Op beoordeelfotoclaims.petities.nl staat de petitie, met als motivatie: ‘NVF heeft een brandbrief gestuurd naar de minister en de rechtelijke macht. Omdat het lastiger zou zijn voor fotografen om hun auteursrechten te handhaven. Wij gaan ook een brief sturen. Fotografen en rechtenbeheerders leggen ons, met hulp van juristen, stevige boetes op die ze in eigen zak steken.’

Met als verzoek om een onafhankelijke commissie in te stellen die voor een vast bedrag controleert of er sprake is van een inbreuk en die bepaalt wat een redelijke schadevergoeding voor de fotograaf is: ‘De fotograaf krijgt zijn schade vergoed en boetes komen terecht bij de overheid en niet bij bureaus.’

Nare kwesties

Over foto’s moet je rechten betalen. Fotografen hebben daar recht op, en met name freelance fotografen die het momenteel toch al moeilijk hebben, halen een belangrijk deel van hun inkomen uit herpublicatie van foto’s waarvoor ze al eens betaald zijn.

Vaker nog zijn hun rechten overgedragen, zoals aan het ANP of Hollandse Hoogte, nu beide eigendom van Talpa, die het jagen op rechten tot verdienmodel hebben gemaakt. Ook grote uitgevers als Persgroep (nu ook eigenaar van Sanoma) en Mediahuis exploiteren fotorechten op grote schaal.

Het najagen van fotorechten hebben ze veelal uitbesteed aan gespecialiseerde bureaus. Belangrijkste bureau is Permission Machine dat in de Benelux fotorechten claimt vanuit Antwerpen. Zodra een schending van fotorechten is ontdekt, wordt de persoon in kwestie fel belaagd met een claim die uiteenloopt van honderden tot duizenden euro’s. Het bedrag is veelal veel hoger dan wat een publicist ontvangt voor zijn schrijfwerk waarbij zij in haar onschuld een plaatje heeft toegevoegd.

Serie afpersingen

De ontvanger van de claim schrikt zich wezenloos en verwijdert het beeld terstond. Het weghalen van het beeld is echter niet genoeg, de overtreding is vastgesteld en de jacht geopend. Deze is, eufemistisch uitgedrukt, buitengewoon onprettig. De ontvanger wordt als een misdadiger behandeld, er is geen weg terug. Jan Libbenga schreef er op Emerce een uitstekend artikel over.

Deze jacht kan buitengewoon naar uitpakken voor degenen die eerder thumbnails, minimale plaatjes, hebben gepubliceerd. Voorheen waren die vrij van rechten, in de Verenigde Staten wordt dit nog steeds beschouwd als ‘fair use’, maar in Nederland niet meer. Ineens kunnen claims worden opgelegd voor duizenden thumbnails die al jaren online staan. Dan ben je als publicist de sigaar.

Velen ondervinden van de fotorechtenjacht onredelijke last, maar weten zich slecht vertegenwoordigd. Inzet van een advocaat maakt het allemaal nog veel duurder, terwijl de claimbureaus precies weten hoe ze duimschroeven moeten aandraaien. Journalistenvereniging NVJ wil er de handen niet aan branden, uit vrees de fotojournalisten die lid zijn in het geweer zullen komen. Op Villamedia.nl wordt aandacht besteed aan onterechte claims, maar tot op heden niet aan de nietsontziende heksenjacht waar freelancers aan ten prooi vallen.

Links en rechts staan ervaringen van schrijvers met Permission Machine opgetekend. Blogger Martine Bakx verzamelde onder de kop ‘afpersingspraktijken’ een serie uitingen van degenen die de jacht van Permission Machine en andere bureaus moesten ondergaan. Exemplarisch zijn de ervaringen van Stephan Wetzels. Overigens kwam publicist Jaap Plaisier juridisch in het geweer tegen een fotoclaim, maar moest wel beperkte rechten afdragen.