‘Theo, ben je dood ofzo?’

We publiceren het boek De macht van Facebook in hoofdstukken op Netkwesties.nl. Het boek dateert uit 2011, maar veel van de onderwerpen keren juist nu terug in actuele artikelen van bekende titels.

Eerder verscheen:

Inleiding
Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 2
Hoofdstuk 3
Hoofdstuk 4
Hoofdstuk 5
Hoofdstuk 6
Hoofdstuk 7
Hoofdstuk 8
Hoofdstuk 9
Hoofdstuk 10
Hoofdstuk 11
Hoofdstuk 12
Hoofdstuk 13
Hoofdstuk 14

Waartoe zijt gij op Facebook?

Een favoriete frase van m'n katholieke vader, die placht te debiteren uit leefregels van zijn religie, de Katechismus: "Waartoe zijt gij op aarde?" Gedurende de decennia fluctueerde het antwoord van 'om God te dienen en later in de hemel gelukkig te worden' tot 'om God en de mensheid te dienen om in de hemel en op aarde gelukkig te worden'.

Terwijl de clerus de pecunia, bevelen, macht en jongetjes verdeelde, werd het klootjesvolk geacht na te denken over het hiernamaals. Dat ging voorbij, over het tuinpad van m'n vader. Maar God Zuckerberg brengt de vraag in een andere vorm weer ter tafel. Alles vergaat tot stof, behalve dan je profiel op internet. Daar moet je dus verdomd goed over nadenken gedurende de tijd dat je er nog bent. Welke foto staat online, met welke lach of schalkse blik, van welke leeftijd, met hoeveel bloot? En moeilijker, of eigenlijk niet: met welke eigenschappen wil je herinnerd worden?

Voor de perfectemensenprofielen moet je nu vooral bij datingsites zijn, maar ook op Facebook verbergen we liever onze onhebbelijkheden. Die moeten zeker met wortel en tak worden uitgeroeid op het memorieprofiel dat we op Facebook gaan achterlaten. Allemachtig, wat zullen die doden een engelenleger gaan vormen van onbaatzuchtigheid, mildheid, creativiteit, humor en meer aandacht voor anderen dan voor henzelf; alles waarvan het huidige Facebook zo verschrikkelijk veel tekort komt.

Doden in spe moeten bovendien nadenken over een serie boodschappen om in de toekomst nog op hun Tijdlijn te publiceren, of één ferme afscheidskreet nalaten, dan wel het onbegrip uiten dat ze het ganse leven hebben moeten dragen maar uiteindelijk nog voor het voetlicht mogen brengen.

Het is overigens die goddelijke dimensie van behoud van alle archieven en online zielen die het internet tot belangrijkste uitvinding ooit maakt. Groter dan die van de automobiel en vliegtuig om fysieke afstanden te slechten en groter dan medicijnen om het leven te verlengen.

Als we een categorie geriatrische wetenschappers mogen geloven is de uitvinding van onsterfelijkheid van de cellen nabij. Daarmee wordt het denken over het Facebookleven na de dood spoedig een tijdelijk probleem. Laten we er overigens maar even van uitgaan dat die wetenschappers – die er gek genoeg heel oud uitzien voor hun leeftijd – in hun optimisme door overmoed gevoed worden of er bezuinigingen mee trachten te ontlopen.

En wat moeten in vredesnaam de eenvoudigen van geest die in reïncarnatie geloven, als er niemand meer doodgaat? De reïncarnatie-industrie staat ook een nieuwe dimensie te wachten met al die Facebooklevens na de dood. Het claimen van profielen van vorige leven(s) heeft Mark Zuckerberg vast al achter de hand.

Het fijnst zou het zijn als Facebook zelf software voor een verdeelmechanisme bouwt en dat de rechter, de Federal Communications Commission in Washington, de Europese Commissie in Brussel en het Centraal Comité in Peking er hun fiat aan verlenen. Anders kan het nog aardig oorlog worden om de aangenaamste profielen.

Een automatische toewijzing door 'Facebook Reincarnate' van profielen van boeven, dronkaards en overspeligen zal evenmin geweldloos verlopen, maar centrale verdeling van profielen van overledenen over nieuwe levens op aarde is beter dan de mensheid er zelf over te laten beslissen.

Vaak lekker dood

"Ga eens lekker deaud" luidt een van de 'wise cracks' van GeenStijl, maar dat is een linke opmerking. Voor je het weet is het gebeurd met de verwenste persoon. Denk niet dat we het hier over een uitzondering hebben: bij 800 miljoen Facebookers die gemiddeld 70 jaar oud worden gaan er jaarlijks zo'n 10 miljoen heen. Tenminste, indien de ouden net zo frequent deelnemen aan Facebook als de jongen. Dat is niet het geval, maar voor deze statistiek even wel: dat zijn dan 27.500 overleden Facebookers per dag, ruim 1.100 per uur ofwel eentje per 3 seconden. Daar heeft een Manager Dood die profielen moet behandelen op de afdeling Dood & Verderf een aardige dagtaak aan.

Willen mensen blijven bestaan na hun dood? Van de Nederlanders wil 61 procent na overlijden niet voortbestaan met een digitale herdenking en/of rouwpagina op een sociaal net. Hun online profielen moeten direct worden verwijderd. Een kwart van de respondenten in een onderzoek van Multiscope in opdracht van Nuvema Uitvaartverzekeringen wil dat de nabestaanden dit bepalen en 8 procent vindt het behoud van het profiel wenselijk.

Onderzoeksbureau Comscore deed navraag onder levenden in de VS naar wat ze willen dat er gebeurt met hun Facebookprofielen na hun sterven: herdenken, overdragen aan een vriend en/of een familielid, permanent verwijderen of 'het zal me een rotzorg zijn, dood is dood'. Veruit de meesten kiezen voor het eerste.

In Nederland zeggen we 'weg ermee', terwijl de Amerikanen een online gedenkteken wensen. Het is dus afhankelijk van de cultuur. Ook telt een westerse dode nu eenmaal zwaarder dan een oosterse. Over de Afrikanen – toch offline – nog maar niet gesproken.

Gestorven in het harnas

Zeven weken zat Theo Tjoa (63) in Groningen dood achter zijn pc met daarop open schermen van Facebook en Hyves. Dit heet een triest verhaal, omdat de brave Theo ondanks zijn 300 vrienden op Facebook en Hyves onopgemerkt het aardse leven verliet, al internettend. In het AD en De Telegraaf kwamen in juli 2011 de schaarse vrienden aan het woord die meer waren dan plaatjes en profielen, zoals Marina Wiersma in Scheveningen.
De Telegraaf: "De vrouw vroeg bij wijze van grap nog aan Theo: 'Ben je dood ofzo?' 'Wij dachten in eerste instantie dat hij op vakantie was. Toen hij niet belde voor mijn verjaardag en ook die van een vriendin oversloeg, ben ik in actie gekomen. Uiteindelijk is iemand in Groningen gaan kijken. Ze zei meteen dat het er niet goed uitzag. Ze zag heel veel vliegen en het zat potdicht.'"
Aan het AD vertelde dezelfde Marina: "Ze schreven dat ze hem misten. Ze vroegen of hij in de kroeg zat. Maar als je iemand mist, dan ga je toch even rondvragen? Dan bel je toch even? Er werden plaatjes en moppen op zijn pagina gezet. Maar ze hadden geen echte aandacht voor hem. Voor de mens erachter. Blijkbaar willen mensen zich wel uiten, maar gaat het niet om echt contact."
Volgens Marina was Theo een heel sociaal mens. "Ik ken hem al sinds zijn 13e. Hij moest vijftien jaar geleden verplicht voor de PTT vanuit de Randstad naar Groningen verhuizen. Hij was een goede lieverd."
Ene Gretha zegt op de site van bowlingclub HBB in Scheveningen: "Ja het is werkelijk vreselijk triest, hij had op mijn verjaardag geen krabbel gestuurd, ik heb nog ff ged8; wat raar, das niks voor theo. Ik ken hem uit de stad, heb vaak met hem gedanst, het was een vreselijk lief, humoristisch vrolijk mens, je kon geweldig met hem praten, over alles, ik zal hem heel erg missen, zo'n waardig mens, en dan zo onwaardig alleen gestorven, diep diep triest."
Het zijn prachtige verhalen in de kranten, compleet met foto van de glimlachende Theo, voor hoofdschuddende lezers die voor de zoveelste keer vaststellen dat internet bar en boos is. Het hoeft geen betoog dat je het van je internetvrienden niet echt hoeft te hebben.

Marina is daar ook achter gekomen, noteert het AD: "De virtuele wereld van de sociale media is voor Marina een schijnwereld gebleken, maar ze staat er nog altijd dubbel in. 'Contact met vreemden op internet is niks. Ik praat op internet alleen met vrienden, familie en wat bekenden. Wat moet ik ook tegen een vreemde zeggen? Maar aan de andere kant: we hebben hem door Hyves wel gevonden. Dat is het dubbele.'"

Niet opgevreten door vliegen

Theo Tjoa ging heen, eenzaam met 300 vrienden. Is dat zo erg? De reageerders bij de bowlingclub in Scheveningen vinden van wel. Janine: "Wat een zielige maatschappij leven wij toch in deze man had toch ook buren/familie en VRIENDEN? Hoe kun je dan in hemelsnaam 7 weken 7WEKEN!!! dood in je woning liggen/zitten? Dan heb je totaal geen vrienden is mijn mening, of zit ik nu helemaal verkeerd…"

Harald Stolk: "Theo heeft jaren lang op scheveningen gespeeld bij o.a. diverse PTT teams. Als ik aan Theo denk dan is het eerste wat bij mij opkomt het woord correct. Hij was altijd even aardig en correct. Ook kan ik me nog goed voor de geest halen hoe hij bowlde met zijn zilver/grijze plastic balletje met 3 negatieve en 2 positieve omwentelingen dwars door het midden.

Zijn sigaret steevast in een plastic pijpje in de tijd dat er nog gerookt mog worden op de bowling. Spijtig dat het hem daar zo is vergaan in het noorden."

Triest wellicht, maar bekijk het eens van de zonnige kant: zonder zijn Facebook en Hyves zou Theo Tjoa's lijf wellicht nog enige jaren hebben liggen rotten, als voer voor insecten. Want z'n buren in de grote Aquamarijnflat van elf verdiepingen te Groningen misten Theo niet. Nu begonnen zijn internetvriendinnetjes Gretha, Nel en Marina zijn virtuele afwezigheid reeds na zeven weken op te merken. Min of meer dan.

En ondertussen bleef Theo gewoon online. Hij vestigde na zijn dood nog een record dat in het Guinness Book of Records mag worden bijgeschreven: niemand is in staat om zeven weken achtereen onafgebroken te internetten, laat staan zonder eten en drinken.
En dan die grappen die ondertussen op zijn Nieuwsoverzicht verschenen bij Facebook… Het is niet gezegd dat Theo die niet zag. Als Theo gelovig was, heeft hij de hemel bereikt en vandaar zijn sociale leven online kunnen continueren, alleen antwoordt hij niet meer. Maar dat deed er voor zijn vriendjes en vriendinnetjes toch niet zo bar veel toe, want Theo was kennelijk in de sociale hiërarchie van Facebook en Hyves meer de stille genieter.

Simone verliet 1.048 vrienden

Nog geen 1.048 Facebookvrienden konden voorkomen dat Simone Back, een 42-jarige Engelse, op eerste kerstdag 2010 zelfmoord pleegde. Uiteraard was er publieke verontwaardiging dat niemand van haar Facebookschare dit had kunnen voorkomen, ook het collectief niet. Het cynisme droop van de reacties af, vooral in de traditionele media. Ze had toch genoeg signalen afgegeven?

Sterker nog, verontwaardiging was haar deel op Facebook zelf, want verdriet om een verkeerd gelopen relatie vonden de vrienden geen goede reden om er 'zomaar' uit te stappen. Ze had toch verdikkie haar vrienden nog met z'n duizendachtenveertigen?

Ik vind die verwijten aan haar adres oprechter en begrijpelijker dan de verontwaardiging dat niemand van die 1.048 vrienden het kon voorkomen, die verontwaardiging grenst aan hypocrisie. Als er maar één gemeenschappelijk kenmerk is van veel zelfdodingen is dat machteloosheid van de dierbaren om te begrijpen waarom een persoon hen verliet. Bij Facebook gaat het niet om dierbaren. Sterker nog, als je de vriendschap die je te vergeven hebt over duizend zielen verdeelt, kan dat per definitie geen innige vriendschap zijn.

Toegegeven, sommige van de Facebookvrienden woonden bij Simone om de hoek en voor diegenen is het wellicht wat bizar. Je spreekt niet meer af in de kroeg, want je ziet elkaar voor het scherm. En daar mis je iemand niet zo snel.

En die 1048 vrienden op het scherm met hun vermeende behoefte aan aandacht van Simone hebben de paar echte vrienden misschien een beetje in de weg gezeten. Dan is het geen dood ondanks 1.048 vrienden, maar dankzij die enorme schare. Beetje pech gehad; zonder Facebook was het misschien beter afgelopen met Simone Back.

Lang niet gesproken…

Uit een uitstekend artikel in NRC Handelsblad vorig voorjaar: "'Tom wordt vandaag 34 jaar!', staat in een automatisch verzonden mail van Hyves. 'Stuur een bericht of Krabbel Tom!' Pijnlijk. Want Tom is niet jarig. Hij is een aantal maanden eerder overleden aan leukemie. Nog pijnlijker: de kennissen die daar niet van op de hoogte waren lieten nog berichtjes achter op zijn site. 'Hartelijk gefeliciteerd! Hoe gaat het trouwens met je? Lang niet gesproken.'"

Nee, en dat blijft ook eeuwig zo. Mensen vergaan tot stof, maar profielen worden spoken die nog blijven zweven met verjaardagsherinneringen of 'out-of-office' antwoorden. Die completeren je dolende foto's en video's. Nooit meer helemaal dood. Antonie Kamerling zag vanuit den hoge zelfs zijn aantal volgers op Twitter groeien na zijn zelf verkozen fysieke dood.

Online sterven is voor de meesten onbegonnen werk: je updates, tweets, krabbels, commentaren en eventuele blogposten; je digitale ergernis is breed uitgewaaierd. Bovendien blijkt opeens het belang van wat anderen over je schrijven van eeuwige waarde. Je wordt je eigen nabestaande, en moet er maar mee leren leven. Over je graf heen regeren? Is te proberen.

Inmiddels zijn er de nodige partijen die beweren uitkomst te bieden voor overblijvende profielen en accounts na overlijden. Zo is er het Zweedse My WebWill en het Amerikaanse Entrustet en Legacy Locker, waarmee iedereen zelf kan aangeven wie er na het overlijden toegang moet krijgen tot zijn of haar accounts.
Ook in Nederland bieden bedrijfjes digitale erfenissen c.q. testamenten aan, zoals Ziggur, Inheritit en Digizeker. Gerrit-Jan Bloem begon Ziggur vanuit internetmarketingbedrijf Calanza in Heemstede. Marketing is belangrijk. Zo nam Bloem de Digital Death Day, begonnen in de VS, over in Nederland. Nu is dat de 11e van de 11e, net ook voor de prelude van het carnaval bestemd; passend dus.

Bij Ziggur kun je vastleggen wat er met je online identiteit en bezittingen moet gebeuren als je (bijna) dood bent, inclusief al je profielen bij sociale netwerken, datingsites etc. Bij een gratis account bij Ziggur moet je vertrouwenspersoon na je dood de zaakjes regelen. Bij een betaalde inschrijving (20 euro per jaar of 200 euro eenmalig) kun je het Ziggur laten uitvoeren. Ziggur heeft geen wachtwoorden van je profielen nodig, wat de veiligheid ten goede komt.

Ziggur blijft een privéaangelegenheid wat betreft bewaking, beveiliging en betrouwbaarheid op lange termijn. Ziggur heeft geen rechtsgeldigheid als een testament, tenzij je de Ziggurwensen bij een notaris toevoegt aan een testament. Bij een betaalde rekening kan Ziggur je in een notarisregister opnemen.

Bij Digizeker wordt het online dossier altijd door een notaris gemaakt, in een digitale kluis, met behalve je inlognaam van profielen ook je wachtwoorden. Je hebt zelf altijd toegang tot dit dossier, en kan op ieder moment nieuwe accounts of wachtwoorden toevoegen. Handige bijkomstigheid is het terugzoeken van wachtwoorden die je kwijt bent. Maar erg lastig is weer dat je verandering van wachtwoorden daar ook steeds moet noteren.

De notaris die je kiest, bewaart een tweede digitale sleutel van je Digizekeraccount en kan erfgenamen toegang bieden. Je kunt ook opgeven wat er met fotoalbums en filmpjes op bijvoorbeeld Facebook moet gebeuren. Over de betrouwbaarheid van de verschillende oplossingen kun je zelf proberen te oordelen. Via de notaris lijkt me de veiligste methode.

De Uniform Law Commission in de VS, die probeert tot gelijke wetgeving te komen in Amerikaanse staten, richtte recent een commissie op die gaat onderzoeken hoe de toegang tot digitale erfenissen van personen eenduidig in wetten kan worden geregeld. Zij kijkt vooral in hoeverre zaakwaarnemers en vertrouwenspersonen zonder wachtwoorden toch toegang kunnen krijgen tot digitale testamenten en hoe ze steeds vaker voorkomende fraude kan verminderen.

Wat te doen bij overlijden?

Je hebt met Facebook drie mogelijkheden bij overlijden van een persoon: herdenken, verwijderen, niets doen. Bij niets doen blijft alles staan, maar zonder verversingen sterft een persoon wel weg van de Nieuwsoverzichten van vrienden. Je komt nog wel een poos zijn of haar leukjes tegen, ook op sites van derden die van Facebook Connect gebruikmaken. Het profiel blijft wat het was tot Facebook het verwijdert.

Facebook had in de eerste jaren als beleid om profielen van overledenen na 30 dagen te verwijderen. In 2007 kwam in de VS een actie op gang om de profielen van de slachtoffers van de Virginia Tech schietpartij juist te behouden.

"Het lijkt dom om berichten te blijven posten voor mensen die nooit meer zullen antwoorden. Maar deze pagina's zijn het restant van hun stemmen die van ons gestolen zijn", zei student John Woods, die de actie bij Virginia Tech op touw zette, tegen USA Today.
Studente Ami Clayton zei: "De schoonheid van Facebook is het verbinden van mensen aan hun vrienden, ongeacht hun geografische barrières, en het helpt om een gevoel van verbondenheid te behouden met degenen die we moeten achterlaten als we verdergaan. Met het opheffen van een profiel op Facebook verbreek je een keten."

Een protestgroep kreeg 2.700 steunbetuigingen en Facebook zwichtte daarvoor met de herdenkingsstatus. Woordvoerder Brandee Barker zei er zelfs bij dat degenen die verwijderde profielen terug wilden halen een verzoek konden doen aan de klantenservice van Facebook. Dan zou het in orde komen. Ik vrees dat dit vandaag niet meer kan. Facebook zal om te beginnen niet meer durven zeggen dat het profielen nog op zolder bewaart, wat destijds nog geen problemen opleverde.
Facebook biedt sindsdien standaard de optie 'memorialization' aan, 'nagedachtenis'. Als je kunt bewijzen dat je vriend heengegaan is met een verzoek voor nagedachtenis. Dan blokkeert Facebook het gebruik van het profiel zelf, maar dierbaren kunnen gevoelens voor onbepaalde tijd plaatsen op het Prikbord/Tijdlijn van die verloren zoon. Een keuze voor 'Het profiel van een overleden persoon rapporteren' (Report a Deceased Person's Profile) brengt je bij het benodigde formulier.

Daar staat in het Nederlands: "Onder straffe van meineed is dit formulier alleen bestemd voor het rapporteren van een overleden persoon zodat we het account van de persoon een herdenkingsstatus kunnen geven."

Als je een overledene meldt, moet je een link bieden naar een overlijdensbericht- of advertentie, dus die moet je eerst online zetten als dat alleen op papier staat. Er is maar een keuzeoptie: profiel bewaren. Dit stond Facebook tot voor kort louter toe voor familieleden die ook op Facebook erkende vrienden van de overledenen waren. Nu kunnen ook familieleden zonder profiel dat doen, maar wel met een overlijdensbewijs.

Helemaal verwijderen

In elk geval is het handig om een derde persoon je wachtwoord te verstrekken als je verwijdering wenst na je overlijden, of diegene dan toegang tot je e-mailadres te geven waarmee en nieuw Facebookwachtwoord kan worden gevraagd. Anders kan het soms nog knap lastig worden. Facebook zegt letterlijk: "Voor alle speciale verzoeken hebben we verificatie nodig dat je een direct familielid of de executeur bent. Verzoeken zullen niet worden verwerkt als we je relatie met de overleden persoon niet kunnen verifiëren."

Je moet het geboortebewijs of de overlijdensakte van de overleden persoon tonen dan wel het juridisch bewijs dat je de wettige vertegenwoordiger (executeur) van de overleden persoon of zijn/haar nalatenschap bent.

De eis voor een overlijdensbericht gaat uit van de Amerikaanse cultuur, en ook vaak Europese gewoonte van een openbare bekendmaking. Maar die kun je ook fotojokken op je pc. Om geen slapende honden wakker te maken zegt Facebook niet hoe vaak deze functie wordt misbruikt. Je hoeft geen complotdenker te zijn om te begrijpen dat het doodverklaren van een Facebooker een van de meest voorkomende vergaande plaagstoten moet zijn.
Maar Facebook biedt wel een herstelformulier aan onder de kop 'De herdenkingsstatus is ingesteld voor mijn account': "Als je geen toegang hebt tot je persoonlijke account omdat deze zich in een speciale herdenkingsstatus bevindt, klik dan hier. Bedenk wel dat we jou alleen toegang kunnen verlenen als we kunnen controleren of jij de gebruiker bent wiens naam wordt vermeld in de account."

Met andere woorden: het is handig als je via het e-mailadres waarmee je een inschrijving hebt geopend en dat aan het profiel is verbonden, dit ook kunt rechtzetten. Kan dit niet meer, bijvoorbeeld omdat je e-mailadres met de overgang naar een nieuwe provider is veranderd, dan wordt het nog aardig moeilijk.

Witte Facebooktunnel en -kerkhof

Zo'n beetje tussen hemel en aarde verblijven schijnt wel prettig te zijn. New Agegelukzoekers beweren dat bijna-doodervaringen bestaan. Die duiden op een witte tunnel waarin je belandt tussen aarde en hemel. Dat beeld, opperen bètawetenschappers, kan ook veroorzaakt worden door een chemische reactie in de bijna afgestorven hersenen. Hoe dan ook, verblijf in 'de witte tunnel' is een prettige toestand.

Lastig is het ook als foto's met tags van niet gemelde overledenen opduiken. "Helaas beschikken we niet over de technische middelen om vast te stellen of de persoon op de foto is overleden", aldus Facebook, dat het verder niet zo'n probleem vindt. "Je hebt, zoals altijd, de mogelijkheid om elke foto die je hebt geüpload naar Facebook, ook weer te verwijderen."

Ik ben ervoor dat alles en iedereen op Facebook na de dood online blijft staan, ter leering ende vermaeck, behalve de herinnering aan een glimlach, oogopslag of wegstervende schaterlach – meer en meer ondersteund door fotoalbums en video's – ook een letterlijk onuitwisbare caleidoscoop van onbetekenende en triviale gedachten en bezigheden, scores van spelletjes etc. waar het geklieder op Prikborden van Facebook – nu ook op de Tijdlijnen – doorgaans uit bestaat.

Zo'n Facebookkerkhof zal ons leren hoe je wel onderscheidend kunt zijn om betekenis aan je leven te geven. En hoe zielig je kunt zijn met dagen, weken en maanden van je leven te verspillen met onbenulligheden. Ook voor historici trouwens handig om dat dagelijks leven van de Homo Facebookius goed in beeld te krijgen.

Beroerder nog is dat dit een trend in gang zal zetten van Facebookers die zich druk zullen gaan maken over hoe ze zich na hun dood zullen tonen. Nu al krijg je meer en meer te maken met control freaks die voor hun heengaan hun gehele crematie of begrafenis van de eerste tot de laatste minuut regelen. Ik ben er al geweest, waarbij de laatste groet niet meer van ons hoefde te komen, maar via een videoboodschap van de overledene. Gewoon, met familie onder elkaar, niet eens op de middenstip van een voetbalveld. Natuurlijk kwam die video ook online, waar naasten gelukkig nog de mogelijkheid hadden de video de status 'besloten' mee te geven in plaats van 'openbaar'.

Conclusie: nooit meer rusten in vrede

'De moeizame relatie met de dood' had hierboven kunnen staan, maar dat is zo'n cliché. Bovendien gaat het mee in alle zorgelijke commentaren over de gebrekkige banden die Facebook biedt als het er echt op aankomt. Zijn deze geheven vingertjes terecht? Dat Facebookers met tientallen, honderden of zelfs meer dan duizend 'vrienden' ongezien de pijp uit kunnen gaan? Ja, dat is zo.

Voor sommigen is dat wellicht ontluisterend, maar de verwachting van Facebook als een warm bad van intense vriendschap van honderden personen is niet reëel. Integendeel, het is nogal kortzichtig om dit te verwachten van het uitwisselen van foto's en 'wat doe je nu?' berichten.

Dus vond je in dit hoofdstuk de wat luchtiger aanpak met onze Theo als slachtoffer. Je kunt sikkeneurig zijn tragisch einde beschrijven, maar er ook de voordelen van inzien. Immers, hij zou nu nog steeds de prooi van een leger maden kunnen zijn, daar in het Groninger flatje, als hij uiteindelijk toch niet een beetje gemist was op Facebook en Hyves.

Serieus is wel de vraag wat je aanmoet met al die digitale nalatenschappen. We hebben geen benul van deze erfenissen als we van alles en nog wat de wereld in slingeren. De tijd van 'rust in vrede' is voorbij. Was dat vroeger al meer dan eens het geval als er een dagboek opdook uit een stoffige la, nu laten mensen honderden zo niet duizenden 'bladzijden' aan informatie na. Facebook maakt er keurig een 'herinnering' van en biedt je de mogelijkheid om je eigen biografie te schrijven met de Tijdlijn. Die mogelijkheid tot correctie achteraf van wat je misschien liever niet wereldkundig wilt maken voor de rest van je leven en daarna is zeer fideel van het sociale netwerk.

Naar het zich laat aanzien bewaart Facebook de resten die je verwijdert nog wel voor eigen gebruik maar daar zal de komende jaren wel een eind aan moeten komen, als Facebook daar zelf al niet toe overgaat. Overigens is het wel aardig om eens na te denken over de mogelijkheid dat de uitingen van je vóór- en nageslacht ook informatie over jou kan bieden en andersom.

Het kan hoe dan ook geen kwaad om de dood indachtig af en toe stil te staan bij wat je zoal aan het digitale universum meent te moeten toevoegen en in hoeverre je er daarna nog greep op kunt hebben. Juist omdat Facebook je die controle achteraf geeft, zou het netwerk op dit punt wel een stuk 'veiliger' kunnen zijn dan andere websites, forums etc. waar je uitingen tot in lengte van eeuwen beschikbaar zijn. Bovendien kunnen anderen altijd met je uitingen en foto's 'aan de haal' gaan, ook op Facebook. We willen er liever niet steeds over nadenken.

Maar de tijden zijn veranderd sinds mensen na een dag van hard werken met hun kroontjespen gebogen boven hun dagboek peinsden of, en zo ja hoe, ze hun laatste intieme gedachten van die dag aan het papier moesten toevertrouwen.