Er komt boete van meer dan een miljard euro voor Google aan, zo gokte Financial Times een paar weken geleden. Het werd 2,4 miljard, een record: hoger dan de 1,06 miljard voor Intel in 2009 en de totaal 1,6 miljard voor Microsoft (500 miljoen in 2004, 280 miljoen in 2006 en 900 miljoen in 2008).

De 2,4 miljard is 40 procent van de jaarlijkse bijdrage van Nederland aan de EU. Maar liefst 18 EU-landen betalen jaarlijks minder dan 2,4 miljard bijdrage. In dat opzicht is het veel. Echter, voor Google zelf is het 3 procent van het kasgeld van 90 miljard. De koers van moederbedrijf Alphabet leed er nauwelijks onder.

Google bevoordeelt behalve Shopping, waarvoor de boete is gegeven, nog meer diensten via de dominante zoekdienst. Zoals Maps dat vaak rechts in beeld komt van een zoekresultaat, en Google Flights als je een vlucht zoekt via Search. Er zullen nog meer boetes volgen.

Google krijgt drie maanden de tijd om een einde te maken aan de bevoordeling van Shopping in zoekresultaten, maar zal zeker beroep aantekenen. Dan komt de zaak uiteindelijk voor het Europees Hof van Justitie in Luxemburg.

Goed onderbouwd

Mededingscommissaris Margrethe Vestager haalt ferm uit, maar dat is onder politici de mode, teneinde het volk te behagen. De boodschap is echter kraakhelder: Google benadeelt met de product- en prijsvergelijker zowel concurrenten als consumenten.

Google mislukte met winkeldienst Froogle vanaf 2004, staakte die in 2006 en kwam terug met  Google Product Search in 2008, vanaf 2013 Google Shopping geheten. En begon in resultaten van google Search na het intikken van een artikel een rijtje producten zichtbaar te maken boven het zoekresultaat. Dat kunnen andere productvergelijkers niet, en vaak kwamen ze vervolgens niet eens door bij de tien eerste gewone zoekresultaten.

Gevolg: verlies aan kliks via Google voor vergelijkers en soms winkels, oplopend tot 90 procent. Althans, die omvang van schade wisten concurrenten geloofwaardig over het voetlicht te brengen in Brussel. De Commissie verzamelde met hulp van Google’s vijanden – ook Amerikaanse partijen als Microsoft - 1,7 miljard zoekopdrachten met resultaten, 5,2 Terabyte aan data. En concludeerde dat in 13 landen, waaronder Nederland, concurrenten als Kieskeurig.nl en Beslist.nl leden onder Google Shopping.

Wat nog niet is genoemd, maar nog gevaarlijker, is de macht die Google verkrijgt over aanbieders als Wehkamp, Coolblue en Bol.com. Die moeten meedoen aan Google Shopping om in beeld te blijven. Ze moeten hun productcatalogus wel uploaden naar Google. Hoe machtiger Google Shopping wordt, des te meer moeten ze vervolgens op prijs concurreren.

En ze gaan ook meer bij Google betaald adverteren, om in te spelen op Shopping. Des te minder heeft marketing elders zin, dus ook media en marketingbedrijven verliezen uiteindelijk posities. We komen daar nog op terug.

Politieke marktbeheersing

Dit probeert de EC nu te remmen. De boete is veel hoger dan wat Google aan winst van Shopping binnenhaalt, of wat concurrenten verliezen. Maar een boete voor te hard rijden bedraagt ook meer dan de tijdwinst die je kunt behalen. Is de boete ook reëel, of tevens politiek?

Aanvankelijk wilde de Europese Commissie schikken met Google, maar onder hoge druk van het Europese bedrijfsleven – openlijk vooral Franse en Duitse uitgevers, maar in de schaduw veel en veel meer bedrijven - heeft ze daarvan afgezien. De meest opvallende bijdrage was de open brief van de baas van de Duitse uitgeverij Axel Springer Mathias Döpfner, vol met bezwaren tegen de dominantie van Google.

De ooit zelf zo machtige Bild-uitgever noemt zich David tegenover Goliath Google. Het gaat vooral over verlies aan advertenties en voor een deel zijn het krokodillentranen. Wat wint Axel Springer met de boete voor Google? In de landen waar Google News stopte met linken van artikelen ging het bezoek aan nieuwssites achteruit.

Dat neemt niet weg dat de macht van Google enorm groeit en de boete een politiek signaal is dat ‘wij’ dat niet accepteren. Maar waar houdt het op? Straks toont Google geen resultaten meer uit Maps, want ook die wordt bevoordeeld met Search. YouTube wordt niet bevoordeeld, maar wint toch terrein op de Europese tv-markten en moet je die dan ook politiek gaan aanpakken?

 Google Blockchain, Amazon Drone

In z’n weerwoord na de straf van 2,4 miljard zegt Google-chefjurist Kent Walker al dat de Commissie het grote spel mist, want dat Amazon.com de werkelijke concurrent is van Google Shopping. Een leuke voorzet voor Vestager om ook Amazon onder de loep, en wellicht ook op de korrel te nemen.

De vraag is of Europa gebaat is bij zo’n handelsoorlog. Want de Amerikanen worden alsmaar sterker online. Op elke nieuwe markt wordt de entree dankzij enorme hoeveelheden geld en data eenvoudiger.

Google Energy, Google Fit en Google Domotica en ook Amazon Drone, Facebook VR en Microsoft Blockchain staan waarschijnlijk al in de steigers om nieuwe markten voor zich op te eisen. Terwijl we in Europa nog het ene congres op het andere stapelen om te pogen het risico van investeringen te verminderen.

Data-oorlog aanstaande

Evgeny Morozov betoogt (in NRC en in The Guardian) beantwoordt m’n vraag negatief. De EU is bezig het verleden te reguleren terwijl de toekomst de streijd om de data is die Alphabet/Google voorbereidt. Met dit fraaie citaat: 

“Dankzij die dataschat kan Alphabet onze informatiebehoeften zo voorspellen dat we niet eens altijd een zoekopdracht hoeven in te typen. Onze locatie of nog geavanceerdere aanwijzingen – een reisschema in onze mailbox of een vergadering in onze agenda – kan ook al voldoende zijn. De benodigde informatie bereikt ons dan waar we zijn: op onze slimme telefoon of slimme tv of in ons slimme huis. Zelf zoeken raakt zo verouderd.”

Zoals gebruikelijk slaat Morozov de spijker op de kop, maar ook iets te hard. Zo vergeet hij melding te maken van de nieuwe Europese privacyverordening. Die zal de aanloop vormen voor een grote oorlog tussen Europa en de Amerikaanse giganten over datamacht.

Google nam er een voorschot op met een grote ‘privacycampagne’ en wint deze slag, want vertrouwen van consumenten nam toe. De strijd is daarmee niet gewonnen. De Europese Commissie en/of toezichthouders zullen Google, Facebook en Amazon toch straffen waar mogelijk vanwege privacyschending, ondanks dat consumenten dataverzameling door Google en Facebook prefereren. Dan is het voor hun ‘eigen bestwil’ omdat ze niet overzien hoe link die keuze is, (te?) vergaand protectionisme.

Morozov oppert actieve Europese actie om het ‘feodalisme’ van dominante datapartijen te stuiten: “Alle gegevens van een land zouden bijvoorbeeld kunnen worden verzameld in een nationaal datafonds, gezamenlijk eigendom van alle burgers (of in het geval van een pan-Europees fonds, van alle Europeanen).”

Een fraai idee, maar je stuit er Google en andere dataverzameling niet mee. Er is een veel betere optie: we gaan individueel onze data beheren. Het komende jaar zult u daar op Netkwesties veel meer over lezen.