In een interview met Brandpunt+ kondigde landelijk coördinator kinderporno Ben van Mierlo van de politie een nieuwe aanpak van seksueel misbruik van kinderen op het internet aan. Ze wil voorkomen dat dit soort afbeeldingen bij internetters terecht­komen door het internet te filteren.

De verantwoordelijke politiebaas zegt dat “het […] erom [gaat] dat dit materiaal er door de grootste toegangsdiensten (als KNP [sic!] en Casema [sic!]) wordt uitgefilterd.”

De politie heeft al minstens twee keer eerder met dit idee gespeeld en heeft vervolgens beide keren geconcludeerd dat het niet werkt. Niet zo gek, want er is heel veel mis met dit plan. Des te zorgwekkender dus dat de politie dit nu opnieuw voorstelt.

Effectieve en duurzame maatregelen

Wat er echt nodig is in de strijd tegen kinderporno, zijn duurzame en effectieve maatregelen. Uit het interview met de politiebaas blijkt dat de politie veel meer zaken aangedragen krijgt dan ze kan onderzoeken. Het is een politieke keuze om niet méér te investeren in maatregelen waarmee meer makers en verspreiders worden gestraft en slachtoffers worden geholpen.

Dit vraagt namelijk om een uitbreiding van capaciteit bij de politie, betere opleiding van rechercheurs, sterkere coördinatie, stevigere internationale samenwerking en extra aandacht voor al die zaken die nu blijven liggen.

En het vraagt om goede campagnes. Recent startte een campagne, gericht op mannen die met allerlei excuses naar kinderporno, waarin het kijken naar zulke afbeeldingen wordt ontmoedigd. Daarin investeren is met zekerheid effectiever en duurzamer dan inzetten op een filter dat niet werkt en op termijn weer ontmanteld moet worden.

Effectiviteit filter is nihil

De politie heeft een paar jaar geleden al eens een experiment met een soortgelijk filter gedaan. Toen ging het om het filteren van uploads op websites waar gebruikers zelf afbeeldingen of filmpjes kunnen uploaden. We kregen de evaluatie van het experiment met een Wob-verzoek boven tafel. De politie concludeerde:

‘De bijdrage van een dergelijk uploadfilter aan het tegenhouden van kinderporno als fenomeen is zodoende te verwaarlozen. Voor de opsporing is het systeem in het gunstigste geval van beperkte betekenis.’

De politie weet niet uit te leggen wat er in de afgelopen zes jaar is veranderd, zodat de uitkomst van zo’n experiment met een filter nu wezenlijk anders zou aflopen.

Waarom alles monitoren?

In de tweede plaats wil deze politiebaas dat de providers die toegang tot het internet geven, het online verkeer gaan filteren. Dat betekent dus dat de politie wil dat zulke providers ál het verkeer van álle gebruikers continu gaan doorzoeken; deep packet inspection, om een technische term te gebruiken. Want alleen op die manier zou zo’n provider de download van een strafbaar plaatje kunnen onderscheppen. Maar providers hebben helemaal niets te maken met wat jij op internet doet.

Zo vraagt de politie de internettoegangsproviders om enorme investeringen te doen in technologie die niet gaat werken. Het verkeer van en naar veel websites is zodanig versleuteld dat de provider alleen kan zien dat de gebruiker een bepaalde website bezoekt, maar niet welke plaatjes op die website hij bekijkt.

Bovendien kunnen kwaadwillenden het filter gemakkelijk omzeilen door gebruik te maken van een VPN-verbinding. En vergeet niet, dit keer gaat het om seksueel misbruik van kinderen, maar wie weet gaat het straks om illegale goksites of fake news.

Filter is niet duurzaam

Ook niet onbelangrijk: de politie zal het filter over een tijdje weer moeten slopen Zo'n internetfilter staat op gespannen voet met het EVRM, het Europese mensenrechtenverdrag. Dit bepaalt dat de overheid alleen inbreuk mag maken op jouw vrijheid als dat bij wet is geregeld, en het ‘in een democratische samenleving noodzakelijk’ is.

Met het uploadfilter bepaalt de politie wat jij mag up- of downloaden, dus wat jij online mag zeggen of lezen. De nodige wettelijke basis ontbreekt dus. Of zoals het wetenschappelijk onderzoeks- en kenniscentrum (WODC) van het ministerie van Justitie en Veiligheid tien jaar geleden (!) al opmerkte:

‘Deze convenanten zijn daarom in de Nederlandse rechtsleer niet rechtsgeldig. Vanuit het oogpunt van rechtstatelijkheid is het niet aanvaardbaar dat de overheid zich bedient van instrumenten zonder deugdelijke juridische grondslag ter bereiking van een overigens legitiem doel. Indien de wetgever voornemens is om het blokkeren van kinderporno als een politietaak aan te wijzen, dan dient te worden voorzien in specifieke wettelijke bevoegdheden.’

Nee, de politie (én de politiek!) moet inzetten op maatregelen die werken. Seksueel misbruik van kinderen is te schokkend om zomaar even ‘iets te doen’.

*) Dit artikel verscheen eerst bij Bits of Freedom

**)Photo by MI PHAM on Unsplash