Het vaststellen, bevestigen en op verzoek herbevestigen van iemands formele identiteit zijn wezenlijke publieke taken. Deze taken zijn om goede redenen sinds jaar en dag exclusief in handen van de overheid. De kaderwet WDO maakt het in principe mogelijk voor private partijen om delen van die taken over te nemen. Vanwege de bijzondere en extreme gevoeligheid van dit onderwerp en vooral de immateriële en materiële waarde van de bijbehorende gegevens en gegevensstromen, is uiterste behoedzaamheid en waakzaamheid geboden bij de verdere invulling van deze kaderwet.

Dit geldt voor de precieze wijze waarop dat gebeurt, alsmede op welk tijdstip en op welke manier voldoende democratische legitimering tot stand komt. Belangrijke vraagstukken daarbij zijn:

• welke bevoegdheden en taken in private handen komen;
• de condities waaronder dat gebeurt;
• en de wijze waarop en omvang waarin het toezicht hierop gemandateerd en gebudgetteerd wordt.

Rond dit onderwerp moeten bij uitstek zelfbeschikking van het individu en soevereiniteit van de natiestaat belangrijke uitgangspunten zijn en dienen belangen en bewegingen van private en/of commerciële partijen daaraan consequent ondergeschikt te blijven.

Consultatie over digitale identiteit

Recente ontwikkelingen geven ruim voldoende aanleiding tot bezinning en uiterste zorgvuldigheid. Ik noem de verwikkelingen rond internationale gegevensoverdrachten, o.a. naar de VS en de door het Europees Hof (in "Schrems II") vastgestelde ernstige mankementen aan de bescherming van Europese burgers in die context. Ook noem ik recente ontwikkelingen rond het door de VS verbieden van een uit China afkomstige social media app waarbij redenen van staatsveiligheid aangevoerd worden. Het hoeft verder geen betoog: wij kunnen het ons niet veroorloven goedgelovig of naïef te zijn waar het gaat om onze digitale identiteit en de waarborgen waarmee die omgeven zijn.

Het feit dat de WDO een kaderwet is schept gelukkig alle kansen en mogelijkheden om door middel van gedelegeerde regelgeving flexibel en vlot in te kunnen spelen op specifieke situaties en steeds wijzigende omstandigheden . In het licht van bovenstaande is het van grote betekenis als aanvullende maatregelen genomen worden in de WDO zelf of door harde ministeriële toezeggingen om de benodigde afwegingen met uiterste zorgvuldigheid te kunnen uitvoeren en democratisch te controleren.

Hierbij kan onder meer gedacht worden genoemde regelgeving in volle omvang vooraf ter publieke consultatie aan te bieden en door middel van bijvoorbeeld een voorhangprocedure aan de volksvertegenwoordiging ter kennis te stellen.

Daarnaast is het van belang de betrokken toezichthouders voluit in staat te stellen zich nu reeds voor te bereiden op de uitbreiding van hun takenpakket en hen ter zake uit te rusten met voldoende mandaat, menskracht en middelen.

Naast deze bestuurlijke en toezichtswaarborgen zou de gedelegeerde regelgeving ook architecturele, organisatorische en economische maatregelen moeten bevatten, waaronder eisen tot openbaarmaking van broncode, audits en certificeringen, en strenge eisen aan hergebruik van gegevens voor andere doeleinden, en een eis tot kostenoriëntatie.

Ik zou de Eerste Kamer willen oproepen bij haar beraadslagingen bovenstaande nadrukkelijk in overweging te nemen en de middelen die zij tot haar beschikking heeft in te zetten om van de regering stevige toezeggingen te verkrijgen op al deze punten, alvorens te maar  te overwegen de WDO in zijn huidige vorm goed te keuren.

*) Photo by STIL on Unsplash