Foto: uitreiking van de Nobelprijs aan Bloembergen door koning Karel Gustaaf van Zweden in 1981

Nico Bloembergen overleed afgelopen maandag, 5 september 2017, op 97-jarige leeftijd In zijn woonplaats Tucson in Arizona, waar hij vanaf 2000 werkte. Tot dan had Bloembergen, sinds 1948, een vaste aanstelling aan Harvard, sinds 1958 was hij Amerikaans staatsburger.

De grote inspirator van Bloembergen was vanaf 1938 Leonard Ornstein met zijn lab aan de universiteit van Utrecht, waar hij in 1940 door de Duitsers als Jood werd ontslagen waarna hij in 1941 overleed.

Nico Bloembergen won de Nobelprijs voor natuurkunde in 1981. Na twee keer misgegrepen te hebben met onderzoek waaraan hij had bijgedragen en waarvoor de Nobelprijs was gegeven, was het de derde keer wel raak.

Hij greep naast de prijs met zijn onderzoek naar technologie die mede leidde tot MRI-scanners in ziekenhuizen (Nobelprijs 1952) en over lasertechnologie (prijs in 1964) . Bloembergens uitvindingen in de niet-lineaire optica met intens laserlicht – waren doorslaggevend voor datatransport over glasvezel. Als fundamenteel onderzoeker boeiden hem de toepassingen overigens minder.

Rob Herber schreef een biografie over Bloembergen, waarvan hier een deel uit de inleiding. De biografie verhaalt ondermeer uitgebreid de politieke invloed van Bloembergen, zij het vanuit puur wetenschappelijk oogpunt. Hij was co-voorzitter van de wetenschappelijke studiegroep die de Star-Wars-plannen van president Ronald Reagan verwierp. Zijn beoogde ruimteschild om vijandelijke kernraketten met lasers af te weren was onrealistisch volgens wetenschappers.