De Europese CPC-verordening is op 17 januari 2018 in werking getreden en wordt per 17 januari 2020 van kracht. Er is een Uitvoeringswet nodig omdat de CPC-verordening vereist omdat de instanties die consumentenregelgeving handhaven nieuwe bevoegdheden krijgen. De Nederlandse consultatie is geopend tot 14 september 2018.

 Het voorstel ziet onder meer op de internationale samenwerking tussen toezichthoudende autoriteiten, een mystery shopping bevoegdheid van toezichthouders en het gelasten van tussenpersonen om te assisteren bij het beschermen van consumentenrechten.

Samenwerking

Op basis van de verordening kunnen autoriteiten binnen de Unie elkaar om bijstand verzoeken bij een inbreuk op consumentenrechten. De aangezochte autoriteit is in beginsel verplicht tot medewerking. Ze kunnen gemotiveerd weigeren, bijvoorbeeld wanneer er al maatregelen getroffen zijn of als de aangezochte autoriteit concludeert dat er geen inbreuk plaatsvindt. De Europese Commissie bemiddelt als de verschillende autoriteiten het oneens zijn.

Bij wijdverbreide inbreuken in minimaal drie lidstaten kunnen de betrokken autoriteiten een gecoördineerde actie beginnen. Verder introduceert de verordening zogenaamde ‘sweeps’: gezamenlijke acties van toezichthouders van alle lidstaten om de naleving van consumentenrechten te controleren en inbreuken op te sporen.

Mystery shopping

Omdat effectief toezicht in veel situaties niet mogelijk is wanneer de identiteit van de toezichthouder bekend is, schrijft de verordening voor dat de bevoegde toezichthouder mag opereren onder een fictieve identiteit. Daarmee mag hij een overeenkomst aangaan of een oriënterend gesprek met een handelaar, maar uiteraard zonder uitlokking.

Gebruik van een fictieve identiteit moet noodzakelijk en proportioneel zijn, zowel ten aanzien van de zwaarte van de vermoede overtreding als de mogelijkheden om alternatieve toezichtsbevoegdheden in te zetten.

Ondanks dat nu wordt voorzien in een wettelijke grondslag voor toezichthouders, volgt uit jurisprudentie dat dit middel reeds wordt toegepast. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven heeft in haar uitspraak van 8 juli 2015 aangaande het beroep van twee bedrijven tegen de ACM geoordeeld dat vanwege de doeltreffendheid van het onderzoek naar de naleving het anoniem opereren in beginsel toelaatbaar is. 

Tussenpersonen

De verordening heeft als doel dat dat autoriteiten in de digitale omgeving snel en doeltreffend een einde kunnen maken aan inbreuken op regels ter bescherming van consumentenbelangen. Dit geldt met name wanneer een handelaar zijn identiteit verbergt of zich elders binnen de Unie of in een derde land vestigt om aan handhaving te ontkomen.

Bijvoorbeeld partijen die illegaal financiële producten aanbieden via het internet slagen erin om hun negotie voort te zetten door informatieverzoeken en andere acties van de AFM botweg te negeren; zoals verstrekkers van (flits)kredieten die zich vanuit andere lidstaten op Nederlandse consumenten richten. Door de enorm hoge kosten voor consumenten kan de schade oog oplopen.

Ook via aanbieders van communicatiediensten, zoals hosting- en/of domeinnaamaanbieder kunnen toezichthouders malafide aanbieders indirect op de korrel nemen. Met een zogenaamde zelfstandige last, zoals het laten verwijderen van digitale inhoud of een verplichte waarschuwing aan consumenten tonen, kunnen via hostingproviders ernstige inbreuken worden voorkomen, beperkt of beëindigd.

Er is daarbij wel toestemming nodig van de rechter-commissaris in Rotterdam voordat een toezichthouder over kan gaan tot het opleggen van zo’n zelfstandige last. Deze rechter-commissaris gaat in principe over het strafrecht, maar kan middels deze taakbedeling ‘expertise opbouwen’ over het bestuursrecht en voor de bevoegde autoriteiten fungeren als vast aanspreekpunt.

*) Nina Lodder werkt bij Solv
    Photo by Faisal Amir on Unsplash