Tekening: Sterre Steins Bisschop

Als ik een mail stuur naar iemand, stuur ik niets anders dan een kopie van een tekst die ik zelf intikte. Eigenlijk is het taalgebruik in ‘een foto delen’ onjuist, als je het vergelijkt met bijvoorbeeld ‘een toetje delen’. Als je een toetje deelt, krijgt ieder de helft. Als je een foto deelt, wordt er een kopie van de foto gemaakt en heeft ieder een eigen versie van de foto. Het wordt door Don Tapscott democratized information genoemd. Het is de gebruikelijke gang van zaken als je iemand informatie geeft.

Informatie versus assets

Iets anders wordt het met het sturen van assets. Eigenlijk is er geen eenduidige Nederlandse vertaling van het Engelse woord asset. Een bezit, een goed, iets wat waarde vertegenwoordigt. Als je een asset stuurt naar iemand anders, wil je zeker weten dat de zender het niet meer heeft en dat de ontvanger het tot zijn beschikking heeft.

 Een makkelijk voorbeeld is geld. Je kunt zeggen dat een briefje van honderd euro niets anders is dan informatie, maar het is in dit geval informatie die een unieke waarde vertegenwoordigt. En je wil niet dat deze waarde twee keer in hetzelfde systeem voorkomt. ‘Je kunt je geld maar één keer uitgeven’, de uitdrukking komt ergens vandaan. Als je hetzelfde twee keer uitgeeft, ontstaat er een probleem in het systeem, ook wel het double spent problem genoemd.

Als je op de markt de koopman een papieren tientje geeft, is er sprake van een fysieke overdracht. Niets aan de hand. Het vertrouwen wordt vertegenwoordigd door het knisperende papier. Het wordt al ingewikkelder als je gaat pinnen. Dan wordt het vertrouwen verplaatst naar een tussenpersoon; de bank namelijk.

Hetzelfde betoog gaat op voor een stem tijdens de verkiezingen. De stem vertegenwoordigt waarde, is uniek, mag niet dubbel gebruikt worden. De tussenpersoon is de overheid, vertegenwoordigd door het stembureau. Een uitgebrachte stem mag niet hergebruikt worden.

Hetzelfde geldt als je een huis tien dagen huurt. Je moet zeker weten dat de huurder goed is voor zijn geld, en de verhuurder goed is voor het huis en de gegarandeerde beschikbaarheid tijdens die tien dagen. Informatie (kopie, waardevrij) versus assets (uniek, waarde).

De rol van de tussenpersoon

En ziehier de rol van de tussenpersoon, de middle-man, de makelaar. De bank, Airbnb, de creditcardmaatschappij, de veilingmeester, de notaris. Het zijn allemaal handelaren in vertrouwen. Ze zijn de spil in een transactie, en eigenlijk is hun enige taak te voorkomen dat het double spent problem de kop opsteekt.

Dat wil zeggen dat de betaler van honderd euro daadwerkelijk zijn geld kwijt is – één nanoseconde na het sluiten van de transactie – en de ontvanger het geld krijgt. De tussenpersoon is een gecentraliseerde manier om het probleem op te lossen. Dus:

• De tussenpersoon kost geld. Terecht.
• De tussenpersoon sluit uit. Niet iedereen immers heeft een bank.
• De tussenpersoon is kwetsbaar. Vraag het J.P. Morgan.

En de tussenpersoon vertraagt. Daar kan hij ook niet alles aan doen, een extra schakel kost nu eenmaal tijd, the settlement lag. De banken deden hier vroeger een paar dagen over, daar werden ze rijk van en we konden er niets aan doen. We waren afhankelijk.

Natuurlijk, je kunt de centrale tussenpersoon automatiseren, dat is ook gebeurd. Maar dan nog kost hij geld, sluit hij uit, is hij kwetsbaar en zal hij vertragen.

Verschuiving van centraal naar decentraal

Er is een andere benadering voor het oplossen van het double spent problem. Het is de gedecentraliseerde benadering. Je verschuift het vertrouwen. Niet meer de spil (notaris, bank) krijgt het vertrouwen, maar het netwerk. Je verschuift het vertrouwen van centraal naar decentraal.

En dat doe je – simpel gezegd – door alles aan iedereen bekend te maken. Door iedereen die in het systeem zit toegang te geven tot de volledige geschiedenis van alles wat er gebeurd is, de hele boekhouding.

En, heel belangrijk, niemand kan iets veranderen in deze boekhouding. Je kunt alleen maar een transactie toevoegen. Niemand verandert getalletjes uit het verleden, er is geen gom, er is geen delete-toets, er is geen typex, er bestaat alleen de mogelijkheid om een blokje toe te voegen aan de gezamenlijke en voor iedereen toegankelijke administratie. Alles wat gedaan is, is onuitwisbaar.

Het is een steeds groter wordende ketting van informatie-blokjes. Het is publiek. Het is een append-only-ledger. Een boekhouding waarin je niets kunt veranderen, maar alleen iets aan toevoegen.

Het is een blockchain.

De komst van The Internet of Values?

The Internet of Information is voltooid. Het werkt. Je kunt het leuk vinden of niet, er zijn honderden uitwassen, maar het is er. Informatie is gedistribueerd gedemocratiseerd, met alle voor- en nadelen van dien.

The Internet of Values is er nog niet. Airbnb is niets anders dan een slimme tussenpersoon die gebruik maakt van de kwaliteiten van the Internet of Information. Maar voor de echte validatie, betaling en autorisatie is een ouderwetse tussenpersoon nodig. Je kunt niet anders verwachten dan dat de technologie het mogelijk gaat maken dat het Internet van Waarden er gaat komen. Alle markten waar assets geruild, gehandeld of gedeeld worden. Ook muziek, ook elektriciteit. Er komt een eerlijker beloning voor de eigenaars van waarde (componisten, melkboeren, koffieplantages, stroomopwekkers).

Ik kan geen enkele reden bedenken waarom dit Internet of Values er niet zou komen. Ja, natuurlijk, het valt of staat bij de betrouwbaarheid en consistentie van de gedistribueerde publieke boekhouding. Maar dat gaat het leger van crypto-wetenschappers oplossen. Overal zullen blockchains toegepast worden. En iedere trendwatcher die dat ontkent leidt aan het probleem wat de blockchain juist probeert op te lossen: de afhankelijkheid van de middle-man.

Rube Goldberg Machine

Als je op een heel andere manier begrijpen wilt waarom een reeks van complexe, volgtijdelijke, elkaar beïnvloedende en van elkaar afhankelijke handelingen werkt (lees: bijvoorbeeld een geldtransactie naar een gestrande dochter in een hostel op het platteland in China), kijk dan naar het filmpje van de Rube Goldberg Machines.