Twitter biedt de mogelijkheid op het blokkeren van personen wat tot gevolg heeft dat diegenen de tweets niet meer te zien krijgen en er niet op kunnen reageren. Twitter geeft zelf toe over blokkeren: “Het kan te ver gaan…” Toch biedt Twitter geen mogelijkheid om die tweets nog te zien, anders dan dat de geblokkeerde met een ander (nieuw) account de blokkeerder weer gaat volgen.

Twitter heeft wel in 2013 de gevolgen van het blokkeren versoepeld, maar draaide dat nog dezelfde dag terug. Het blokkeren is immers ook bedoeld om stalking tegen te gaan. Een mildere variant is het negeren of dempen, ook van gebruikersnamen. Maar politici, journalisten, wetenschappers maken gebruik van de mogelijkheid om personen te blokkeren die ze lastig vinden; een ultiem wraakmiddel. Onder meer Geert Wilders blokkeert regelmatig volgers. (Overigens is er voor geblokkeerden het account RetweetbotWilders - Met 1.200 volgers, niet allemaal beblokkeerden.) Wellicht is het blokkeren door Wilders en andere politici onwettig.

Belgische minister en ‘haatsmurf’

De Standaard bericht over immers over een opmerkelijke vete. (link via Blendle): Jan Nolf was een Vlaamse ‘vrederechter’, een soort kantonrechter die ook voorziet in minnelijke schikkingen. Niettemin vertrok de expert in vredestichting in 2011 vervroegd. Nolf is nadien letterlijk spraakmakend als columnist en veelgevraagd commentator door uitgaven als De Morgen en Knack, met een eigen website en uiteraard op Twitter. Nolf bouwde een imago op als verdediger van zwakkeren in het rechtssysteem en ontving daarvoor de Burgerschapsprijs. De Belgische justitie zag hem ook als verstoorder van haar orde.

Met minister Demir  van de Vlaams-nationalistische N-VA kwam het in september 2020 tot een typische Twittervete. Demir noemde de Gentse burgemeester Matthias De Clercq van tegenpartij Open VLD een ‘stokende haatsmurf’. Ze ontmoette een golf van kritiek voor deze onbeheerste uiting, ook van Nolf: ‘Allez Zuhal, “haatsmurf” @MathiasDeClercq. Heet dat in de volgende #7dag ook #cafepraat? “Hou jullie een beetje in”…’

Daarop blokkeerde Demir (45.000 volgers) de ex-rechter (10.000 volgers), die nu zijn beklag doet bij de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ), met als kernwoord ‘censuur’. Nolf en de vereniging vinden dat hem een belangrijk recht op informatie illegaal wordt onthouden. Hij wil eerst praten, dat wil zeggen, de minister dwingen om de blokkade op te heffen. Er zijn immers eenvoudiger middelen zoals de het twitteraccount van een ander te ontvolgen of ‘dempen’. Lukt dat ‘goedschiks’ dwingen niet, dan stapt Nolf naar de rechter.

Trump naar Hooggerechtshof

De VVJ wijst op de juridische kant, waaronder Artikel 10 EVRM, dat de vrijheid van meningsuiting en pers regelt. Daarin staat onder meer ‘de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen’. Echter, in het tweede lid staat dat deze vrijheid wordt begrensd door een heel aantal voorwaarden waaronder ‘de bescherming van de gezondheid of de goede zeden’. Dat laatste is actueel en boeiend in het licht van desinformatie, maar daar gaat het hier niet over.

Jan Nolf beroept zich op zaken die in de VS vooral die van het Knight First Amendment Institute van Columbia University dat namens een veertigtal activisten en journalisten die waren geblokkeerd door @realDonaldTrump een zaak aanspande tegen de Amerikaanse president. Rechter Naomi Reice Buchwald van de rechtbank van het Zuidelijk District van New York vonniste in mei 2018 in het nadeel van Trump en zijn mediachefs, wat werd bekrachtigd door in juli 2019 door het hof. De geblokkeerden hadden recht op de belangrijke overheidsinformatie. Deze werd door Trump via zijn Twitteraccount werd verspreid, zo erkenden de verdediging. In augustus 2018 werd de blokkade opgeheven.

In dit debat zetten juristen en opinieleider de kwestie uiteen en dat doet Samanta Briggs van de University of Alabama in een wetenschappelijk artikel: ‘The Freedom of Tweets: The Intersection of Government Use of Social Media and Public Forum Doctrine’. (pdf)

De (staf van) de president laat het er niet bij zitten en heeft bij het Hooggerechtshof de vraag neergelegd of “het Eerste Amendement een overheidsambtenaar het recht ontneemt om zijn persoonlijke Twitter-account te controleren door volgens te blokkeren als hij die persoonlijke Twitter-account ook gebruikt om officiële acties en beleid aan te kondigen"[...].

Bij Europese Hof

Ondertussen kreeg in juli 2019 ook het Republikeinse parlementslid Alexandria Ocasio-Cortez een rechtszaak. Zij kwam zelf tot inkeer en bood zelfs excuses aan. Het schenden van het Eerste Amendment, op vrije meningsuiting, is in de VS zeker geen sinecure. Ocasio-Cortez heeft overigens ook een officieel politiek Twitter-account, maar maakt voor politiek belangrijke uitspraken vaker gebruik van haar eigen account waarvoor ze ook veel meer volgers heeft: bijna 11 miljoen tegen 460.000.

Voor de aardigheid van de kwestie is het te hopen dat de Vlaamse minister voet bij stuk houdt en deze zaak voor het Europese Hof komt. En dat het Hof vervolgens direct afbakent welke figuren er  allemaal hun recht op blokkeren van volgers op sociale media dienen op te geven: zijn dat alleen personen met officiële functies of ook hoogleraren, journalisten et cetera, die om verschillende redenen gevolgd moeten kunnen worden vanwege hun bijdrage aan het publieke debat?

*) Beeld: De dood van Socrates, Jacques-Louis David en studio, 1748–1825, Princeston University Art Museum