eigen beheer van persoonsgegevens zou ermee in vervulling gaan. Want zo wordt ons beloofd, hiermee kunnen we ‘binnen twee jaar’ precies zelf bepalen met wie we (welke) persoonlijke data willen delen. De schaarste die dit creëert kan de prijs van uw data opdrijven, zodat er eerlijker verhoudingen komen in de huidige ruilhandel met verschaffing van heel veel persoonsgegevens voor toegang tot gewilde diensten. Maar belangrijker nog, is dat we mogen verwachten dat Facebook en andere datagraaiers zich in zakelijk opzicht netter zullen gedragen dan tot nu toe getoond.

Om te voorkomen dat Facebook nog langer jaarlijks 50 dollar van je steelt, hoef je voor eenmalig 4 euro voor de (Zwitserse) app ‘Threema’ niet eens meer je 06-nummer te delen, zoals wel bij (het Amerikaanse) Signal. Maar genoemd Mixnet gaat nog een stap verder, want vertroebelt straks voor alle ongewenste meekijkers onze online sporen. ‘Dat is hoe je het Face-opticon beëindigt!’, aldus Harry Halpin van Nym.

Iedereen heeft op TV gezien wat er kan gebeuren wanneer we geen inzicht hebben in de werking van (menselijke- en) kunstmatig intelligente filters. Ten gevolge van de feitenvrije fabeltjesfuiken die de laatste jaren werden uitgezet in alle politieke richtingen, kwam de democratie steeds verder in het gedrang. En helaas bleef het hier niet bij, want ook opvoeding, educatie en het wetenschappelijk systeem hebben te lijden van (verslavend smartphone gebruik ten gevolge van) kunstmatige intelligentie. Om over de algoritmen van de financiële sector en uitvoerende overheidsinstanties nog maar te zwijgen. Bernard Stiegler noemde het een algemene kenniscrisis.

Hou ermee op!