Doel van de Verordening 2018/302 is het wegwerken van belemmeringen op het vrije handelsverkeer van online verkochte goederen en geleverde diensten. Denk hierbij aan het weigeren van aankopen of het blokkeren van betalingen omdat een klant vanuit een andere EU-lidstaat bestelt.

 Uit onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat 63 procent van de webwinkels geoblocking toepast: ze blokkeren de toegang tot hun online interfaces of beperken die voor klanten (consumenten én ondernemingen) uit andere EU-lidstaten. Ook vindt geo-discriminatie plaats met verschillende voorwaarden, zoals prijzen, levering en betaling.

Wanneer de activiteiten van een onderneming binnen de reikwijdte van de Verordening vallen, verbiedt deze discriminatie van afnemers op drie manieren: 

1. toegang tot online-interfaces (artikel 3),

2. toegang tot goederen en diensten (artikel 4), en

3. gebruik van betaalmethoden (artikel 5).

1. toegang tot online-interfaces

Allereerst wordt geoblocking in eigenlijke zin verboden: aanbieders mogen toegang tot online interfaces, zoals websites en apps, niet blokkeren of beperken voor klanten uit andere EU-lidstaten. Klanten uit verschillende lidstaten moeten dezelfde toegang hebben tot elke website, onder andere zodat zij landelijke c.q. lokale websites kunnen raadplegen en de prijzen in verschillende landen kunnen vergelijken. Ook het automatisch doorleiden van klanten naar een lokale website wordt aan banden gelegd; dit kan slechts met expliciete toestemming van de klant.

 2. toegang tot goederen en diensten

Ten tweede moeten klanten uit verschillende lidstaten volledige en gelijke toegang hebben tot de aangeboden goederen en diensten. Aanbieders mogen geen klanten weigeren op basis van nationaliteit, verblijfplaats of plaats van vestiging.

Ook aan klanten buiten het leveringsgebied van een website moeten dezelfde prijzen en voorwaarden geboden worden als aan lokale klanten. Het wordt aanbieders echter níet verplicht om ook buiten hun leveringsgebied te bezorgen; de klant moet bereid zijn de goederen of diensten binnen het leveringsgebied af te halen.

Aanbieders van producten of diensten hebben in bepaalde situaties de mogelijkheid om een objectieve (wettelijke) rechtvaardiging aan te voeren voor differentiatie tussen klanten uit verschillende lidstaten. De Verordening noemt echter drie situaties waarin in ieder geval géén sprake kan zijn van gegronde redenen voor geo-discriminatie: 

a. de verkoop van goederen zonder fysieke levering,

b. het aanbieden van langs elektronische weg verrichte diensten, en

c. het aanbieden van diensten op een specifieke locatie.

 3. gebruik van betaalmethoden

Aanbieders zijn nog steeds vrij om zelf te bepalen welke betaalmethoden zij aanbieden en accepteren, zoals betaling via iDeal of via creditcard. Zodra zij deze keuze hebben gemaakt, zijn ze echter gehouden de door de klant gekozen betaalmethode te accepteren en mogen ze hierbij geen onderscheid maken op grond van de locatie van de klant of op basis van diens betaaldienstverlener.

Een aanbieder op een Nederlandse website zal dus geen creditcard van een Duitse bank mogen weigeren wanneer hij betaling middels creditcard als betaalmethode heeft opengesteld.

Conclusie

Handelsondernemingen zullen vanaf 3 december 2018 moeten voldoen aan de Geoblocking Verordening. Zij zullen hiertoe mogelijk hun website(s) en apps moeten aanpassen. De discriminatieverboden die in de Verordening zijn verdisconteerd, brengen voor ondernemingen echter geen verplichting mee tot verkoop in een andere lidstaat of het harmoniseren van prijzen.

 Lokale websites met landspecifieke prijzen en voorwaarden zijn nog steeds toegestaan; klanten uit andere EU-lidstaten moeten echter dezelfde toegang hebben tot deze lokale websites als klanten uit de 'eigen' lidstaat.

Om conformiteit met de Verordening te waarborgen, zou een website bijvoorbeeld kunnen worden voorzien van een toegangsportaal waarbij klanten een (expliciete) keuze kunnen maken voor een lokale website met gerichte informatie en afwijkende voorwaarden en prijzen.

 In Nederland zal de Autoriteit Consument en Markt ('ACM') belast zijn met de handhaving van de Geoblocking Verordening. Wat deze handhaving en mogelijke sancties zullen inhouden, is nog onduidelijk en moet nog nader worden uitgewerkt.

*) Joost Houdijk is advocaat bij AKD

Photo by Joshua Rawson-Harris on Unsplash